Racjonalia.pl to nowy portal popularnonaukowy, ale w zupełnie innym stylu niż wszystkie. Interdyscyplinarny, niebanalny, dający do myślenia.
„Nienawidzę Tuska.”
„Nienawidzę Kaczyńskiego.”
To zdania, które w Polsce funkcjonują jak hasła rozpoznawcze. Wypowiedziane przy stole potrafią w kilka sekund zamienić zwykły obiad w ideologiczną potyczkę. Nagle nie chodzi już o konkretne decyzje, ustawy czy liczby. Chodzi o...
Był sobie koń, który potrafił coś, czego nie powinni potrafić ani konie, ani - jak się później okazało - nawet ludzie, którzy go badali. I przez kilka lat nikt nie miał odwagi powiedzieć: „chwila, coś tu nie gra”. Berlin, początek XX wieku. Czas, kiedy nauka była jeszcze młoda, arogancka i bardzo pewna siebie. Kiedy wierzono, że jeśli coś wygląda jak dowód, brzmi jak dowód i da się to pokazać publiczności, to prawdopodobnie jest dowodem. W samym środku tego świata pojawia się Hans - koń, który odpowiada na pytania. Tylko nie słowami a swoim kopytem. Stuka nim dokładnie tyle razy, ile wynosi wynik. I nie mówimy tu o tanim cyrkowym numerze....
Każdy, kto ma psa, zna ten moment: możesz mówić do niego całe zdania, tłumaczyć, przedstawiać własne argumenty, prosić, podnosić głos - a on i tak reaguje dopiero wtedy, gdy zmienisz postawę, wykonasz gest albo po prostu ruszysz się z miejsca. I nie, to nie dlatego, że „pies jest głupi” albo...
Wyobraź sobie rok 2026… ale nigdy nie odkryliśmy elektryczności.
Nie ma prądu.
Nie ma gniazdek.
Nie ma „podłącz i działa”.
I teraz pytanie:
czy to oznacza cywilizacyjną katastrofę - czy po prostu inną nowoczesność?
Może zamiast prądu doprowadzilibyśmy parę, gaz i ciśnienie do perfekcji.
Miasta...
To słowo wyraża więcej niż tysiąc słów. Dosłownie.
To słowo działa szybciej niż paracetamol. Serio.
To słowo zarezerwowane jest na (prawie) każdą okazję.
Każdy je zna. Każdy go użył.
I prawie każdy uważa, że to „brak kultury”.
Tymczasem z perspektywy języka i mózgu to jedno z najlepiej...
Załóżmy coś niekomfortowego, bez czego nie ruszymy dalej.
Człowiek, którym byłeś 7 lat temu, JUŻ NIE ISTNIEJE.
Nie doszukuj się tu haczyków. Dosłownie nie istnieje.
Twoje ciało składa się z około 37 bilionów komórek.
Większość z nich żyje bardzo krótko.
Komórki jelit odnawiają się co 3–5 dni.
Naskórek - mniej więcej co 2–4 tygodnie.
Czerwone krwinki - po 120 dniach znikają i są zastępowane nowymi.
Nawet kości, które wydają się „stałe”, wymieniają swoją strukturę w cyklu około 10 lat.
Po roku ogromna część materii, z której byłeś zbudowany, już nie istnieje.
Po 7-10 latach - niemal 100% atomów Twojego ciała zostało wymienionych.
To nie...
Każdego dnia przeżywasz setki, jeśli nie tysiące drobnych momentów. Większość z nich nie jest ani dramatyczna, ani wyjątkowa - ale wszystkie są prawdziwe. Twoje zmysły działają, myśli się pojawiają, ciało reaguje. Jesteś „obecny”. A jednak już następnego dnia ogromna część tego doświadczenia - wszystko co mogłeś pamiętać ale już nie pamiętasz - znika tak skutecznie, jakby nigdy się nie wydarzyła. Spróbuj przypomnieć sobie wczorajszy dzień nie jako historię, ale jako ciągłość przeżyć. Nie co robiłeś, lecz jak dokładnie wyglądało bycie Tobą w konkretnych minutach. Jakie myśli pojawiały się w tle? Jakie bodźce były obecne, choć nie zwracałeś na...
Spójrz na mapę polityczną świata i zobaczysz znajomy obraz: kolorowe puzzle, ostre granice, geometryczne państwa jak z pudełka kredek. Wychowaliśmy się na tym schemacie - w szkole, w telewizji, w paszporcie. Tak wygląda „świat”. Ale wystarczy jedno spojrzenie z orbity, by ten porządek się rozsypał....
Masz w ręku dwa identyczne produkty. Jeden kosztuje 20,00 zł, drugi 19,99 zł. Wiesz, że różnica to jeden grosz. Wiesz, że to sztuczka stara jak handel. A mimo to impuls zawsze lekko przechyla Cię w stronę tej tańszej wersji. Jakby coś podpowiadało: „ej, tu jest okazja”. To nie jest brak...
Wszyscy znamy ten zapach, ale mało kto naprawdę wie, co właściwie czuje. „Zapach deszczu” to w gruncie rzeczy mit - bo sama woda nie pachnie. To, co wdychamy po letniej burzy, jest znacznie ciekawsze. Ten charakterystyczny aromat to efekt kilku zupełnie różnych zjawisk, które łączą się dopiero w...
Istnieje powszechne, dość szkodliwe złudzenie, że filozofia to „sport dla wybranych”. Że wymaga siwej brody, znajomości greki i dyskusji o sensie istnienia w sala audytoryjnej w obecności profesorów. Że jest to coś odklejonego od życia, zarezerwowanego dla ludzi w tweedowych marynarkach, którzy mają za dużo pieniędzy i mogą sobie siedzieć i myśleć. Bzdura. Prawdziwa filozofia nie mieszka w zakurzonych bibliotekach. Mieszka w Tobie. Robisz to codziennie - filozofujesz. Zaczyna się dokładnie w tych cichych, niewygodnych momentach, gdy Twój życiowy „autopilot” na chwilę się zacina.
Gdy stoisz w korku, patrzysz na sznur aut i nagle pytasz: „Po...
Trzymasz ją w dłoni, pocierasz o draskę i… buch, ogień. 1000°C gorącej plazmy z niczego.
A tymczasem ta mała rzecz to najsprytniej zaprojektowany system chemiczny XIX wieku, którego działania do dziś większość ludzi nie rozumie.
Każdy z nas ma takiego wroga, który nigdy nie chciał być naszym wrogiem:
obiektywnego dziennikarza.
To zabawne - ta sama wypowiedź w telewizji potrafi w jednej osobie wywołać krzyk:
„Lewacka propaganda!”,
a w drugiej:
„Prawacka propaganda!”.
Jak to możliwe?
Dlaczego neutralność wygląda jak...
Pizza wydaje się być jednym wielkim paradoksem.
Trzymasz trójkąt.
Który wyciągnąłeś z koła.
Które przyjechało do ciebie w kwadracie.
To nie jest przypadek. To nie jest „bo tak się robi”.
To nie jest nawet włoski chaos.
To jest największa, najbardziej niedoceniona zagadka geometrii codziennego...
Otwórz lodówkę.
Świeci. Jasno, pięknie, niczym boskie objawienie nawet o 2:00 w nocy kiedy masz ochotę na przekąskę.
A teraz otwórz zamrażarkę.
Ciemność. Jakbyś zaglądał do jaskini niedźwiedzia, a nie po frytki.
Dlaczego w ciągu 70 lat istnienia lodówek inżynierowie stwierdzili:
„Światło tu tak,...
Banany są krzywe?
Tak, wszyscy to wiemy.
Ale dlaczego są krzywe?
Jeśli myślisz, że „bo rosną do słońca” - to wiedz, że właśnie w tej chwili matka natura zakręciła z politowaniem oczami.
Ten artykuł to podróż od hormonów roślinnych, przez bananowe klony, aż po globalną apokalipsę owoców, która już...
Wyobraź sobie, że ten wpis nigdy by się nie skończył.
Czytałbyś go wiecznie - bez ostatniego zdania, bez kropki, bez ulgi.
Tak właśnie wygląda lęk przed nieskończonością. I tak działa nasz mózg, kiedy próbuje ogarnąć coś, czego ogarnąć się nie da.
Albo jeszcze inaczej, zatrzymaj się na sekundę i...
Znasz swoją twarz?
Nie. Nigdy jej nie widziałeś.
Widzisz tylko odbicia - odwrócone, spłaszczone, zamrożone w czasie.
W lustrze widzisz kogoś, kto nie istnieje - wersję Ciebie, której nikt inny na co dzień nie ogląda.
Na zdjęciach, na których jesteś widzisz to, co widzą inni, ale... to już nie...
Każdy atom, z którego się składasz - żelazo w krwi, wapń w kościach, węgiel w sercu - powstał miliardy lat temu w jądrach umierających gwiazd.
Nie metaforycznie. Dosłownie.
Kiedyś każdy atom w Twoim ciele był częścią supernowej czyli właśnie wybuchającej gwiazdy. Potem powstały z nich planety....
Kiedyś był kolorem królów, generałów i chłopców. Dziś - lalki Barbie i dziewczynek w przedszkolu.
Jak to się stało, że różowy przeszedł drogę od symbolu mocy do stereotypu delikatności?
W XVIII wieku różowy był kolorem arystokratów i męskiej elegancji. W XIX - stał się „niemęski”. W XX wieku...
