W styczniu 1595 roku na zamku wawelskim doszło do katastrofy. Na skutek budowlanej fuszerki (a nie eksperymentów alchemicznych, jak mówiły późniejsze legendy) w rezydencji polskich królów wybuchł niszczycielski pożar. Żywioł spustoszył wiele spośród najbardziej okazałych wnętrz pałacowych. Niemal powszechnie przyjmuje się, że ten kryzys miał wiekopomne skutki nie tylko dla Wawe

Bitwa pod Chocimiem, gdy Polacy rozgromili szesnaście razy silniejsze oddziały Turków; starcie pod Kłuszynem, gdzie Moskale ulegli pomimo pięciokrotnej przewagi; łomot pod Kircholmem, jaki Szwedzi do dziś uznają za największą porażkę zbrojną w swej historii. Takie przykłady podsycają wiarę w to, co można by określić krótko mianem mitu husarii – ponoć niepokonanej polskiej kawal

Proces Marcina Lutra odbył się w Wormacji na Sejmie Rzeszy. Luter stanął przed Cesarzem Karolem V Habsburgiem. Młody monarcha oczekiwał, że wittenberski mnich odwoła swe heretyckie postulaty i ukorzy się przed cesarskim majestatem. Stało się zupełnie inaczej, niż zakładano, gdyż Luter mimo pokornego języka, przepełnionego cytatami z Pisma Świętego i zapewnieniami wierności cesa

Z chmur się wychyla jak duch Ossyjana…/ Ludzi nie dojrzysz… Lecz nad mgłami fali/ Stoją posągi (gdzie płynie Sekwana) – pisał Juliusz Słowacki o katedrze Notre Dame w Paryżu. 5 lat temu, 15 kwietnia 2019 r. ogromny pożar zagroził istnieniu tej najsłynniejszej katedry europejskiego średniowiecza.
Już od XVI w. Katedrę Marii Panny za sprawą polskich królów łączy wiele z polską hi

W nowożytnej Polsce wśród elity społeczeństwa dominował model edukacji domowej. Szlachcice zatrudniali dla swoich synów prywatnych tutorów, albo sami dbali o ich towarzyskie i kulturalne wyrobienie. Dopiero w czasach kontrreformacji, już po wygaśnięciu dynastii Jagiellonów, zaczęto bardziej cenić formalne szkoły średnie oraz studia. Te ostatnie szlachcice rzadko jednak kończyli

Historykom – także tym patrzącym na dzieje Polski zupełnie trzeźwo – zdarza się pisać, że jeszcze w wieku XIV, za czasów Kazimierza Wielkiego, w państwie Piastów panowała „idylliczna” równowaga stanów, którą później zachwiały i wreszcie zburzyły nieposkromione aspiracje szlachty. To wizja prosta, a przez to atrakcyjna. Nie ma ona jednak wiele wspólnego z rzeczywistością.
Równie

Wiele odkryć w dziejach zostało dokonanych przez przypadek. Tak też było z Japonią, na którą Europejczycy trafili z powodu złej pogody. I nie był to dobry omen.
Przez całe wieki Europejczycy w ogóle nie zdawali sobie sprawy z istnienia tego archipelagu wysp, na którym znajdowało się rozwinięte państwo. Cóż, dystans dzielący Europę i Japonię był naprawdę ogromny. Kto by też pomy

Kryzys bankowy w Polsce w 1793 roku był głównie spowodowany kryzysem gospodarczym, wywołanym I rozbiorem Rzeczypospolitej Obojga Narodów w 1772 roku i wojną polsko-rosyjską w 1792 roku. Kryzys pociągnął za sobą globalne konsekwencje dla rozwoju państwa, a przyczyny jego wybuchu są nadal aktualne. [...]
Brak środków materialnych przeznaczonych na rozwój pewnego obszaru jest powo

Od przeszło stulecia panuje opinia, że naczelną przyczyną kryzysu i upadku demokracji szlacheckiej, a w konsekwencji też Rzeczpospolitej Obojga Narodów, była zasada jednomyślności. Nie jest to prawdą. Liberum veto, a więc uprawnienie każdego pojedynczego uczestnika sejmu do zerwania i unieważnienia całych obrad, nie stanowiło źródła katastrofy, ale tylko symptom, nawet symptom

Koronacja Elżbiety I Tudor na królową Anglii odbyła się po bezpotomnej śmierci jej przyrodniej siostry, Marii Tudor, znanej jako Krwawej Mary. Objęcie tronu angielskiego przez Elżbietę zapoczątkowało epokę protestantyzmu w Anglii, ale także rozwój państwa na wielu innych płaszczyznach.
Elżbieta urodziła się w 1533 roku. Była córką Henryka VIII i jego 2. żony, Anny Boleyn. Anna

Pogrążone w kryzysie państwo Kawalerów Mieczowych stało się w połowie XVI wieku areną zmagań o dominację w Europie Wschodniej. Podbój lub podporządkowanie Inflant, a więc ziem obecnej Łotwy i Estonii, miały kluczowe znaczenie zarówno dla cara Iwana Groźnego, jak i króla Polski i wielkiego księcia litewskiego Zygmunta Augusta. Dlaczego? [...]
Mało energiczny pod koniec swego życ

„Zbieranie ziem ruskich” to nie jest współczesny wynalazek. Już na przełomie XV i XVI w. propagowali tę ideę carowie Iwan III (1462-1505) oraz jego syn Wasyl III (1505-1533). Natrafili jednak na opór najbliższego sąsiada – Litwy.
Państwo wielkich książąt litewskich, posiadające w swoim władaniu ziemie etnicznie ruskie, było główną przeszkodą w skutecznej realizacji owego moskie