#ciekawostkikolejowe na dziś:
Kontynuacja opisu zasad oznakowania lokomotyw na polskiej kolei z tego postu.
EPOKA PRL
Czasy PRL to przede wszystkim okres intensywnego wdrażania trakcji spalinowej i elektrycznej na sieci PKP, stopniowo wypierającej trakcję parową, chociaż tę udało się całkowicie wyeliminować dopiero w latach dziewięćdziesiątych, czyli już za III RP.
W tym miejscu przypomnę, że elektryfikację kolei rozpoczęto jeszcze przed II wojną światową, o czym pisałem już wcześniej.
Seria
Najmocniej kojarzony system oznakowania, ze względu na jego najlepszą widoczność. Oznaczenie lokomotyw, podobnie jak parowozów, składało się z dwóch członów, ale opartego na zmodyfikowanych zasadach:
-
pierwszego, stanowiącej oznaczenie typu lokomotywy, złożonego z dwóch liter i dwóch lub trzech cyfr,
-
drugiego, będącego numerem inwentarzowym konkretnej lokomotywy w danej serii.
Pierwsza litera stanowiła oznaczenie rodzaju trakcji: spalinowej (S) lub elektrycznej (E). Druga litera określała przeznaczenie lokomotyw: ruch pasażerski (P), towarowy (T), uniwersalne (U) i prace manewrowe (M). Przeznaczenie nie było sztywne, można było prowadzić pociąg pasażerski lokomotywą towarową i na odwrót. W przypadku Elektrycznych Zespołów Trakcyjnych (EZT), literami oznaczało się przeznaczenie do ruchu podmiejskiego z niskimi peronami (N), z wysokimi peronami (W) oraz do ruchu dalekobieżnego (D). W Spalinowych Zespołach Trakcyjnych (SZT) wyróżniano dodatkowo pojazdy specjalne (R). Autobusy szynowe, stanowiące odrębną kategorię, oznaczano literą A.
Cyfry w pierwszym członie oznaczały podstawowe właściwości konstrukcyjno-eksploatacyjne lokomotywy. Dla lokomotyw elektrycznych (pominięto krótko obowiązujący podpodział na rodzaje napięcia):
-
01 ÷ 19 – lokomotywy czteroosiowe,
-
20 ÷ 39 – lokomotywy sześcioosiowe,
-
40 ÷ 49 – lokomotywy o innym układzie osi.
Dla EZT:
-
51 ÷ 69 – zespoły trójwagonowe na standardowe zasilanie (3 kV prądu stałego),
-
70 ÷ 79 – zespoły czterowagonowe na 3 kV prądu stałego,
-
80 ÷ 89 – wagony motorowe na dowolne zasilanie,
-
90 ÷ 93 – zespoły dwuwagonowe na zasilanie 800 V prądu stałego (SKM w Trójmieście do 1969 roku)
-
94 ÷ 99 – pozostałe EZT, inne niż wymienione powyżej.
Dla lokomotyw spalinowych:
-
01 ÷ 09 – przekładnia mechaniczna, sterowanie pojedyncze,
-
10 ÷ 14 – przekładnia mechaniczna, sterowanie wielokrotne,
-
15 ÷ 24 – przekładnia hydrauliczna, sterowanie pojedyncze,
-
25 ÷ 29 – przekładnia hydrauliczna, sterowanie wielokrotne,
-
30 ÷ 39 – przekładnia elektryczna, sterowanie pojedyncze,
-
40 ÷ 49 – przekładnia elektryczna, sterowanie wielokrotne.
Dla SZT:
-
51 ÷ 59 – przekładnia mechaniczna, sterowanie pojedyncze,
-
60 ÷ 69 – przekładnia mechaniczna, sterowanie wielokrotne,
-
70 ÷ 79 – przekładnia hydrauliczna, sterowanie pojedyncze,
-
80 ÷ 89 – przekładnia hydrauliczna, sterowanie wielokrotne,
-
90 ÷ 94 – przekładnia elektryczna, sterowanie pojedyncze,
-
95 ÷ 99 – przekładnia elektryczna, sterowanie wielokrotne.
Dla autobusów szynowych:
-
101 ÷ 110 – autobus szynowy,
-
111 ÷ 120 – wagon doczepny bez stanowiska maszynisty,
-
121 ÷ 140 – wagon doczepny ze stanowiskiem maszynisty.
Jako ciekawostkę dodam, że oznakowanie nie zawsze w pełni oddawało charakterystykę danej lokomotywy. Na przykład lokomotywa ET22 jest tak naprawdę lokomotywą uniwersalną, świetnie nadającą się również do prowadzenia pociągów pasażerskich ze względu na maksymalną prędkość 125 km/h, a nawet powstała odmiana umożliwiająca jazdę z prędkością 160 km/h.
Typ konstrukcyjny
Równolegle istniał system oznakowania lokomotyw według normy branżowej, składający się:
-
trzech cyfr i litery „E” dla lokomotyw i zespołów elektrycznych,
-
cyfr i litery „D” dla lokomotyw spalinowych.
Dodatkowo stosowano opcjonalną małą literę na końcu dla wyróżniania kolejnych podtypów lokomotyw wywodzących się z wersji bazowej.
Typ fabryczny
Niezależnie od powyższych, można było spotkać lokomotywy oznakowane wewnętrznymi oznaczeniami producentów określanymi jako typ fabryczny.
CIĄG DALSZY NASTĄPI
Literatura:
-
P. Zalewski, P. Siedlecki, A. Drewnowski „Technologia transportu kolejowego”. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 2004.
-
Norma BN-69/3500-07. Tabor kolejowy. Pojazdy trakcyjne normalnotorowe. Podział i oznaczenia.
Zdjęcia:
-
EU07, tzw. „Siódemka”.
-
EP09, lokomotywa stworzona pod obsługę pociągów ekspresowych.
-
ET22, tzw. „Byk” swego czasu najpopularniejsza lokomotywa towarowa w Polsce.
-
ET41, czyli dwie „Siódemki” spięte d***mi dla ciągnięcia ciężkich pociągów towarowych.
-
EM10, czyli elektryk do prac manewrowych, użytkowana także do lokalnego ruchu pasażerskiego i towarowego.
-
SM42, najpopularniejsza lokomotywa manewrowa. Występowa także odmianie pasażerskie (SP42) i uniwersalnej (SU42).
-
ST44, tzw. „Gagar”, dla niektórych jedyna prawdziwda kolej.,
-
SU45.
#kolej #lokomotywa #kolejnaboriego #ciekawostki
