379 093,6 - 7,0 = 379 086,6
Kilka dni przerwy od treningów ale wróciłem 😀 W takich warunkach ostatnio sobie spacerowałem 🚶‍♂️
#Irlandia
#ksiezycowyspacer
Wpis dodany za pomocą https://hejto.sztafetastats.pl/ksiezycowyspacer/

Cześć wszystkim drugi miesiąc jestem w #irlandia , bardzo często się przeprowadzam więc trochę zobaczyłem, wrzucam zdjęcia z dzisiejszego spaceru #emigracja

Gráinne Ní Mháille* przybywa zza morza,

uzbrojeni wojownicy stanowią jej gwardię,

są Celtami, nie najeźdźcami, ani Hiszpanami,

i wypędzą stąd obcokrajowców.

Óró**, witaj w domu,

óró, witaj w domu,

óró, witaj w domu,

kiedy rozkwitła wiosna!***

Dzień dobry, dzisiaj porozmawiamy o jednej z najciekawszych postaci w historii Irlandii — Patricku Pearsie (albo w gaelickim Pádraig Anraí Mac Piarais), liderze Powstania Wielkanocnego****. Będzie o poezji, irlandzkim mesjanizmie, specyficznym podejściu do kobiet, ale przede wszystkim o nietuzinkowej postaci, którą jest bohater wpisu.
Patrick Pearse urodził się w Dublinie 10 listopada 1879 w mieszanej, anglo-irlandzkiej rodzinie. Jego ojciec, James Pearse, był angielskim kamieniarzem przybyłym do Irlandii w okolicach roku 1850. Kamieniarstwo w połowie XIX wieku było wielce dochodowym zajęciem w Irlandii. Spowodowane było to ruchem katolickiej emancypacji od kościoła anglikańskiego, który siłą rzeczy wymagał nowych świątyń. W związku z tym, że brakowało na miejscu specjalistów od takich budowli, bardziej przedsiębiorczy angielscy architekci i kamieniarze, nader chętnie przyjmowali zlecenia na budowę katolickich świątyń. Jak wiadomo od wieków — religia, religią, a biznes, biznesem. W ramach ciekawostki mogę dodać, że podobne pochodzenie miał jeszcze jeden z liderów Rebelii — James Connolly. Matką Pearse'a była Margaret Brady, irlandzka katoliczka i córka handlarza węglem, pozostająca w cieniu znacznie starszego męża. Po latach Pearse powie o swoich pochodzeniu:

Widzę moją rolę po części jako ofiarę za to co wycierpiał lud mojej matki, oraz pokutę za to czego dokonał lud mojego ojca.

Sam James Pearse, mimo bycia Anglikiem, popierał irlandzki nacjonalizm, chociaż daleki był od ekstremizmu. Największy wpływ na wychowanie młodego Patricka miała jego ciotka Margaret, która zwykł on nazwyać "swoją nauczycielką i powierniczką". Większość informacji na temat jego dzieciństwa pochodzi z zapisków jego siostry Margaret Mary Pearse. Stąd też wiemy, że był on na pewno chłopcem... nietuzinkowym. Jedną z jego ulubionych zabaw było przebieranie się za księdza i odprawianie mszy, w których uczestniczyła jego czwórka rodzeństwa (posiadał on również przybranego brata i siostrę z pierwszego małżeństwa ojca, jednak byli oni znacznie starsi niż dzieci z drugiego małżeństwa). Lubił też przebierać się za swoją siostrę Margaret i w tym stroju odwiedzać sąsiadów, którzy nie byli świadomi, że mają do czynienia z młodym Patrickiem. Był również blisko ze swoim młodszym bratem Williem, który więzy krwi przypłaci życiem*****. Od młodości jest on zafascynowany gaelicką poezją i literaturą, a jego bohaterami są legendarni irlandzcy herosi tacy jak Cú Chulainn.
Biznes ojca pozwala na prywatne kształcenie. Patrick kończy językoznawstwo oraz prawo i zostaje adwokatem. Bardziej od kariery prawniczej interesuje go jednak poezja oraz nauczanie. W 1908 roku zakłada on szkołę St. Enda, w której językiem nauczania jest irlandzki. Swoje utwory tworzy zarówno w języku gaelickim, jak i angielskim. Silny wpływ na jego twórczość miały jego relacje z kobietami.
Pierwszą, ważną postacią w życiu Patricka była jego przyjaciółka z dzieciństwa — niestety nie wiemy o niej praktycznie nic, poza faktem, że w młodym wieku umiera ona na jakiegoś rodzaju chorobę zakaźną. Drugą, najważniejszą kobietą w życiu Pearse'a była Eibhlín Nic Niocaill, członkini Ligi Gaelickiej i miłośniczka języka irlandzkiego. Ciężko dzisiaj mówić o charakterze ich relacji, która opierała się głównie na wymianie listów i nielicznych spotkaniach. Mogła mieć ona charakter romantyczny, była jednak platoniczna. W roku 1909 Eibhlín topi się podczas wycieczki w okolicach wysp Blasket. Od tej pory Padraig przedstawia kobiety w bardzo specyficzny sposób — na poły jako anioły, na poły jako męczenniczki w walce o sprawę irlandzką.
Patrick jest typem romantyka, niepasującym do swojej epoki — współcześni mu, opisywali go jako osobę niezaradną oraz trudną w kontaktach międzyludzkich. Wiemy też, że udało mu się dorobić długów. Dzisiejsi historycy podejrzewają, że mógł być osobą w spektrum autyzmu. Mając delikatnego zeza, fotografuje się tylko z prawego profilu. Nieumiejący w życie poeta zaczyna obsesyjnie myśleć o śmierci i szuka okazji do dołączenia do jakiejkolwiek grupy zbrojnej. Nie znajdując jej, mówi, że "ostatni Fenianie umarli". Dołącza on do Irlandzkiego Bractwa Republikańskiego, oraz zostaje zaproszony na inauguracyjne spotkanie założycielskie Irlandzkich Ochotników w 1913. Wtedy również powstaje jego najbardziej znany wiersz - "The Rebel"/"Buntownik"

Jestem potomkiem ludu, ludu, który cierpi;

który nie ma niczego, tylko nadzieję,

nie ma bogactw, tylko pamięć o dawnej chwale.

Moja matka urodziła mnie w niewoli, w niewoli moja matka się urodziła,

(...)

Dzieci, z którymi się bawiłem, mężczyźni i kobiety, z którymi jadłem.

Mieli nad sobą panów, byli pod batem panów,

(...)

A teraz mówię, będąc pełen wizji:

Mówię do mojego ludu i mówię w imieniu mojego ludu do

Panów mojego ludu:

Mówię do mojego ludu, że jest święty,

(...)

I mówię do panów mojego ludu: Strzeżcie się

Strzeżcie się tego, co nadchodzi, strzeżcie się powstałego ludu

(...)

Tyrani... hipokryci... kłamcy!

W roku 1916 Patrick odnajduje tak długo oczekiwaną śmierć, rozpoczynając Powstanie Wielkanocne. Na schodach Głównego Urzędu Pocztowego w Dublinie odczytuje Proklamację Niepodległości Republiki Irlandii, zaczynającą się od słów:

Irlandczycy I Irlandki:

W imię Boga i zmarłych pokoleń, od których otrzymuje swoją starą tradycję narodową, Irlandia, poprzez nas, wzywa swoje dzieci pod swój sztandar i walczy o wolność!

Za udział w Powstaniu Patrick wraz z bratem zostają skazani na śmierć. Jeszcze w celi tworzy on swój ostatni wiersz, "The Mother"/"Matka" który wyśle w liście do matki.

Nie mam do nich pretensji: Panie, nie mam pretensji

Moich dwóch silnych synów, których widziałam, jak wychodzili.

By złamać ich siłą i zginąć, oni i kilku,

w krwawym proteście dla chwalebnej sprawy

Patrick został rozstrzelany 3 maja 1916 roku w więzieniu Kilmainham Gaol. Jego ostatnie, zapisane dzień przed egzekucją, słowa brzmiały:

Kiedy miałem dziesięć lat, pewnej nocy padłem na kolana przy moim łóżku i obiecałem Bogu, że poświęcę swoje życie wysiłkowi na rzecz wyzwolenia mojego kraju. Dotrzymałem tej obietnicy. Jako chłopiec i jako mężczyzna pracowałem na rzecz wolności Irlandii. Czas, jak mi się wydawało, nadszedł i ruszyliśmy do walki. Cieszę się, że to zrobiliśmy. Wydaje się, że przegraliśmy. Nie przegraliśmy. Odmowa walki oznaczałaby przegraną, a walka to zwycięstwo. Zachowaliśmy wiarę w przeszłość i przekazaliśmy tradycję przyszłości.

Jedynym, wydanym po polsku, dziełem poety jest zbiór opowiadań (nazwany odkrywczo "Opowiadania") wydany w 2008 roku przez wydawnictwo Norbertinum.
Lista ilustracji:

1. Patrick Pearse
   
2. William James Pearse
   
3. Eibhlín Nic Niocaill
   
4. Szkoła St. Enda
   
5. Grainne Mhaol Ni Mhaille
   

Poprzednie wpisy o historii Irlandii:

1. Powstanie Wielkanocne
   
2. "Johnny I hardly knew Ye"
   
3. Cathal Brugha
   
4. Bitwa pod Crossbary
   

#pierogkulturalny #historia #ciekawostkihistoryczne #historycznewiersze #irlandia
*Graine O'Malley/Gráinne Ní Mháille — żyjąca w XVI wieku głowa rodu O'Malley, trudniąca się piractwem.
** Óró/Oh-ro - gaelickie zawołanie oznaczające radość, Anglicy zostawiają je w oryginale, więc tak też będę go używał. Najbliższym polskim odpowiednikiem będzie pewnie wypowiedziane z radością "Och!".
*** tradycyjna ballada "Óró, sé do bheatha abhaile" - z tekstem autorstwa Patricka Pearse'a
****w irlandzkiej historiografii do dzisiaj trwa dyskusja, pt. kto był formalnym liderem Powstania — Pearse, czy Thomas Clarke. Osobiście stoję w rozkroku, uznając rolę Pearse'a jako głównego ideologa, a Clarke'a jako organizatora i wykonawcę.
***** Willie Pearse zostanie rozstrzelany w roku 1916 jako jeden z 16 "liderów" Powstania. Wiemy jednak, że była to raczej angielska zemsta za rolę jego brata w tych wydarzeniach.

Chodźcie Czarno-Brązowi*, chodźcie walczcie z nami jak mężczyźni,

udowodnijcie swoim żonom za co dostawaliście medale we Flandrii.

Powiedzcie im jak na widok IRA uciekacie,

z zielonych, pięknych pól Killshandry**

Dzisiaj porozmawiamy o największej potyczce Irlandzkiej Wojny Niepodległościowej, czyli bitwie pod Crossbarry, gdzie 100 członków IRA upokorzyło ponad 1300 żołnierzy Essex Regiment i policjantów Royal Irish Constabulary (służących w trakcie konfliktu jako zmilitaryzowane dywizje pomocnicze). Znajomość poprzednich wpisów może być pomocna - z szacunku dla stałych czytelników staram się nie dublować informacji. Listę wszystkich moich wpisów o historii Irlandii zamieszczam na dole posta.
3 Brygada IRA z Cork była prawdziwym cierniem w boku dla brytyjskich sił w południowej Irlandii. Oddział pod dowództwem Charliego Hurley'a został zorganizowany w pod koniec roku 1919 lub na początku 1920. W szczytowym momencie służyło w nim trochę ponad 100 ochotników.
Pierwszym, wielkim zwycięstwem Brygady była zasadzka pod Kilmichael 22.10.1920. Charlie Hurley zorganizował lotną kolumnę 36 ochotników. Uzbrojeni w karabiny (każdy z bojowników IRA dostał tylko 35 pocisków), dwa domowej roboty granaty i kilka XIX wiecznych rewolwerów pomaszerowali w kierunku Dus a' Bharraigh i zajęli pozycje na wzgórzach górujących nad okoliczną drogą, którą regularnie przejeżdżał patrol RIC. Tom Barry, weteran I wojny światowej, w pożyczonym mundurze oficera IRA staje na środku drogi. Kierowca ciężarówki zwalnia myśląc, że ma do czynienia z brytyjskim oficerem. Na dźwięk jego gwizdka ochotnicy podzieleni na trzy drużyny otwierają ogień. Zasadzka okazuje się olbrzymim sukcesem - spośród 18 żołnierzy korony ginie 16, przy stratach własnych 3 ochotników.***
Ocaleni członkowie RIC mówią o setkach dobrze uzbrojonych żołnierzy IRA, którzy otworzyli do nich ogień. Żołnierze jednostek pomocniczych niechętnie opuszczają względnie bezpieczne miasta. Prasa tworzy sensacyjne artykuły o domniemanych masakrach przeprowadzanych przez członków IRA. Okupanci po raz pierwszy od wielu lat przestają czuć się bezpiecznie

Gdzie te szyderstwa i żarty, którymi nas zasypywaliście,

gdy nasi bohaterowie roku 1916 zostali straceni?**

W najbliższych miesiącach dochodzi do kilku potyczek m.in. 2.02.1921 brygada wydostaje się z brytyjskiego okrążenia Burgatia House. Niemal dwa tygodnie później szczęście się odwraca - zasadzka na wypełniony żołnierzami Essex Regiment pociąg w mieście Upton jest porażką. W wyniku starcia poważne rany odnosi Charlie Hurley, ginie 8 cywili i co najmniej 3 bojowników IRA. Zaczyna się "czarna seria" - w ciągu dwóch tygodni kilkunastu (niektóre źródła mówią o ponad 20) ochotników ginie bądź zostaje aresztowanych. 

Niektórzy myśleli o swoich matkach i żonach,

niektórzy myśleli o swoich rodzinnych, irlandzkich domach.

(...)

Kiedy wymaszerowali z Cork prosto ku swojej zgubie.

Wtem rozległ się rozkaz: "Chłopcy, bagnet na broń!",

i dzielni chłopcy z bagnetami ruszyli w bój.

Odważnie walczyli i umierali za ukochaną Irlandię,

samotnie w lasach Upton, walcząc za Sinn Fein****

Brytyjczycy triumfują. Stacjonujący w Cork pułk piechoty z Essex zbiera 1200 żołnierzy, RIC wystawia 120 policjantów. Ich zadanie jest proste - otoczyć i zniszczyć 3 Brygadę IRA z Cork. 19.03.1921 otaczają wioskę Crossbarry. Pierwszą ofiarą jest dowódca brygady Charlie Hurley, zabity w swoim łóżku około godziny 6:30. Brytyjczycy działają jednak zachowawczo, czekając na posiłki. Tom Barry dowiadując się o zasadzce od mieszkanki wioski, szybko mobilizuje 104 żołnierzy IRA. Około godziny 8 brygada zajmuje centralne skrzyżowanie w Crossbarry. Brytyjczycy, powoli osiągający centrum wioski zostają ostrzelani. Wymiana ognia odbywa się na bardzo krótkim dystansie, w ruch idą kolby i bagnety. Zaskoczeni żołnierze brytyjscy tracą około 15 ludzi, przy relatywnie niskich stratach IRA wynoszących 3 ochotników. Irlandczycy wykorzystują sukces i wycofują się w stronę Gurranereigh, wysadzając za sobą most nad rzeką Owenabue. Dowodzący pułkiem z Essex major Arthur Percival próbuje, widząc wycofujących się ochotników, bezskutecznie zorganizować pogoń.

Więc pamiętajcie o chłopcach z Crossbarry, 

którzy zmusili Brytyjczyków do ucieczki.

Dowodził nimi generał Tom Barry.

19 marca 1921 roku.*****

Ostatnią większą akcją bojową 3 Brygady IRA z Cork jest wysadzenie koszar RIC w Rosscarbery pod koniec marca 1921. Oddziałowi udało się jednak przetrwać do lipcowego rozejmu, siejąc terror wśród czarno-brązowych*, żołnierzy brytyjskich i członków RIC.
Tom Barry weźmie udział w wojnie domowej po stronie przeciwników Wolnego Państwa Irlandzkiego. Umrze 2 lipca 1980 w wieku 83 lat w swoim ukochanym Cork.
Spis ilustracji:

1. Tom Barry
   
2. Charlie Hurley
   
3. Żołnierze 3 Brygada IRA z Cork
   
4. Czarno-Brązowi i oddziały pomocnicze RIC
   
5. Pomnik poświęcony Bitwie pod Crossbarry
   

Poprzednie wpisy o historii Irlandii:

1. Powstanie Wielkanocne
   
2. "Johnny I hardly knew Ye"
   
3. Cathal Brugha
   

*Black and Tans - popularna nazwa brytyjskich ochotników, głównie weteranów I wojny światowej, pochodząca od charakterystycznego umundurowania
** fragment tradycyjnego rebel songu "Come Out Ye Black and Tans"
*** Ken Loach w filmie "Wiatr buszujący w jęczmieniu" pokaże bardzo podobną zasadzkę, jednak nie jest powiedziane wprost, że chodzi o Kilmichael. Fabularyzowany przebieg starcia różni się w szczegółach od tego historycznego.
**** fragment tradycyjnego rebel songu "The Lonely Woods of Upton"
***** fragment piosenki "The Boys of Crossbarry" zespołu The Paddy Boys
#pierogkulturalny #historia #ciekawostkihistoryczne #irlandia #historycznewiersze

Stary Ceannt i jego towarzysze walczyli jak lwy,

w South Dublin Union siali śmierć i zniszczenie,

Nacierający Brytyjczycy doskonale widzieli,

Zwłoki w mundurach khaki, ku chwale Irlandii*!

Wściekły, zagraniczny kapitan powtarzał,

"Dajcie mi godzinę i wykurzę ich stamtąd"

Kula z Mausera trafiła w jego szczękę

I zmarł od zatrucia ołowiem, ku chwale Irlandii*!

No dobra, to czas na opowieść o prawdopodobnie największym złodupcu w XX wiecznej historii Irlandii - Cathalu Brugha (jeżeli nie czytaliście tego wpisu to warto nadrobić - nie chcę dublować informacji). Urodzony w 1874 jako Charles William St John Burgess. W ruch republikański zaangażował się stosunkowo szybko i przeszedł dość standardową drogę od Ligi Gaelickiej, przez Irlandzkie Bractwo Republikańskie, a kończąc na paramilitarnych oddziałach Irlandzkich Ochotników.
Pierwszą, poważną akcją Cathala było zorganizowanie przemytu blisko półtora tysiąca karabinów Mausera. Broń przypłynęła prywatnym jachtem i przybiła do nabrzeża w Howth. Kąpany w gorącej wodzie Cathal zarządził rozładunek za dnia, co szybko sprowadziło gapiów na nadbrzeże. Do akcji wkroczyły oddziały policyjne Royal Irish Constabulary (RIC). Uzbrojeni w pałki funkcjonariusze byli wyjątkowo niechętni do starcia z grupą dwudziestu Irlandzkich Ochotników z bronią palną. Część z nich, po cichu, wspierało ruch niepodległościowy. Doszło do zamieszek, jednak Cathalowi udało się przeszmuglować całą broń.
W Powstaniu Wielkanocnym był zastępcą dowódcy 4 Batalionu Irlandzkich Ochotników, który w Wielkanocny Poniedziałek zajął teren South Dublin Union (nieistniejący dzisiaj zakład dla biednych, cierpiących na zaburzenia psychiczne i potrzebujących - ideą była aktywizacja przez pracę, więc miejsce miało charakter w połowie przytułku, w połowie warsztatu). Dowódcą batalionu był Éamon Ceannt. Zakład nie był w żaden sposób broniony przez Brytyjczyków, dlatego jego zajęcie nie nastręczało specjalnych problemów - poza pensjonariuszami i pracownikami, którzy na widok broni wpadli w panikę.
Informacje rozniosły się dosyć szybko, a do akcji ruszyły brytyjskie oddziały z koszar Richmond. Żołnierze, w większości irlandzkiego pochodzenia, myśleli że będą wykonywać zadania policyjne i w zwartej formacji ruszyli w kierunku South Dublin Union.

To nie byli weterani, a niedoświadczeni ochotnicy,

Grający słodką, mauserowską muzykę, ku chwale Irlandii!*

Brytyjczycy nie spodziewając się takiego oporu, zaczęli się przegrupowywać. Po chwili zaatakowali znowu, w ciasnych pomieszczeniach i alejkach zakładu dochodziło do walki na bliski dystans, zdarzały się również starcia na bagnety. Irlandzcy Ochotnicy wycofali się do budynku w którym mieszkały pielęgniarki - tzw. "Nurse Home".
Przez następne dwa dni nie działo się zbyt wiele - Armia Brytyjska skupiła się na oczyszczaniu reszty miasta. Irlandzcy Ochotnicy wykorzystali ten czas na ufortyfikowanie zajmowanego domu.
Decydujące natarcie zaczyna się w czwartek rano. Siły brytyjskie przy użyciu materiałów wybuchowych wysadzają jedną ze ścian "Nurse Home". W środku jednak nadziewają się na barykadę obsadzoną przez gotowych do walki powstańców. Zaczyna się walka na krótkim dystansie z użyciem broni krótkiej i granatów. Wtedy też Cathal Brugha zostaje kilkukrotnie postrzelony. Decyduje się osłaniać odwrót kolegów, przekonany że jego rany są śmiertelne. Trzymając w dłoniach rewolwer i śpiewając "God save Ireland" strzela do nacierających. Éamonn Ceant słysząc wciąż trwające walki zarządza kontratak. Irlandzcy Ochotnicy wypierają siły brytyjskie z "Nurse Home". Na miejscu znajdują wciąż żywego i walczącego Cathala. Odprowadzony na tyły budynku jest opatrywany przez pielęgniarki. Naliczają one ponad 25 ran postrzałowych. Ich usuwanie (wraz z wyjmowaniem kawałków materiału z munduru) trwa kilka godzin i jest przeprowadzane "na żywca". To jego koniec walki w powstaniu. Budynek SDU nie został zdobyty przez Armię Brytyjską, Powstańcy poddają się na wieść o upadku Głównego Urzędu Pocztowego. Walka Cathala została uwieczniona w piosence "Foggy Dew" księdza Cannona O'Neila.

Anglicy wygonili nasze Dzikie Gęsi**, choć małe narody mogą być wolne,

Ich samotne groby znaczą zatokę Suwła i Morze Północne, 

Och, gdyby umarli za Pearce'a, albo walczyli z Cathalem Brugha,

Spoczywają tam, gdzie śpią Fenianie***, w mglistej rosie

Przez najbliższy rok Cathal dochodzi do siebie. Zakłada mały zakład produkujący świeczki (który będzie prowadził równolegle z karierą polityczno-wojskową). Wstępuje do (nie)sławnej partii politycznej Sinn Féin. W powszechnych wyborach roku 1918 zostaje wybrany jako poseł reprezentujący Irlandię w Izbie Gmin. Jego udział w politycznym życiu Londynu kończy się jednak szybko - w styczniu 1919 posłowie Sinn Féin zakładają w Dublinie Dáil Éireann, rewolucyjny parlament Irlandii. Cathal zostaje nieoficjalnym prezydentem Republiki Irlandii na trzy miesiące. Na tym stanowisku zastąpi go wkrótce Eamon de Valera. Nasz bohater wraca do walki - zostaje głównym dowódcą zbrojnego ramienia Dáil Éireann - Irlandzkiej Armii Republikańskiej. Wtedy popada też konflikt z drugim, bardziej znanym liderem IRA - Michaelem Collinsem.
Wojna o niepodległość Irlandii kończy traktat z 6.12.19121 - na jego mocy powstaje Wolne Państwo Irlandzkie z którego wycofują się wojska korony brytyjskiej. Ciężko mówić tutaj jednak o pełnej niepodległości, gdyż Irlandia zostaje brytyjskim dominium, którego głową jest monarcha brytyjski, a posłowie Dáil Éireann składają mu przysięgę wierności. Nie wszystkim Irlandczykom się to podoba - wśród dawnych towarzyszy broni dochodzi do podziału na zwolenników i przeciwników traktatu. Cathal Brugha staje po drugiej stronie.
Różnic nie da się zażegnać pokojowymi metodami. 26.06.1922 wybucha Irlandzka Wojna Domowa. Cathal Brugha jest odpowiedzialny za obronę centralnej ulicy O'Connell Street. Siły Wolnego Państwa Irlandzkiego powoli zajmują budynek po budynku. Większość przeciwników traktatu stara wycofać się z pułapki jakim stały się płonące domy. Cathal pozostaje na posterunku z garstką wiernych mu żołnierzy. 5.07 rozkazuje swoim ludziom kapitulacje. Sam jednak nie chcę się poddać. Wymachując swoim ukochanym rewolwerem, którym bronił się w 1916 roku, podchodzi do pozycji żołnierzy Wolnego Państwa Irlandzkiego na Thomas Lane. Pada strzał, który trafia Cathala w nogę. I w tym momencie kończy się jego szczęście. Pocisk przebija tętnicę, a Cathal Brugha wykrwawia się w kilka minut. Przeciwnikom traktatu nie udaje się osiągnąć swojego celu i wojna domowa kończy się po dziesięciu miesiącach. Irlandia wybije się na pełną niepodległość już w piętnaście lat później. Ale to temat na inną opowieść.
Lista ilustracji:

1. Cathal Brugha
   
2. Pamiątkowa tablica w miejscu śmierci
   
3. "Nurse Home", część South Dublin Union
   
4. Eamonn Ceannt
   

*Éirinn go Brách literalnie oznacza "Irlandia na zawsze". Zawołanie pochodzi od Zjednoczonych Irlandczyków, o których pisałem w ostatnim wpisie. Wersy pochodzą z tradycyjnej "irish rebel song" "Erin go Bragh"
**Dzikimi Gęsiami nazywano XVIII-XIX wiecznych żołnierzy Irlandzkich służących w armiach różnych krajów, głównie tych mających konflikt z Wielką Brytanią.
*** Fenianami nazywano zwolenników niepodległości Irlandii, początkowo mieszkających w USA (fun fact - Fenianie najechali pod koniec XIX wieku na Kanadę). W końcu, w ten sposób nazywano wszystkich zwolenników Irlandzkiego Republikanizmu.
Jak zwykle przypominam, że moje tłumaczenia powstają w myśl zasady, że są tłumaczenia albo wierne, albo piękne. Moje łączą wady obu rozwiązań xD.
#historia #pierogkulturalny #ciekawostkihistoryczne #irlandia #historycznewiersze

Nie masz rączek, nie masz nóżek, hura, hura,

nie masz rączek, nie masz nóżek, hura, hura,

ostał się jeno sam bezużyteczny kadłubek,

będziesz musiał żebrać na ulicy,

Och Johnny ledwo Cię poznałam!*

Czyli dzisiaj, zgodnie z wolą ludu, więcej Irlandii! A dokładnie porozmawiamy o powstaniach z przełomu XVIII i XIX wieku, Marii Konopnickiej, brytyjskiej kolonizacji Sri Lanki i wojnach kandyjskich, ale przede wszystkim o tym co zmieniło się w nas, że niegdyś humorystyczna piosenka zmieniła kompletnie swój wydźwięk.
Nastroje rewolucyjne końca XVIII wieku nie ominęły Irlandii. Amerykańska wojna o niepodległość i rewolucja francuska rozbudziły nadzieje na niepodległą Republikę Irlandii. Na znak zerwania z brytyjską tradycją noszenia peruk, nosząc charakterystyczną fryzurę zwaną cropped hair (krótko po bokach i z tyłu, długo z przodu). Stąd też przydomek Croppy Boys, albo po prostu Croppy. Sami zainteresowani nazywali siebie Zjednoczonymi Irlandczykami. Przewodził nimi Theobald Wolfe Tone (lub też Bhulbh Teón). 24.05 Zjednoczeni Irlandczycy zaczynają powstanie, znane później jako "Irlandzkie powstanie 1798", lub też bardziej poetycko: "Powstanie księżycowe". Drugie określenie pochodzi z ludowej ballady "Księżycowe powstanie" ("Rising of the moon")

"Powiedz mi Seanie O'Farrell, powiedz mi gdzie tak pędzisz"

"Uspokój się chłopcze, uspokój i posłuchaj" mówi podekscytowany

"Mamy rozkaz od kapitana, zbieraj się szybko

Potrzebujemy wszystkich pik podczas Księżycowego Powstania!"

Uzbrojeni w piki powstańcy nie mieli szans z brytyjskimi Czerwonymi Kurtkami posiadającymi muszkiety i działa. Powstanie kończy się w kilka miesięcy, nieliczni ocalali będą jeszcze kilka lat prowadzili walki partyzanckie. Zabici i pomordowani Irlandczycy są chowani w masowych grobach, które dzisiaj znane są jako croppy-holes. Brytyjskie reperkusje są surowe - powstańcy są deportowani do licznych brytyjskich kolonii, a w 1800 roku unia personalna między Wielką Brytanią, a Irlandią zamienia się w unię realną. Rząd w Londynie dąży do całkowitego podporządkowania sobie Zielonej Wyspy.
Kolejne powstanie wybucha pięć lat później w Dublinie 23.07.1803 roku. Robert Emmet (Roibeard Eiméad), jeden ze Zjednoczonych Irlandczyków, przygotowuje proklamacje niepodległości Republiki Irlandii. Zaczynają się lokalne walki, jednak nie dołącza do nich lud Dublina. Powstanie kończy się w dniu rozpoczęcia, a Robert Emmet zostaje osądzony i skazany na śmierć przez powieszenie. Maria Konopnicka, kilkadziesiąt lat później opiszę ją w wierszu "Pocałunek Roberta Emmeta"

Wscho­dzi ra­nek z ró­ża­nej świe­tli­cy...

Sta­nął Em­met u stóp szu­bie­ni­cy.

Sta­nął Em­met, poj­rzał się do świa­ta...

Nie­ma przy nim ni dru­ha, ni bra­ta.

— Hej, bra­to­wie! Hej, wy szcze­re dru­hy!

Jak świat pu­sty bez was, jaki głu­chy!

Nie­masz, komu ści­snął­bym pra­wi­cę,

Gdy mi przy­szło iść na szu­bie­ni­cę!

Sta­nął Em­met, poj­rzy się po nie­bie:

— Zie­mio-mat­ko, ginę, syn, za cie­bie...

Za twą wol­ność, na­ro­dzie mój, ginę

Sam — sa­mot­ny w ostat­nią go­dzi­nę.

(...)

Pod­niósł Em­met pło­ną­ce źre­ni­ce

Na wy­so­ką, czar­ną szu­bie­ni­cę.

— O Ir­lan­djo, tyś moją mo­dli­twą,

Ty pa­cie­rzem przed ostat­nią bi­twą!

Ja­kiś gwałt mu roz­prę­ża ra­mio­na:

— Lud mój chciał­bym przy­ci­snąć do łona!

Chciał­bym że­gnać... Chciał­bym raz ostat­ni

Czuć na ustach po­ca­łu­nek brat­ni!...

I po­chy­lił swą tra­gicz­ną gło­wę:

— Przez te rany... przez te Chry­stu­so­we...

I ostat­nim po­ca­łun­kiem bra­ta

Uca­ło­wał strasz­ne lico kata.

Głu­cho bę­ben zło­wiesz­czy ude­rza,

Pła­cze wol­ność swo­je­go ry­ce­rza;

Głu­cho gru­dę ci­ska­ją ko­pa­cze,

Zie­mia-mat­ka syna swe­go pła­cze.

Na tle wielkiej historii rozgrywa się akcja ballady "Johnny I hardly knew ya". Tytułowy Johnny poznaje swoją wybrankę i po krótkiej znajomości zostawia ją ciężarną, samemu salwując się ucieczką do brytyjskiej armii. Ta wysyła go na tajemniczą wyspę Sulloon (chodzi tutaj oczywiście o Cejlon, którego nazwa została zniekształcona). Możemy domniemywać, że wziął on udział w którejś z wojen kandyjskich, mających w pełni podporządkować Sri Lankę koronie brytyjskiej).

Gdzież są twoje łagodne oczy?

Hura, hura!

Gdzież są twoje łagodne oczy?

Hura, hura!

Gdzież są twoje łagodne oczy,

które tak skradły moje serce?

Dlaczego uciekłeś ode mnie i od dziecka?

Och Johnny ledwo Cię poznałam!

Sam temat kolonizacji Sri Lanki jest fascynujący. Pierwsi osiedlili się na jej wybrzeżu Portugalczycy. Syngalezi wycofali się w głąb wyspy tworząc Królestwo Kandy. Jednocześnie dogadują się z Holendrami, którzy przejmują wybrzeże. Holenderska kolonizacja jest do dzisiaj wspominana z delikatną sympatią - miejscowi byli dopuszczani do administracji kolonialnej, a Holendrzy zbudowali sieć kanałów, łącznie z najsłynniejszym "Holenderskim Kanałem" łączącym Colombo z Negombo. Jest on użytkowany do dzisiaj.
Pod koniec XVIII wieku Brytyjczycy zajmują wybrzeże, co niekoniecznie podoba się lokalnym mieszkańcom wyspy. Status quo trwa krótko, gdyż Wielka Brytania jest zainteresowana zajęciem interioru wyspy, który niesie za sobą obietnicę pól na których można uprawiać kawę ("herbacianą" wyspą Cejlon został pod koniec XIX wieku i ma to związek z Hemileia vastatrix, który niszczy znaczną większość upraw kawowych). Wybucha seria trzech konfliktów, znana później jako wojny kandyjskie.
I tu do akcji wchodzi Johnny. Podróż z Zielonej Wyspy na Sri Lankę była długa - nie było jeszcze kanału Sueskiego, więc okręt musiały płynąć wzdłuż wybrzeża Afryki. Po długiej podróży chłopak z okolic Athy trafia na egzotyczną, gorącą wyspę. Ciężko mi sobie wyobrazić jakim szkokiem musiało być dla niego to co zobaczył: słonie, kolorowe ptaki, dziwne drzewa i w końcu tubylców wyglądających zupełnie inaczej niż krajanie. I tutaj szczęście Johnny'ego się kończy. Wraca do słodkiego Athy bez rąk, nóg i oczu. Opuszczona kochanka zaczyna z niego kpić.

Gdzież są twoje nóżki na których uciekałeś

żeby zostać żołnierzem?

Faktycznie, już nie potańczymy 

Och Johnny ledwo Cię poznałam!

Och, jak cieszę się z twojego powrotu,

Hura! Hura!

Och, jak cieszę się z twojego powrotu,

Hura! Hura!

Och, jak cieszę się z twojego powrotu,

z wyspy Sulloon. 

Wstrząsające prawda? No cóż, na początku XIX wieku była to piosenka humorystyczna. I tu warto wrócić do eseju "Wielka masakra kotów" Roberta Darntona, oraz "Karać i nadzorować" Foucalt. Jeszcze na przełomie XVIII i XIX wieku stosowane były kary mutylacyjne, pozbawiające skazańca części ciała. Śmierć, kalectwo i wymyślna przemoc była wszechobecna - stosowało ją państwo wobec obywatela, obywatel wobec obywatela, czy w końcu żołnierz wobec żołnierza. Od najmłodszych lat ludzie widzieli koszmarnie oszpecone ciała skazańców, efekty chorób takich jak np. skrofuły, czy w końcu efekty przestępstw. Widząc jakieś zjawisko w codziennym życiu zazwyczaj się z nim oswajamy i staramy poskromić nasz lęk przed nim. Żartowanie jest całkiem niezłym sposobem na oswojenie lęku przed codziennością. Współczesność dosyć dobrze izoluje nas od śmierci, wojny, zwłok, czy tortur...
Moim ulubionym wykonanem "Johnny I hardly knew Ye" jest interpretacja poznańskiego zespołu Sąsiedzi Uderza on w zdecydowanie antywojenne tony. Wyobrażacie sobie zaśmiewać do rozpuku widząc kalekiego Johnny'ego?
Lista ilustracji:

1. Pieczęć Zjednoczocznych Irlandczyków
   
2. Portret Roberta Emmeta
   
3. Portret Theobalda Wolfe Tone'a
   
4. Maria Konopnicka
   

W następnym odcinku lecimy na wschód.
*wszystkie tłumaczenia są mojego autorstwa, chciałem wyeksponować humorystyczny charakter pierwowzoru, znowu w myśl zasady, że są tłumaczenia albo wierne, albo piękne. Moje łączą wady obu rozwiązań xD.
P.S. mam teraz sporo wolnego czasu i trochę zapału do takiej pracy - jestem otwarty na różne formy współpracy (komercyjne i niekomercyjne), a pisanie takich mini-esejów sprawia mi dużo frajdy.
#historia #ciekawostkihistoryczne #pierogkulturalny #irlandia #historycznewiersze

Cześć wszystkim, jestem od 3 tygodni w #irlandia dlatego prawie nic nie ogarniam. Nie mogę w necie znaleźć połączeń autobusowych ( dziewczyna do mnie przyjeżdża i nie mam jak jej odebrać) z lotniska Cork do miasta Kinsale. Liczę na waszą pomoc #autobusy

Wesolego dnia Patryka
#pijzhejto #piwo #irlandia

St Patrick's Day, Temple Bar, Dublin, Irlandia
Wieczorem pewnie jeszcze wieksze tlumy beda xD
#dublin #irlandia #podroze #ciekawostki

Irlandzka wieś, 1900 r.
#papierowywehikulczasu #irlandia #historia #fotografia

Zamek Dunlough, stojący na klifach na północnym krańcu półwyspu Mizen
https://pbs.twimg.com/media/Fqt-31mWYAYF-d9?format=jpg&name=medium
#zamki #irlandia

W dzisiejszym filmie zwiedzam najdłuższy tunel kolejowy jaki został wybudowany w Irlandii. 1608 metrów długości zaskoczyło nawet mnie, kiedy o nim usłyszałem. Miejsce trochę zapomniane ale wciąż dostepne do zwiedzania dla każdego.
#irlandia #tunel #kolej
https://youtu.be/FFeHcD\_bx5E

Plantatorzy w Irlandii ostrzegają, że przez zimny styczeń w Hiszpanii i Maroku oraz wysokie ceny gazu problemy z dostępnością pomidorów mogą się przedłużyć przynajmniej do maja. Dlatego też branża wzywa tamtejszy rząd do udzielenia pomocy.
https://www.irishtimes.com/ireland/2023/02/24/tomato-shortage-in-ireland-to-last-until-summer-growers-warn/
#wiadomosciswiat #irlandia #warzywa #kryzys

Hej(t)o!
Ktoś z was lubi #podroze i #irlandia i był może jakoś nie dawno w Dublinie na weekend? Możecie coś polecić, co koniecznie zobaczyć? Co i gdzie zjeść?

Czy Irlandia jest spoko krajem do życia?
Czy 60 k euro rocznie na start to pensja, która pozwoli swobodnie się tam utrzymać i coś odłożyć?
#irlandia #emigracja #gownowpis

Rynek matrymonialny w Polsce i Irlandii.
#ciekawostki #irlandia #polska #tinder #zwiazki

Odsetek samotnych mężczyzn przypadających na 100 kobiet w Polsce i Irlandii.
#statystyka #demografia #irlandia #polska #spoleczenstwo

Zdjęcie przedstawia główną ulicę drugiego co do wielkości miasta Irlandii w 1982 roku.
Rozpoznajecie co to za auta?
#irlandia #starezdjecia #historia #ciekawostki