Jeden moment i po ogonie Podobnie jak wiele innych jaszczurek, powszechnie występująca w Polsce jaszczurka zwinka (Lacerta agilis) potrafi odrzucić ogon, jeśli zostanie zaatakowana i schwytana przez drapieżnika. Jakby tego było mało, ogon po odrzuceniu zwykle jeszcze przez jakiś czas porusza się i drga, przyciągając uwagę napastnika i tym samym umożliwiając (byłej już) właścicielce bezpieczną ucieczkę. Zjawisko to nazywane jest fachowo autotomią. Zdolność do odrzucania ogonów jaszczurki uzyskały dawno temu – ślady tego mechanizmu zachowały się w materiałach sprzed co najmniej 150 milionów lat.
Jak dokładnie to działa? Autotomia ogona u jaszczurek ma dwie podstawowe formy: pęknięcie ogona może nastąpić pomiędzy kręgami lub, co jest znacznie częściej spotykane, w obrębie pojedynczego kręgu. Jest to możliwe dzięki temu, że niektóre kręgi w ogonie jaszczurki już w jej życiu zarodkowym rozwijają się odmiennie od pozostałych i mają osłabioną konstrukcję w części środkowej. W punktach, w których znajdują się kręgi autotomiczne, graniczą ze sobą dodatkowo segmenty mięśnia, a skóra powyżej jest cieńsza niż na reszcie ogona.
Odrzucenie ogona zachodzi błyskawicznie dzięki skurczowi mięśni. Następnie mięśnie w ogonie obkurczają się wokół tętnicy ogonowej, żeby zminimalizować krwawienie, a po jakimś czasie zwinka regeneruje odrzucony ogon. Nowy ogon różni się jednak od poprzedniego – zamiast kręgów ma struktury chrzęstne i nie ma już „stref podziału”, więc nie może zostać odrzucony.
Zdarza się, że w wyniku niekompletnej autotomii lub uszkodzenia tkanek regeneracja ogona przebiega z błędami. Zdaje się, że u jaszczurki zwinki takie anomalie są bardzo rzadkie, jednak mimo wszystko się zdarzają – na terenie Polski odnotowano jak dotąd osobniki, którym w miejscu odrzuconego ogona odrastały dwa, trzy, cztery, a nawet pięć nowych ogonów.
#ciekawostki #przyroda #natura #zwierzeta #gady #jaszczurki
tag serii: #7ciekawostekprzyrodniczych
