1825 "Widok z okna artysty" (duń. "Udsigt fra kunstnerens vindue") - Martinus Rørbye (1803-1848)

Widoczek z Kopenhagi 200 lat temu. Swoją drogą, około rok później powstanie "widok z okna w Le Gras" - pierwsza na świecie fotografia wykonana na metalowej płycie.

Na pierwszą połowę XIX wieku przypadł duński złoty wiek - okres szczególnego rozwoju rodzimej kultury: malarstwa (np. poniższy Rørbye), architektury i rzeźby, muzyki (np. Hartmann), filozofii i literatury (np. Hans Christian Andersen).

Spory wpływ miały idee romantyzmu przywiane od południa z Niemiec, w tym krążący po Europie romantyczny nacjonalizm.

Kres kulturowemu rozkwitowi położyły m.in. wojny ze Związkiem Niemieckim o Szlezwik i Holsztyn, kolejno pierwsza (1848–1851) oraz druga przegrana w 1864 r.

Nota bene, w konflikcie po stronie niemieckiej stał np. jeden z braci Grimm - Jacob.

Sławił on - także w duchu romantycznego nacjonalizmu - historyczną niemieckość ziem oraz ogólny pangermanizm mający zrzeszać germańskie ludy, w tym Duńczyków, pod przewodnictwem niemieckim (trochę podobnie do panslawizmu wg Rosji, z tym że tu dochodzą też chęci zjednoczenia pierdyliarda ksiąstewek w jedno państwo niemieckie, co udało się dopiero w 1871 r.).

#historiazpaszkom #malarstwo #ciekawostkihistoryczne #historia #dania

1906 "Ognisko nocy świętojańskiej na plaży Skagen" ("Sankt Hansblus på Skagen strand") - Peder Severin Krøyer (1851–1909)

Jak ktoś umie w duński to może mnie poprawić z tym "Hansblus", ale tak chyba najbliżej.

Skagen - rybacka wioska w północnej Danii - od lat 1870. przez dziesięciolecia była miejscem corocznych letnich zjazdów skandynawskich (głównie duńskich) malarzy, gdzie można było pozbijać bąki z innymi kolegami malarzami oraz szukać inspiracji do malunku w plenerze pośród nadbrzeżnej przyrody i życia ludności. Na obrazie pan Krøyer udokumentował impresjonistycznie owo zbijanie bąków - na lewo środowisko malarskie, na prawo ludność okoliczna, świętują wspólnie Sankt Hans aften - wigilię św. Hansa, naszego św. Jana.*

*(hebrajskie imię Yôḥānān -> na grekę koine Iōánnēs -> na łacinę Iōhannēs -> polskie Jan; angielskie John, germańskie skrócone Hans)

#historiazpaszkom #malarstwo #dania

1912 "Dynamizm psa na smyczy" - Giacomo Balla (1871 –1958)

Futuryzmu chyba jeszcze nie było?

Ruch artystyczny powstały we Włoszech w 1909 roku poprzez wydruk "Manifestu Futuryzmu", którego idee rozniosły się na malarstwo, muzykę, literaturę, rzeźbę i film. Główną ich fascynacją był dynamizm, postęp, przemoc, miasto, technologie, młodość odrzucająca stare wartości - stąd krótka droga do romansu z włoskim faszyzmem, a później w futuryzmie rosyjskim - z bolszewizmem.

Sam obraz powstał z zainteresowania autora chronofotografią zwierząt.

#historiazpaszkom #malarstwo #wlochy

1827 "The Monkey Who Had Seen the World" - Edwin Landseer (1802–1873)

Obraz 25-letniego malarza brytyjskiego przez resztę życia parającego się malunkami zwierząt.

Powstał pod koniec epoki georgiańskiej (1714–1830/7) nazywanej tak od rządów kolejno Georga I, Georga II, Georga III oraz Georga III.

Przedstawiony strój jest przestarzały, dużo bardziej pasujący do XVIII wieku. Po rewolucji francuskiej (1789-1794) w republikańskich nastrojach równości coraz bardziej odcinano się od wysublimowanej mody minionych czasów: pudrowanych peruk, sztucznych pieprzyków, krótkich spodni za kolano (tzw. breeches) na rzecz długich, itd.

#historiazpaszkom #malarstwo

1870 "A Flood" - Sir John Everett Millais (1829 – 1896)

W tematyce powodziowej jeden z najbardziej znanych.

#historiazpaszkom #malarstwo

ok. 1850 "Found Drowned" - George Frederic Watts (1817-1904)

Obraz brytyjski na podstawie wiersza "The Bridge of Sights" z 1844 r. Thomasa Hooda (1798-1845).

Przedstawia młodą kobietę, która rzuciła się z mostu Waterloo wprost w wody Tamizy. Kontury przemysłowego Londynu przykryte są grubą warstwą smogu, a w rynce topielicy tkwi łańcuszek z medalikiem. Podrzucam fragmenty wiersza dla lepszego zobrazowania:

"The Bridge of Sights"

ONE more Unfortunate,

    Weary of breath,

Rashly importunate,

    Gone to her death!

Take her up tenderly,

    Lift her with care;

Fashion'd so slenderly

    Young, and so fair!

Look at her garments

Clinging like cerements;

Whilst the wave constantly

    Drips from her clothing;

Take her up instantly,

    Loving, not loathing.

Touch her not scornfully;

Think of her mournfully,

    Gently and humanly;

Not of the stains of her,

All that remains of her

    Now is pure womanly.

[...]

Who was her father?

    Who was her mother?

Had she a sister?

    Had she a brother?

Or was there a dearer one

Still, and a nearer one

    Yet, than all other?

Alas! for the rarity

Of Christian charity

    Under the sun!

O, it was pitiful!

Near a whole city full,

    Home she had none.

[...]

The bleak wind of March

    Made her tremble and shiver;

But not the dark arch,

Or the black flowing river:

Mad from life's history,

Glad to death's mystery,

    Swift to be hurl'd—

Anywhere, anywhere

    Out of the world!

In she plunged boldly—

No matter how coldly

    The rough river ran—

Over the brink of it,

Picture it—think of it,

    Dissolute Man!

[...]

And her eyes, close them,

    Staring so blindly!

Dreadfully staring

    Thro' muddy impurity,

As when with the daring

Last look of despairing

    Fix'd on futurity.

[...]

Owning her weakness,

    Her evil behaviour,

And leaving, with meekness,

    Her sins to her Saviour!

#historiazpaszkom #malarstwo #poezja #angielskizhejto

@smierdakow zarzucił tematem kawiarni, to prosz:

1903 "Paryżanki przy kawiarni" (ukr. Парижанки. Біля кав'ярні) - Oleksandr Muraszko (1875-1919)

Malarz ukraiński mocno związany z Kijowem, studiując krótko w Paryżu mógł zaczerpnąć temat. Kilkanaście lat później w opanowanym przez bolszewików Kijowie został zastrzelony przez nieznanych sprawców.

Kawiarnie pochodzą z Imperium Osmańskiego i już u początków ich rozprzestrzeniania (XVI w.) bywało, iż powodowały obawy imamów. Poza piciem kawy służyły przede wszystkim spotykaniu się, graniu w gry bez prądu, dyskusjom o sprawach przyziemnych - ale i nieraz burzliwych o kulturze i polityce.

Ziarna kawy wraz z kawiarniami zaczęły pojawiać się w Europie i Ameryce Brytyjskiej od XVII wieku.

Dla Anglii szczególne znaczenie miały w XVII i XVIII w., gdy za cenę filiżanki kawy otrzymywało się dostęp do miejsca, gdzie zrzeszano się dla wymiany poglądów politycznych, poznania wiadomości ze świata i okolicy oraz dla naukowych dysput. W czasach wiktoriańskich służyły jako "trzeźwa", promowana alternatywa dla pubów.

Przełom XIX/XX w. zaś to tak kosmiczny rozkwit kultury kawiarni w Wiedniu, że trafił na listę UNESCO. Przy kawie i prasie spotykali się w nich czołowi pisarze, ludzie nauki, ideolodzy i działacze. Za ich sukcesem i inspiracją zaczęły powstawać kawiarnie w Europie, w tym w II Rzeczypospolitej m.in. we Lwowie (gdzie przesiadywało środowisko matematyczne z prof. Banachem), w Krakowie ("Esplanda") i w Warszawie (artystyczna "Pod Picadorem").

#historiazpaszkom #ciekawostkihistoryczne

1510 "Arion jadący na delfinie" - Francesco Bianchi Ferrari (1447-1510)

Włoski renesans czerpiący garściami z tradycji starożytnej cywilizacji greko-rzymskiej.

Obraz z tego samego okresu (kilka lat w przód lub w tył) co Monna Lisa i nawiązuje do legendy o Arionie, tu w wersji z wiersza Ovidiusa (43 p.n.e. - 17/18 n.e.).

Arion był poetą grającym na kitarze, który zwyciężył w muzycznym konkursie na Sycylii i zgarnął za to kupę srebra. W drodze powrotnej żeglarze z Koryntu wypłynęli mu naprzeciw, by go złupić, i wrzucili go do morza. Arion zginąłby pewnikiem, gdyby nie delfin posłany przez Jowisza (rzymski Zeus), któremu bardzo spodobał się jego występ.

Delfin podwiózł swego pasażera na brzeg, a następnie został uwieczniony na niebie jako Gwiazdozbiór Delfina (Delphinus).

Wbrew obrazowi Arion nie był dzieckiem, ale ogólnie coś fantazja autora poniosła xd

#historiazpaszkom #malarstwo #ciekawostkihistoryczne #wlochy

Nie śpię bo katar zalewa mi płuca, więc może obraz:

ok. 1621 "Młoda kobieta na łożu śmierci" - nieznany autor flamandzki

W prawym rogu znajduje się informacja po łacinie, iż jest to kobieta zmarła w wieku 25 lat na 2 godziny po śmierci w roku 1621. Miło z jej strony, że umarła w takiej ładnej pościeli, przynajmniej jest czym nacieszyć oko.

#historiazpaszkom #malarstwo

1596-1600 "Widok Toledo" - Doménikos Theotokópoulos tzw. El Greco

PRZEPIĘKNY

Malarz grecki z Krety wykształcony w renesansowych miastach Italii, a większość życia tworzył w królestwie hiszpańskich Habsburgów.

Obraz zaliczany pod manieryzm, ale ogólnie styl jest kosmiczny na tyle, że jemu współczesnym wydawał się zbyt odklejony od panujących reguł i raczej lekceważony (w przeciwieństwie do innych jego religijnych dzieł). Za to w XIX i XX w. "Widok Toledo" odkryto na nowo i odtąd wracał jako inspiracja dla różnych środowisk: romantyków, impresjonistów, ekspresjonistów, kubistów, symbolistów i kogo tam jeszcze.

Samo Toledo to temat-rzeka, znane jest jako perełka kulturowa dzielona wspólnie przez wieki przez chrześcijan, żydów i muzułmanów.

W II w. przed Chrystusem miasto zostało odbite przez Rzymian od lokalnych plemion, od VI w. było stolicą Wizygotów i ważnym centrum Kościoła Katolickiego, w VIII podbój przez Arabów i rozkwit muzułmańskiej Al-Andalus, a jeszcze przed rekonkwistą powstało Królestwo Toledo (1085–1833) wchodzące później w skład Korony Kastylii. Autor zadomowi się w nim w ostatnich dekadach swojego życia i tam też zostanie do śmierci.

#historiazpaszkom #malarstwo #hiszpania

Dawno nie było obrazów to hopla renesansik:

1544 "Siedem etapów życia kobiety" - Hans Baldung (1485 – 1545)

Migają mi w pamięci notatki o złożonej symbolice liczb w starożytności i różnych starożytnych podziałach życia na etapy, które na nowo zostały odkryte w renesansie, ale ni mogę znaleźć.

edyp: dobra to cytat ciekawostkowy:

Arystoteles (384-322) twierdził, że dojrzałość ciała osiąga się między 30 a 35 rokiem życia, a dojrzałość duszy w wieku 49 lat. Podjął on również tzw. tygodniową koncepcję podziału ludzkiego życia. Jako początek starości przyjął wiek 63 lat, kiedy to słabną siły fizyczne.

[...]

Dalsze kwalifikacje życia człowieka na 7 etapów można znaleźć u matematyka Klaudiusza Ptolemeusza (ok. 100-168), który dzielił życie ludzkie na siedem okresów w odniesieniu do siedmiu planet. Dostrzegał bowiem pewne podobieństwa między planetami i latami życia człowieka: wiek i usposobienie człowieka były według niego zgodne z charakterem planety rządzącej w danym okresie ludzkiego życia. Etapy zaś życia rozpoczynały się kolejno od następujących lat, od 4, 14, 22, 41, 56 i 68 roku życia.

#historiazpaszkom #malarstwo #golombabe

1872 "La parisienne japonaise" (japońska paryżanka) - Alfred Stevens (1823-1906)

Z dedykacją dla naszego Erwinka Okrąglinka @ErwinoRommelo

Choć tematy orientalistyczne (np. dotyczące świata arabskiego, starożytnego Egiptu, Chin) przewijały się przez cały XIX wiek, pierwsza moda na Japonię wybuchła w Europie dopiero pod koniec lat 1860.

Amerykanie po zdobyciu wybrzeży Pacyfiku w wojnie amerykańsko-meksykańskiej (1846-1848) oraz mając bazę na Hawajach coraz bardziej interesowali się gospodarczo i politycznie Dalekim Wschodem.

Najbliższy kraj po drugiej stronie Oceanu Spokojnego - Japonia - od 200 lat pod rządami Tokugawów tkwił w samoizolacji. Choć wpływy europejskie próbowały przebijać się np. przez Holendrów, dla których otwarto jeden port, czy przez szmuglowane europejskie prace naukowe i nowinki, wszystko przechodziło przez cenzurę i dziesiątki zakazów.

Zmiana nastąpiła dopiero po wizycie amerykańskich statków wojennych, które złożyły siogunowi propozycję otwarcia portów i nawiązania przyjaźni - najpierw w 1853 r. polubownie poprzez dary i list od prezydenta USA, a w 1854 r. mniej polubownie z pomocą mocno uzbrojonych okrętów. Układ zawarto, co w następnych kilku latach umożliwiło otwarcie się Japonii na handel z innymi mocarstwami, w tym na eksport japońskiej twórczości.

Nowootwarty kraj budził ciekawość w prasie i relacjach o przybywających japońskich gościach, którzy nie mniej byli zainteresowani światem zachodnim.

Kulturowo Japonia zdobyła serca Europejczyków m.in. swą sztuką malarstwa i drzeworytu Ukiyo-e, którą można było podziwiać po raz pierwszy masowo na Wystawie Światowej w 1867 r. w Paryżu (i odtąd Japonia będzie pojawiała się na nich stale). Stąd krótka droga do importu wszystkiego co japońskie - wachlarzy, waz, parawanów, akcesoriów, ubrań i innych dobroci, którymi zachłannie otaczały się europejskie japoniary.

#historiazpaszkom #malarstwo #ciekawostkihistoryczne #japonia

ok. 1837 "Morskie Oko" - Jan Nepomucen Głowacki (1802-1847)

Romantyzm polski malarza krakowskiego.

Epoka romantyzmu (szczególnie od lat 1820.-1830.) pobudzała ducha przygody i rozbudziła pierwszy ruch turystyczny na zwiedzanie np. starych kościołów i zamków, ruin, pustelni, natury z malowniczymi krajobrazami. Poza mocnym wpływem literatury przyjał temu m.in. rozwój kolei żelaznych, wzrost zamożności oraz postępy alfabetyzacji.

Wtedy też pierwszy raz zainteresowano się szerzej Morskim Okiem.

Obraz z tego okresu z ciekawym przykładem: zachęcam by przyjrzeć się tratwie, na której wiosłują górale ku uciesze swych mieszczańskich/szlacheckich turystów.

A wg wiki:

"Pierwsze schronisko [nad Morskim Okiem], które zostało zbudowane w 1836 r., spłonęło w 1865 r."

Być może to właśnie ta drewniana chatka, trza by spytać jakiego tatrologa.

#historiazpaszkom #malarstwo #ciekawostkihistoryczne #gory

ok. 1835 "Marzyciel" - Caspar David Friedrich (1774–1840)

Dojrzały niemiecki romantyzm jak czerwone jabłuszko obsiadłe przez osy.

Pan Friedrich był do końca w duszy romantykiem i choć jego styl był wyjątkowy i ceniony w młodości, to pod koniec życia zaczął już uchodzić za przestarzały. Malarz dostawał coraz mniej zleceń, zaczął pogrążać się jeszcze bardziej w melancholii, samotności i biedzie; zmarł w zapomnieniu.

#historiazpaszkom #malarstwo

1730-1731 "Before" & "After" - William Hogarth (1697-1764)

Brytyjski artysta XVIII-wieczny; malarz, rytownik, satyryk, karykaturysta.

Przykład frywolnego malarskiego rokoko wypełniającego XVIII wiek, któremu z czasem zaczną się sprzeciwiać Oświeceniowcy jako sztuce amoralnej, hedonistycznej i bezwarościowej.

To jest druga wersja; pierwsza ogrodowa (w komentarzu) równie elegancka.

#historiazpaszkom #malarstwo

1861 "Our Banner in the Sky" - Frederic Edwin Church (1826-1900)

Znany amerykański pejzażysta silnie związany z The Hudson River School - ruchem połowy XIX wieku łączącym malarstwo pejzażowe z duchem romantyzmu.

Obraz stworzył na początku Wojny Secesyjnej (1861-1865) zainspirowany widokiem niebiesko-biało-czerwonego nieba, które - jak wierzył - było znakiem wsparcia z samych niebios dla Północy.

Przed 1861 rokiem "Stars and Stripes" tj. unijna flaga (podobna do dzisiejszej tylko gwiazdek mniej) była głównie neutralnym narzędziem dla rządu, armii i statków. Dopiero z wybuchem wojny Amerykanie północnych stanów zaczęli wykorzystywać ją do podkreślanie swojej narodowo-politycznej tożsamości; wkrótce szalony popyt doprowadził do masowej produkcji i sprzedaży flag oraz jej pierwszej wszechobecności w przestrzeni publicznej. Także poniższy obraz, płynący na fali narodowego uniesienia, był szeroko kopiowany i kolportowany na litografiach.

#historiazpaszkom #malarstwo #ciekawostkihistoryczne

1969 "Droga na Kołymę" - Mikołaj Iwanowicz Getman (1917-2004)

Urodzony w Charkowie, za IIWŚ wciągnięty do Armii Czerwonej, a krótko po jej zakończeniu aresztowany grupowo za "antysowiecką propagandę" (znalezioną narysowaną karykaturę).

Lata 1946-1953 spędził w syberyjskich łagrach m.in. na Kołymie zwanej przez więźniów "przeklętą wyspą".

Obrazy uwieczniające obozową katorgę tworzył przez dziesięciolecia w tajemnicy; pierwszy raz zostały przedstawione publicznie w Rosji w 1993 r. po upadku ZSRR.

W temacie dorzucę "Archipelag GUŁag" Sołżenicyna:

Bracia! Ludzie! Na co wam życie dano?! Głuchą nocą otwierają się drzwi cel śmierci i ludzie wielkiego ducha wleczeni są na rozstrzelanie. Na wszystkich torach kolejowych kraju w tej chwili, właśnie teraz, ktoś oblizuje gorzkim językiem wargi suche i słone od śledzia, ktoś marzy o szczęściu rozprostowania nóg, o zaspokojeniu naturalnej potrzeby. W Orotukanie [na Kołymie] latem ziemia odmarza na metr i dopiero wtedy grzebią w niej szczątki zmarłych w czasie zimy.

A ty, pławiący głowę w błękitnym niebie, grzejący się na słońcu, mogący decydować o własnym losie, napić się wody, przeciągnąć się, jechać bez konwoju, gdzie tylko zechcesz - co ci po tych niewycieranych nogach? co ma do tego teściowa?* To, co w życiu najważniejsze, wszystkie jego zagadki - zaraz ci tu nimi sypnę, chcesz?

Nie szukajcie tego, co złudne - majątku, tytułów: żeby to zdobyć człowiek strzępi nerwy przez dziesięciolecia, a traci to w ciągu jednej nocy. Żyj z poczuciem spokojnej wyższości nad życiem, nie bój się biedy, nie żałuj straconego szczęścia, przecież i tak - ani goryczy do dna, ani słodyczy do pełna. Już tego dosyć, że nie marzniesz, że głód i pragnienie pazurami nie rwą ci wnętrzności.

Jeśli masz nieprzetrącony kręgosłup, jeśli obie nogi jeszcze chodzą, obie ręce się ruszają, oboje oczu widzi, a oboje uszu słyszy - to komu jeszcze tu zazdrościć? po co? Zawiść zżera w końcu samego zawistnika. Przetrzyj oczy, przywróć czystość sercu - i najwyżej sobie ceń tych, którzy cię kochają, którzy ci dobrze życzą. Nie krzywdź ich, nie obrażaj, z nikim z nich nie rozstawaj się w gniewie: toć nie wiadomo, czy to nie ostatni twój uczynek przed aresztowaniem i czy nie taki twój obraz zostanie w ich pamięci!...

#historiazpaszkom #malarstwo #ciekawostkihistoryczne #rosja

"Hejtus powala trollkonto dzięki wstawiennictwu Owcy"

znane też jako:

1895 "Dawid pasterz owiec" - Elizabeth Jane Gardner Bouguereau (1837-1922)

Autorką jest amerykańska malarka, która większość życia spędziła w Paryżu przedzierając pierwsze szlaki malarskiej kariery dla kobiet.

Scena nawiązuje do starotestamentowej sceny, o której wspomina młody Dawid (jeszcze nie król) swemu królowi Saulowi przed walką z Goliatem - olbrzymim filistyńskim wojownikiem:

Rzekł Dawid do Saula: «Niech pan mój się nie trapi! Twój sługa pójdzie stoczyć walkę z tym Filistynem».

Saul odpowiedział Dawidowi: «To niemożliwe, byś stawił czoło temu Filistynowi i walczył z nim. Ty jesteś jeszcze chłopcem, a on wojownikiem od młodości».

Odrzekł Dawid Saulowi: «Kiedy sługa twój pasał owce u swojego ojca, a przyszedł lew lub niedźwiedź i porwał owcę ze stada,

wtedy biegłem za nim, uderzałem na niego i wyrywałem mu ją z paszczęki, a kiedy on na mnie napadał, chwytałem go za szczękę, biłem i uśmiercałem.

Sługa twój kładł trupem lwy i niedźwiedzie, nieobrzezany Filistyn będzie jak jeden z nich, gdyż urągał wojskom Boga żywego».

1 Sm 17,32-36

#historiazpaszkom #malarstwo

Musiałem.

#codziennepiciu #historiazpaszkom #heheszki