Racjonalia.pl

Każdy, kto ma psa, zna ten moment: możesz mówić do niego całe zdania, tłumaczyć, przedstawiać własne argumenty, prosić, podnosić głos - a on i tak reaguje dopiero wtedy, gdy zmienisz postawę, wykonasz gest albo po prostu ruszysz się z miejsca. I nie, to nie dlatego, że „pies jest głupi” albo...

Wyobraź sobie rok 2026… ale nigdy nie odkryliśmy elektryczności. Nie ma prądu.
Nie ma gniazdek.
Nie ma „podłącz i działa”. I teraz pytanie:
czy to oznacza cywilizacyjną katastrofę - czy po prostu inną nowoczesność? Może zamiast prądu doprowadzilibyśmy parę, gaz i ciśnienie do perfekcji.
Miasta...

To słowo wyraża więcej niż tysiąc słów. Dosłownie.
To słowo działa szybciej niż paracetamol. Serio.
To słowo zarezerwowane jest na (prawie) każdą okazję.
Każdy je zna. Każdy go użył.
I prawie każdy uważa, że to „brak kultury”.
Tymczasem z perspektywy języka i mózgu to jedno z najlepiej...

Spójrz na mapę polityczną świata i zobaczysz znajomy obraz: kolorowe puzzle, ostre granice, geometryczne państwa jak z pudełka kredek. Wychowaliśmy się na tym schemacie - w szkole, w telewizji, w paszporcie. Tak wygląda „świat”. Ale wystarczy jedno spojrzenie z orbity, by ten porządek się rozsypał....

Masz w ręku dwa identyczne produkty. Jeden kosztuje 20,00 zł, drugi 19,99 zł. Wiesz, że różnica to jeden grosz. Wiesz, że to sztuczka stara jak handel. A mimo to impuls zawsze lekko przechyla Cię w stronę tej tańszej wersji. Jakby coś podpowiadało: „ej, tu jest okazja”. To nie jest brak...

Wszyscy znamy ten zapach, ale mało kto naprawdę wie, co właściwie czuje. „Zapach deszczu” to w gruncie rzeczy mit - bo sama woda nie pachnie. To, co wdychamy po letniej burzy, jest znacznie ciekawsze. Ten charakterystyczny aromat to efekt kilku zupełnie różnych zjawisk, które łączą się dopiero w...

Trzymasz ją w dłoni, pocierasz o draskę i… buch, ogień. 1000°C gorącej plazmy z niczego. 
A tymczasem ta mała rzecz to najsprytniej zaprojektowany system chemiczny XIX wieku, którego działania do dziś większość ludzi nie rozumie. Dlaczego płomień zawsze zaczyna się w jednym...

Każdy z nas ma takiego wroga, który nigdy nie chciał być naszym wrogiem:
obiektywnego dziennikarza. To zabawne - ta sama wypowiedź w telewizji potrafi w jednej osobie wywołać krzyk:
„Lewacka propaganda!”,
a w drugiej:
„Prawacka propaganda!”. Jak to możliwe?
Dlaczego neutralność wygląda jak...

Pizza wydaje się być jednym wielkim paradoksem. Trzymasz trójkąt.
Który wyciągnąłeś z koła.
Które przyjechało do ciebie w kwadracie. To nie jest przypadek. To nie jest „bo tak się robi”.
To nie jest nawet włoski chaos. To jest największa, najbardziej niedoceniona zagadka geometrii codziennego...

Otwórz lodówkę.
Świeci. Jasno, pięknie, niczym boskie objawienie nawet o 2:00 w nocy kiedy masz ochotę na przekąskę. A teraz otwórz zamrażarkę.
Ciemność. Jakbyś zaglądał do jaskini niedźwiedzia, a nie po frytki. Dlaczego w ciągu 70 lat istnienia lodówek inżynierowie stwierdzili:
„Światło tu tak,...

Banany są krzywe?
Tak, wszyscy to wiemy.
Ale dlaczego są krzywe? Jeśli myślisz, że „bo rosną do słońca” - to wiedz, że właśnie w tej chwili matka natura zakręciła z politowaniem oczami. Ten artykuł to podróż od hormonów roślinnych, przez bananowe klony, aż po globalną apokalipsę owoców, która już...

Wyobraź sobie, że ten wpis nigdy by się nie skończył.
Czytałbyś go wiecznie - bez ostatniego zdania, bez kropki, bez ulgi.
Tak właśnie wygląda lęk przed nieskończonością. I tak działa nasz mózg, kiedy próbuje ogarnąć coś, czego ogarnąć się nie da. Albo jeszcze inaczej, zatrzymaj się na sekundę i...

Znasz swoją twarz?
Nie. Nigdy jej nie widziałeś. Widzisz tylko odbicia - odwrócone, spłaszczone, zamrożone w czasie.
W lustrze widzisz kogoś, kto nie istnieje - wersję Ciebie, której nikt inny na co dzień nie ogląda.
Na zdjęciach, na których jesteś widzisz to, co widzą inni, ale... to już nie...

Każdy atom, z którego się składasz - żelazo w krwi, wapń w kościach, węgiel w sercu - powstał miliardy lat temu w jądrach umierających gwiazd.
Nie metaforycznie. Dosłownie. Kiedyś każdy atom w Twoim ciele był częścią supernowej czyli właśnie wybuchającej gwiazdy. Potem powstały z nich planety....

Kiedyś był kolorem królów, generałów i chłopców. Dziś - lalki Barbie i dziewczynek w przedszkolu.
Jak to się stało, że różowy przeszedł drogę od symbolu mocy do stereotypu delikatności? W XVIII wieku różowy był kolorem arystokratów i męskiej elegancji. W XIX - stał się „niemęski”. W XX wieku...

Czy wszystko, co dzieje się we Wszechświecie, było z góry zaplanowane od Wielkiego Wybuchu - czy może rzeczywistość naprawdę rzuca kostką przy każdym kwantowym zdarzeniu?
Fizyka klasyczna mówi: „nic nie dzieje się przypadkiem”. Mechanika kwantowa odpowiada: „wszystko może się wydarzyć - i to...