Wybrane rocznice wypadajace 15 października.
Nietypowe święta: Dzień Mycia Rąk, Święto Wojsk Radiotechnicznych, Dzień Kobiet Wiejskich, Dzień Dziecka Utraconego
-
1432 – Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie zawarły unię grodzieńską, będącą jednym z aktów unii polsko-litewskiej.
-
1582 – Ze względu na wprowadzenie kalendarza gregoriańskiego, 15 października we Francji, Hiszpanii, Italii, Portugalii i Rzeczypospolitej Obojga Narodów nastąpił po 4 października (ominięto 10 dat: od 5 października do 14 października).
-
1586 – Była królowa Szkotów Maria I Stuart stanęła przed angielskim sądem pod zarzutem zdrady.
-
1778 – Wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych: niedaleko Little Egg Harbor w New Jersey, Brytyjczycy dokonali masakry kilkudziesięciu żołnierzy Legionu Pułaskiego.
-
1783 – Francuz Jean-François Pilâtre de Rozier jako pierwszy człowiek na świecie wzleciał balonem (na uwięzi) na wysokość 20 metrów. Balon był autorstwa braci Montgolfier.
-
1793 – Rewolucja francuska: królowa Francji Maria Antonina (nazywana przez rewolucjonistów wdową Capet) została skazana na karę śmierci i ścięta na gilotynie następnego dnia. To ta, której przypisuje się słowa "Niech jedzą ciastka', które miała rzekomo wypowiedzieć, gdy dowiedziała się że prostemu ludowi brakuje chleba. W każdym bądź razie była nielubiana w społeczeństwie za wystawny styl życia.
-
1805 – III koalicja antyfrancuska: rozpoczęła się francusko-austriacka bitwa pod Ulm.
-
1810 – Wojna na Półwyspie Iberyjskim: pod Fuengirolą 4. Pułk Piechoty Księstwa Warszawskiego wraz z dragonami francuskimi odparli atak brytyjskiego korpusu ekspedycyjnego i hiszpańskich partyzantów.
-
1815 – HMS „Northumberland” z zesłanym Napoleonem Bonaparte dopłynął na Wyspę Świętej Heleny, na której zesłaniec zmarł w 1821.
-
1817 - Na wygnaniu w Szwajcarii zmarł Tadeusz Kościuszko (ur. 1746). Wielki człowiek, patriota, generał. Bohater narodowy dwóch narodów - Polskiego i Amerykańskiego. W 1776 r. wyjechał do Ameryki Północnej, gdzie wziął udział w wojnie o niepodległość USA. Dał się tam poznać jako utalentowany fortyfikator, zaprojektował m.in. słynną twierdzę West Point, w której do dziś szkoli się najlepszych amerykańskich oficerów. Za zasługi został mianowany generałem brygady i otrzymał nagrodę finansową oraz ok. 250 ha ziemi. Pieniądze przeznaczył na wykupienie wolności i kształcenie czarnych niewolników. W 1784 powrócił do Polski. Był dowódcą podczas wojny Polsko-rosyjskiej 1792 i odnosił w niej zwycięskie bitwy. Wojna została jednak przegrana, i Tadeusz Kościuszko emigrował do Saksonii. Wrócił w 1794 r. i stanął na czele zrywu przeciw Rosjanom i Prusakom, zwanym Insurekcją Kościuszkowską. Odniósł słynne zwycięstwo pod Racławicami, ale dostał się do niewoli podczas bitwy pod Maciejowicami. Insurekcja zakończyła się niepowodzeniem. W 1796 r. car wypuścił Kościuszkę po złożeniu przez niego przysięgi, że nigdy więcej nie wróci do Polski. W zamian za tę przysięgę uwolniono z więzień i zesłania 20 tys. Polaków. Emigrował do USA, gdzie zaprzyjaźnił się z przyszłym prezydentem USA, Thomasem Jeffersonem. W 1797 r. po kilkumiesięcznym pobycie w USA wrócił do Europy, zamieszkując w Paryżu, a następnie w Szwajcarii. Brał udział w tworzeniu Legionów Polskich we Włoszech. W 1799 r. spotkał się z Napoleonem Bonaparte. Kościuszko był przeciwnikiem wiązania sprawy polskiej z Napoleonem, któremu nie ufał. Pod koniec życia osiadł w szwajcarskiej Solurze (Solothurn) gdzie zmarł w 1817. W swoim testamencie z kwietnia 1817 r. nakazał wyzwolić swoich chłopów, a do Jeffersona napisał we wrześniu list, w którym zarobione przez niego (Kościuszkę) pieniądze ma on (Jefferson) przeznaczyć na wyzwolenie i edukację czarnoskórych niewolników. Badania przeprowadzone na przełomie 2021-2022 roku sugerują że przyczyną śmierci było zapalenie wsierdzia. o7 Panie Tadeuszu.
-
1833 - Zmarł Michał Kleofas Ogiński (ur. 1765), polski kompozytor oraz teoretyk muzyki. Komponował polonezy fortepianowe, romanse, pieśni, kadryle, menueta, walce oraz jedną operę. Twórca słynnego poloneza "Pożegnanie Ojczyzny". Błędnie przypisywano mu autorstwo muzyki do Mazurka Dąbrowskiego.
-
1861 – W Warszawie wojsko rosyjskie rozbiło demonstrację patriotyczną z okazji rocznicy śmierci Tadeusza Kościuszki.
-
1878 - Firma Edison Electric Light Company rozpoczęła działalność. Obecnie znana jako General Electric.
-
1880 - Otwarto pierwszy (z dwóch) tuneli pod Świerkową Kopą w Sudetach. Jedne z najdłuższych tuneli w tym paśmie górskim. Liczą sobie po ok. 1170 metrów długości każdy.
-
1888 – Kuba Rozpruwacz wysłał do szefa Komitetu Czujności Dzielnicy Whitechapel George’a Luska tzw. list „Z piekieł” wraz z fragmentem nerki jednej ze swych ofiar.
-
1894 – Francuski oficer pochodzenia żydowskiego, Alfred Dreyfus został aresztowany pod fałszywym zarzutem szpiegostwa na rzecz Niemiec. Tak zwana afera Dreyfusa, spór o niesprawiedliwy wyrok i rehabilitację, przez 10 lat targała emocjami i sumieniami społeczeństwa francuskiego.
-
1904 - Rosyjska Flota Bałtycka (sformowana w Drugą Eskadrę Pacyfiku), opuściła port w Lipawie, aby wspomóc siły rosyjskie w wojnie z Japonią. Po siedmiomiesięcznym rejsie została doszczętnie rozbita w bitwie pod Cuszimą w dniach 27-28 maja 1905 roku.
-
1905 – Na posiedzeniu II Rady Partyjnej PPS w Mińsku Litewskim, Organizacja Spiskowo-Bojowa PPS została przekształcona w Organizację Bojową PPS (zwaną również „Centralną Bojówką”). Szefem Wydziału Bojowego mianowano Józefa Piłsudskiego.
-
1911 – Ukazało się pierwsze wydanie czasopisma „Skaut”. Pierwsze polskie czasopismo o tematyce harcerskiej.
-
1917 - I wojna światowa: skazana na karę śmierci za szpiegostwo na rzecz Niemiec, holenderska tancerka Mata Hari, została rozstrzelana przez francuski pluton egzekucyjny w koszarach w Vincennes.
-
1920 – Wojna polsko-sowiecka: grupa płka Gustawa Paszkiewicza zdobyła Mińsk, jednak następnego dnia dowódca otrzymał rozkaz opuszczenia miasta, które zgodnie z rokowaniami pozostawało w granicach Rosji Sowieckiej.
-
1928 – Sterowiec Graf Zeppelin pomyślnie zakończył swój pierwszy lot transatlantycki, cumując w Lakehurst w stanie New Jersey.
-
1937 – Dokonano oblotu samolotu bombowego dalekiego zasięgu Boeing XB-15. W momencie wybudowania był to największy i najcięższy samolot wyprodukowany w Stanach Zjednoczonych oraz najsilniej uzbrojony bombowiec. Po wybudowaniu jednego egzemplarza nie kontynuowano dalszej produkcji. Jedynego egzemplarza używano w charakterze maszyny treningowej, badawczej i transportowej.
-
1939 – Otwarto Port lotniczy Nowy Jork-LaGuardia.
-
1939 - Niemiecki Selbstschutz dokonał w lesie bratiańskim masowego mordu, blisko 150 przedstawicieli polskiej elity intelektualnej i politycznej z ziemi lubawskiej.
-
1940 - Prezydent Katalonii Lluis Companys został stracony przez frankistowski rząd hiszpański.
-
1940 - Kampania śródziemnomorska: włoski okręt podwodny „Enrico Toti” zatopił w pojedynku artyleryjsko-torpedowym na Zatoce Tarenckiej, brytyjską jednostkę tej samej klasy, HMS „Triad” wraz z całą, 59-osobową załogą.
-
1941 – W Generalnym Gubernatorstwie wprowadzono karę śmierci dla Żydów opuszczających teren getta i dla Polaków udzielających Żydom schronienia.
-
1941 - Atak Niemiec na ZSRR: w trakcie bitwy pod Moskwą, Józef Stalin nakazał ewakuację funkcjonariuszy partii komunistycznej, Stawki i różnych biur rządowych do Kujbyszewa (obecnie Samara), pozostawiając za sobą jedynie ograniczoną liczbę urzędników.
-
1941 - W odwecie za atak partyzantów na niemiecki garnizon, w którym zginęło 10, a rannych zostało 14 Niemców, żołnierze Wehrmachtu rozpoczęli sześciodniową masakrę ok. 2 tys. mieszkańców serbskiego miasta Kraljevo.
-
1944 - Wojska niemieckie obaliły regenta Królestwa Węgier, admirała Miklósa Horthyego, który usiłował zawrzeć separatystyczny pokój ze ZSRR (operacja „Panzerfaust”).
-
1944 - W niemieckim Brunszwiku około 2600 osób zginęło wskutek burzy ogniowej wywołanej alianckim nalotem bombowym.
-
1944 – Ukazało się pierwsze wydanie „Życia Warszawy”.
-
1945 – We Fresnes został rozstrzelany Pierre Laval, szef kolaboracyjnego francuskiego rządu Vichy.
-
1946 – W noc poprzedzającą wykonanie kary śmierci, Hermann Göring popełnił samobójstwo w więzieniu w Norymberdze, poprzez połknięcie kapsułki z cyjankiem potasu.
-
1949 - Utworzono cztery pierwsze bataliony górnicze, Wojskowego Korpusu Górniczego. Bataliony były jednostkami wojskowej służby zastępczej. Kierowano do niej młodych poborowych, których uznawano za przeciwników politycznych, niebezpiecznych dla ustroju komunistycznego, w tym byłych członków organizacji niepodległościowych i antykomunistycznych takich jak AK, NSZ, synów przedwojennej inteligencji i tzw. Kułaków. Służba ta miała charakter pracy przymusowej, a jak ktoś zginął w kopalni w wypadku lub napromieniował się uranem to był to jeden niepewny element w społeczeństwie mniej. Z 3 tysięcy pracujących przy wydobyciu uranu przeżyła tylko niewielka część z nich, nie mieli żadnego zabezpieczenia przed promieniowaniem. Korpus Górniczy rozwiązano w 1959 r.
-
1950 – Związek Harcerstwa Polskiego został włączony w struktury Związku Młodzieży Polskiej.
-
1950 – W NRD odbyły się pierwsze wybory do Izby Ludowej. Odpowiednik naszego Sejmu PRL.
-
1955 - Urodziła się Ewa Błaszczyk, polska aktorka, wokalistka, działaczka charytatywna i społeczna. W 2002 wraz z księdzem Wojciechem Drozdowiczem założyła fundację „Akogo?”, działającą na rzecz dzieci wymagających rehabilitacji po ciężkich urazach neurologicznych. Jednym z jej celów było wybudowanie Kliniki Neurorehabilitacyjnej „Budzik” przy Centrum Zdrowia Dziecka. Otwarcie kliniki miało miejsce 7 grudnia 2012.
-
1956 - Opublikowano FORTRAN, pierwszy nowoczesny język programowania komputerowego.
-
1959 - Ukraiński nacjonalista Stepan Bandera, został zamordowany w Monachium przez agenta KGB Bohdana Staszynskiego.
-
1959 - 8 osób zginęło w wyniku katastrofy lotniczej nad Hardinsburgiem, w stanie Kentucky. Transponujący dwie bomby atomowe, bombowiec Boeing B-52 Stratofortress zderzył się z samolotem-cysterną. Obie bomby znajdujące się w B-52 zostały odnalezione w rozbitym samolocie – według źródeł wojskowych – w stanie nienaruszonym choć potwierdzono, że jedna z nich była częściowo nadpalona. Nie doszło do skażenia.
-
1962 – Rozpoczął się kryzys kubański. Po wykryciu budowy na Kubie wyrzutni sowieckich rakiet balistycznych, w odpowiedzi na zagrożenie prezydent USA John F. Kennedy wprowadził kwarantannę morską Kuby (blokadę transportu środków bojowych) i zażądał wycofania rakiet. Potencjalny globalny konflikt nuklearny nabrał realnych kształtów, gdy do Kuby zaczęły się zbliżać radzieckie statki wiozące kolejne materiały militarne.
-
1963 - Gen. Park Chung-hee wygrał wybory prezydenckie w Korei Południowej. Park już w 1961 przejął władzę w kraju po wojskowym zamachu stanu, teraz oficjalnie został prezydentem. Park zdecydowanie przystąpił do walki z korupcją i rozbudowy gospodarczej kraju. Pod jego rządami Korea przeżywała okres ekonomicznego rozkwitu. Po wybraniu na trzecią kadencję, jego coraz bardziej autorytarne rządy budziły coraz większy opór w społeczeństwie. Skończył marnie, 26 października 1979 roku, sześć dni po zakończeniu protestów studenckich, Park Chung Hee został śmiertelnie postrzelony w głowę i klatkę piersiową. Ciekawostka: Jego córka Park Geun-hye była prezydentem Korei Południowej w latach 2013 - 2017. Zawiesili ją w 2016, a następnie pozbawili władzy na drodze impeachmentu za korupcję, nadużycia władzy i płatną protekcję.
-
1963 - Pierwszy kanclerz RFN Konrad Adenauer podał się do dymisji po 14 latach rządów.
-
1970 - 35 budowlańców zginęło w Australii, gdy zawaliło się przęsło budowanego mostu West Gate w Melbourne.
-
1971 – Rozpoczęto seryjną produkcję jugosłowiańskiego samochodu osobowego Zastava 101. Samochód był rozwinięciem Fiata 128 i był produkowany w różnych wersjach i zakładach produkcyjnych do 2008 roku.
-
1976 – Walter Mondale i Robert Dole starli się w Houston w Teksasie, w pierwszej w historii debacie telewizyjnej między kandydatami na urząd wiceprezydenta USA.
-
1977 - Urodził się David Trezeguet, francuski piłkarz pochodzenia argentyńskiego grający na pozycji napastnika. Najbardziej znany z gry w klubie Juventus Turyn w latach 2000 - 2010 dla którego w 245 występach strzelił 138 bramek. W kadrze zagrał 71 razy i strzelił 39 bramek w latach 1998 - 2008.
-
1979 - W Salwadorze obalono prezydenta Carlosa Humberto Romero. Rozpoczęła się trwająca 12 lat wojna domowa.
-
1979 - Warszawskie Centrum Zdrowia Dziecka przyjęło pierwszego pacjenta.
-
1979 - Zwolennicy Maltańskiej Partii Pracy zniszczyli siedzibę gazety Times of Malta, i inne miejsca związane z Partią Narodową.
-
1984 - Urodził się Johan Voskamp, holenderski piłkarz. Znany z tego że w jednym meczu II ligi Holenderskiej strzelił 8 bramek. Przyszedł do Śląska Wrocław i nie spełnił pokładanych w nim nadziei.
-
1987 – Prezydent Burkiny Faso, Thomas Sankara zginął w wojskowym zamachu stanu kierowanym przez Blaise’a Compaoré, który zajął jego miejsce.
-
1988 - Urodził się Mesut Özil, niemiecki piłkarz pochodzenia tureckiego. Żywy dowód na reinkarnację? Enzo Ferrari zmarł w 1988 r, a Mesut urodził się kilka miesięcy później. Zadziwiająco podobni.
-
1989 - Kanadyjski hokeista Wayne Gretzky, stał się najlepiej punktującym zawodnikiem w historii NHL. Gretzky jest uznawany przez wielu ekspertów za najlepszego hokeistę w historii tego sportu.
-
1990 – Prezydent ZSRR, Michaił Gorbaczow został laureatem Pokojowej Nagrody Nobla, za działania na rzecz złagodzenia napięć w okresie zimnej wojny i otwarcia związku radzieckiego na świat.
-
1990 – Premiera filmu "Ucieczka z kina Wolność” w reżyserii Wojciecha Marczewskiego.
-
1993 – Rozpoczęto produkcję samochodu dostawczego Lublin. Pojazd był produkowany pod różnymi nazwami i przez różnych producentów w latach 1993 - 2007 i 2011 - 2013.
-
1993 - Nelson Mandela i prezydent RPA Frederik Willem de Klerk, zostali laureatami Pokojowej Nagrody Nobla. Nagrodzono ich za zdemontowanie apartheidu.
-
1997 - Na pustyni w Nevadzie, brytyjski kierowca Andy Green na samochodzie z napędem odrzutowym, Thrust SSC, przekroczył po raz pierwszy barierę dźwięku na pojeździe naziemnym.
-
1997 - W kierunku Saturna została wystrzelona sonda Cassini-Huygens.
-
2003 - Chiny jako trzeci kraj wystrzeliły załogowy statek kosmiczny (Shenzhou 5). Yang Liwei został pierwszym Chińskim kosmonautą, lub jak to oni mówią tajkonautą.
-
2003 - İlham Əliyev zwyciężył w wyborach prezydenckich w Azerbejdżanie. Do dziś sprawuje urząd prezydenta, a Azerbejdżan stał się krajem autorytarnym.
-
2005 – W Emilcinie na Lubelszczyźnie, odsłonięto jedyny w kraju pomnik UFO. W miejscowości tej, miejscowy rolnik miał rzekomo spotkać 10 maja 1978 roku obcych, którzy zaprosili go na badania na swój statek. A mi się wydaje że chłopina mógł przesadzić z nalewką lub bimbrem.
-
2005 - Obywatele Iraku przyjęli w referendum nową konstytucję.
-
2006 – Odbył się ostatni seans filmowy w warszawskim kinie „Relax”. Obecnie budynek jest na sprzedaż.
-
2016 – Wszedł do służby, prototypowy amerykański niszczyciel USS „Zumwalt”. Z początku miał na wyposażeniu, nowo opracowane działa kalibru 155 mm, ale obecnie się je usuwa z okrętów. Dlaczego? Bo pociski były tak horrendalnie drogie że się zwyczajnie nie opłacało ich produkować, a co dopiero nimi strzelać. A konkretnie jeden pocisk kosztował coś koło 800 tysięcy dolców za sztukę.
-
2017 – Sooronbaj Dżeenbekow wygrał w pierwszej turze wybory prezydenckie w Kirgistanie.
-
2018 - Zmarł Paul Allen (ur. 1953), amerykański przedsiębiorca oraz filantrop, współzałożyciel Microsoftu.
-
2020 – Na skutek protestów społecznych, po sfałszowanych wg opozycji wyborach parlamentarnych z 4 października, Sooronbaj Dżeenbekow ustąpił ze stanowiska prezydenta Kirgistanu, a p.o. prezydenta został premier Sadyr Dżaparow.
