Stawonogi

Pływak żółtobrzeżek (Dytiscus marginalis) to dość duży chrząszcz z rodziny pływakowatych o owalnym kształcie ciała. Jest spłaszczony grzbietowo-brzusznie. Gatunek ten wyróżnia się żółtymi brzegami przedplecza i pokryw skrzydłowych. Same pokrywy, głowa i przedplecze są zielonkawe. Samiec ma pokrywy gładkie, samica rowkowane. Samce na przednich odnóżach mają przyssawki, z czego dwie są dużych rozmiarów.

Owad ten jest obecny na terenie całego kraju. Zasiedla różne zbiorniki wody stojącej.

Pływak żółtobrzeżek spędza prawie cały czas w wodzie, choć w celu znalezienia innych siedlisk czasem wychodzi na ląd. Dorosłe owady potrafią też latać i zdarza się, że w nocy przylatują do światła.

To drapieżnik zarówno w postaci imagines jak i larwalnym. Poluje na inne bezkręgowce (także larwy swego gatunku), na narybek i larwy płazów. Trawienie jest zewnętrzne. Owad oblewa swoją ofiarę sokami trawiennymi i dopiero nadtrawioną konsumuje.

Gody zaczynają się jesienią, a zapłodnione jaja samica przetrzymuje do wiosny. Larwy po osiągnięciu latem około 6 cm długości wychodzą na ląd i w wilgotnej glebie blisko wody przepoczwarzają się.

To najczęściej w Polsce spotykany przedstawiciel pływakowatych.

#porannyrobal #chrzaszcze

Wywilżna karłowata (Drosophila melanogaster), znana także jako muszka owocowa, drozofila karłówka czy octówka, to jeden z najbardziej rozpoznawalnych i rozpowszechnionych owadów na świecie.

Długość ciała 2–3 mm.

Barwa jasnobrunatna do żółtej, z charakterystycznymi czarnymi pasami na odwłoku.

Głowa stosunkowo duża i kulista, żółta, z bardzo dużymi, czerwonymi oczami złożonymi oraz trzema przyoczkami.

Narząd gębowy typu liżącego, przystosowany do zlizania płynnego pokarmu.

Tułów krępy, z trzema parami krótkich odnóży i dwoma parami skrzydeł – jedne błoniaste do latania, drugie zredukowane do przezmianek, które stabilizują lot.

Wywilżna karłowata występuje niemal na całym świecie, z wyjątkiem terenów pustynnych, wysokogórskich i arktycznych.

Pierwotnie zamieszkiwała tropikalne lasy Afryki, dziś jest komensalem człowieka i można ją spotkać w pobliżu drzew owocowych, w sadach, ogrodach, a zimą – w budynkach, gdzie przechowywana jest żywność.

Rozwój potomstwa zależy od temperatury – nie przetrwa w chłodnym klimacie.

Dieta opiera się głównie na drożdżach i mikroorganizmach rozwijających się na fermentujących, gnijących owocach.

Przyciągają ją zapachy fermentujących produktów: owoców, wina, przetworów, dżemów, konfitur, octu.

Muszki owocowe nie interesują się warzywami ani nabiałem, preferują miejsca bogate w cukry i mikroorganizmy rozkładające owoce.

Samica składa do 400 jaj w miękkich, fermentujących owocach.

Z jaj po kilkunastu godzinach wylęgają się larwy, które żerują na owocu przez około 4 dni, następnie przepoczwarczają się i po kolejnych 4 dniach pojawiają się dorosłe osobniki.

Cały cykl życiowy może trwać zaledwie 7–14 dni w sprzyjających warunkach.

Długość życia dorosłego owada to około 30 dni.

Wywilżna karłowata była pierwszym zwierzęciem wysłanym przez człowieka w kosmos (20 lutego 1947).

Jest jednym z najważniejszych organizmów modelowych w biologii i genetyce – 75% znanych ludzkich genów chorobowych ma swój odpowiednik w genomie tej muchy.

Muszka owocowa ma bardzo wydajny mózg jak na swój rozmiar (ok. 100 000 neuronów).

Samce mają najdłuższe komórki spermowe w świecie zwierząt - 1,76 mm (ludzki plemnik około 0,05 mm).

Potrafią wyczuć zapach fermentujących owoców i kwasu octowego z odległości nawet kilometra.

Muszki owocowe są odporne na alkohol – wykorzystują jego obecność do zwalczania pasożytów.

#porannyrobal #muchowki

Kraśnik sześcioplamek, kraśnik łomignatek, błyszczenica łomignatek - Zygaena filipendulae – to najczęściej spotykany gatunek motyla z rodziny kraśnikowatych w naszym kraju. Występuje pospolicie na terenie całej Polski, miejscami dość licznie.

Rozpiętość skrzydeł około 3-4 cm.

Charakterystyczną cechą rozpoznawczą tego gatunku jest wzór na skrzydłach – po sześć czerwonych plam na każdym.

Ubarwienie tego owada ostrzega, że jest niejadalny. Ma w barwniku trujące związki cyjanowe. Jest dość odporny na działanie innych trucizn.

Owady dorosłe możemy spotkać w lipcu i sierpniu. Zasiedlają nasłonecznione pola, łąki, niewysokie zarośla, nieużytki, ugory, torfowiska, skraje lasów. Żywią się nektarem driakwi, komonic, koniczyn, chabrów oraz ostów.

#motyle #porannyrobal

Agapostemon splendens to niezwykle efektowna pszczoła z rodziny smuklikowatych. Ciało ubarwione intensywnym, metalicznie zielonym kolorem – głównie głowa i tułów, podczas gdy odwłok samców jest pasiasy (czarno-żółty), a u samic często cały zielony.

Wielkość: około 10–12 mm.

Występowanie: głównie w południowo-wschodnich stanach USA i Meksyku

Pożywienie: nektar i pyłek kwiatów – chętnie odwiedza m.in. astry, złocienie i chabry

Owady gniazdują samotnie w ziemi, choć czasem tworzą kolonie – dzielą wejście do wspólnego korytarza, ale każda samica buduje osobną komorę lęgową. Są łagodne i niesamowicie pożyteczne jako zapylacze.

#pszczoly #porannyrobal

Calcarifera ordinata to oryginalny gatunek ćmy z rodziny pomrowicowatych (Limacodidae), znany przede wszystkim ze spektakularnie wyglądającej gąsienicy.

Rozpiętość skrzydeł około 30 mm.

Dorosłe ćmy mają kremowobeżowe przednie skrzydła z rzędem brązowych, prostokątnych plamek.

Gąsienica jest wyjątkowo barwna na grzbiecie widoczny jest pomarańczowoczerwony pas otoczony szeroką, niebieską obwódką. Ciało pokrywają liczne, masywne wyrostki uzbrojone w kolce (co najmniej 6 dużych i kilkanaście mniejszych).

Gąsienica nie posiada posuwek i porusza się jak ślimak, przesuwając spodnie warstwy ciała.

Gatunek występuje na północnych, wschodnich i południowych wybrzeżach Australii.

Zasiedla lasy, parki, ogrody i busz.

Gąsienice żerują na wielu roślinach, m.in. na daktylowcach, akacjach, cytrusach, aloesach i innych.

Ukłucie kolcem gąsienicy jest opisywane jako bardziej bolesne niż użądlenie osy – warto zachować ostrożność przy kontakcie z tym owadem.

#cmy #porannyrobal

Bromophila caffra – zołza kafryjska (Red-headed Signal Fly) to jedna z najbardziej charakterystycznych muchówek Afryki Subsaharyjskiej, należąca do rodziny Platystomatidae, zwanych muchówkami sygnałowymi.

Wielkość 12–22 mm, głowa intensywnie szkarłatnoczerwona, pozbawiona przyoczek – to cecha wyróżniająca gatunek.

Oczy czerwonobrązowe, tułów i odwłok smoliście czarne.

Skrzydła bardzo silnie zaczernione z wyraźnym, metalicznym, granatowym połyskiem.

Występowanie - wschodnie i południowe regiony Afryki Subsaharyjskiej, m.in. Malawi, RPA (Park Krugera), Mozambik.

Zamieszkuje lasy deszczowe, ogrody, łąki, polany, osady ludzkie. Często przesiaduje na liściach drzew i krzewów, zwykle w grupach po kilka osobników.

Dorosłe muchówki są powolne i niechętnie latają.

Larwy prawdopodobnie rozwijają się w korzeniach drzew z rodzaju Terminalia lub w butwiejących pniach, gnijącej materii organicznej, grzybach, a także w ekskrementach.

Dorosłe osobniki bywają obserwowane na rozkładającej się materii organicznej.

Przy silnym stresie muchówka wydziela żółtą ciecz z otworu gębowego, co odstrasza drapieżniki – nawet małpy i pawiany odmawiały jej zjedzenia.

Jest bardzo powolna, chętnie eksponuje się na widoku, co w połączeniu z barwami ostrzegawczymi i toksycznością sprawia, że rzadko bywa atakowana.

Występuje lokalnie bardzo licznie, czasem w agregacjach po kilka osobników na jednym krzewie.

#muchowki #porannyrobal

Ogólnie to nie lubię much, wyjątkowo mnie obrzydzają. Dziś jeden z wredniejszych przedstawicieli rzędu muchówek – muchy tse-tse (Glossina palpalis). Mają charakterystyczny sposób składania skrzydeł – układają się jedno na drugim jak dachówki. Osiągają 6–15 mm długości i mają szaro-brązowe ubarwienie.

Występują tylko w Afryce Subsaharyjskiej, zwłaszcza w lasach i zaroślach w pobliżu wody. Ich ukłucia są bolesne, bo przebijają skórę ostrym aparatem gębowym.

Muchy tse-tse przenoszą śpiączkę afrykańską – groźną chorobę pasożytniczą, która bez leczenia może prowadzić do śmierci.

Samice nie składają jaj – rodzą larwę, która od razu zakopuje się w ziemi i przepoczwarza.

Żywią się wyłącznie krwią – zarówno ludzi, jak i zwierząt.

Niektóre programy zwalczania tse-tse polegają na wypuszczaniu bezpłodnych samców, by ograniczyć populację.

#porannyrobal #muchy

Mrówki to nieposkromieni drapieżcy.

Mam w ogrodzie turkucie, które z rana podróżują z jednego miejsca w drugie. Jeśli mają nieszczęście trafić na mrówki, to niewiele z nich zostaje.

#owady #mrowki

Zadrzechnia fioletowa (Xylocopa violacea), nazywana również „czarną pszczołą”, to największa pszczoła występująca w Polsce i jedna z najbardziej charakterystycznych błonkówek Europy.

Długość ciała 21–28 mm, czasem nawet do 3–3,5 cm.

Ciało jednolicie czarne lub ciemnobrązowofioletowe, z krótkim, połyskującym owłosieniem.

Skrzydła duże, szerokie, o intensywnym, metalicznie fioletowym lub granatowym połysku.

Masywny tułów, silne żuwaczki do drążenia drewna, mocne odnóża z adaptacjami do kopania nor.

Gatunek ciepłolubny, szeroko rozprzestrzeniony w Europie Południowej i Zachodniej, północnej Afryce i Azji.

W Polsce przez dziesięciolecia uznawany za wymarły, obecnie ponownie notowany w wielu miejscach, m.in. na Dolnym Śląsku, w Poleskim Parku Narodowym, Bieszczadach czy okolicach Wrocławia.

Preferuje suche, nasłonecznione siedliska: obrzeża lasów, polany, sady, ogrody i siedliska stepowe.

Dorosłe osobniki żerują na nektarze i pyłku wielu gatunków roślin.

Najczęściej odwiedzane rośliny to groszek pachnący, robinia akacjowa, żmijowiec zwyczajny, soja, złotogłów oraz liczne ozdobne gatunki ogrodowe.

Zadrzechnia fioletowa prowadzi samotniczy tryb życia – samice samodzielnie drążą gniazda w suchym, martwym drewnie, gdzie zakładają komory lęgowe, każdą zaopatrując w pyłek i nektar dla rozwijającej się larwy.

#pszczoly #porannyrobal

Nadobnica alpejska (Rosalia alpina) to jeden z najpiękniejszych i najbardziej charakterystycznych chrząszczy Europy, należący do rodziny kózkowatych. Jest symbolem dobrze zachowanych, starych lasów liściastych.

Długość ciała 15–40 mm.

Ubarwienie szaroniebieskie lub bladoniebieskie ciało z aksamitnymi, czarnymi plamami – jedna na przedpleczu, sześć na pokrywach skrzydłowych (środkowe często połączone w przepaskę).

Bardzo długie czyli, u samców 1,5–2 razy dłuższe od ciała, u samic nieco dłuższe od ciała, niebieskie z czarnymi szczoteczkami na końcowych członach.

Larwy białe, wydłużone, osiągają do 35 mm długości i żerują w martwym drewnie.

Gatunek górski i podgórski, preferuje stare, dobrze nasłonecznione lasy bukowe, rzadziej inne liściaste.

W Polsce występuje głównie w Karpatach, Bieszczadach, Beskidzie Niskim, Pieninach, Górach Świętokrzyskich i na Roztoczu.

Najlepiej rozwija się w lasach z dużą ilością martwego drewna, na wysokościach 500–1500 m n.p.m..

Dorosłe chrząszcze żywią się głównie sokiem wypływającym ze zranionych drzew.

Larwy są saproksyliczne – żerują w martwym lub silnie uszkodzonym drewnie, głównie buków, ale także grabów, jesionów, wiązów i jaworów.

Rozwój larwalny trwa 3–4 lata.

Nadobnica alpejska jest wskaźnikiem dobrze zachowanych, starych lasów o wysokiej bioróżnorodności i obecności martwego drewna.

Dorosłe osobniki żyją bardzo krótko – średnio 10 dni, pojawiają się od połowy czerwca do września, a rójka przypada na lipiec i sierpień.

Gatunek objęty jest ścisłą ochroną, wpisany do Polskiej czerwonej księgi zwierząt jako zagrożony wyginięciem oraz do międzynarodowych list ochronnych.

#chrzaszcze #porannyrobal

Świetlik świętojański (Lampyris noctiluca) to jeden z najbardziej rozpoznawalnych chrząszczy Europy, znany z niezwykłej zdolności wytwarzania światła.

Samce osiągają długość ok. 10–12 mm, są uskrzydlone, smukłe, o brunatnoszarym ubarwieniu.

Samice są wyraźnie większe (15–23 mm), masywniejsze, bezskrzydłe i wyglądem przypominają larwy – mają wydłużone, ciemnoszare ciało z jasnymi plamkami po bokach segmentów odwłoka.

U obu płci na spodzie odwłoka znajdują się narządy świetlne, lecz to samice świecą najintensywniej.

Gatunek szeroko rozpowszechniony w Eurazji – od zachodniej Europy po wschodnią Azję, aż po koło podbiegunowe.

W Polsce spotykany na skrajach lasów, w parkach, zaroślach, na łąkach i ogrodach, zwłaszcza w miejscach z bujną roślinnością.

Preferuje stanowiska wilgotne, bogate w ściółkę i ukrycia.

Dorosłe osobniki nie pobierają pokarmu – ich życie skupia się wyłącznie na rozrodzie.

Larwy są drapieżnikami, polują głównie na ślimaki, które zabijają trującą wydzieliną i zjadają często wewnątrz muszli.

Bioluminescencja świetlików to efekt reakcji chemicznej z udziałem enzymu lucyferazy – światło jest zimne, nie towarzyszy mu wydzielanie ciepła.

Samice świecą nocą, siedząc nieruchomo na roślinach i wabiąc samce jasnozielonym światłem – mogą świecić nawet przez dwie godziny każdej nocy.

Samce rozpoznają samice po wzorze i intensywności światła; najjaśniej świecące są zwykle największe i najbardziej płodne.

Po godach i złożeniu jaj (50–100 sztuk) samica umiera, a larwy rozwijają się przez 2–3 lata, liniejąc pięć razy.

W Polsce świetlik świętojański jest coraz rzadziej spotykany, ale lokalnie bywa liczny, szczególnie na południu kraju.

#porannyrobal #chrzaszcze

Mrówki bullet (Paraponera clavata), to jedne z największych i najbardziej fascynujących mrówek świata, słynące z wyjątkowo bolesnego użądlenia.

Długość ciała od 18 do 30 mm – to jedne z największych mrówek na świecie.

Owady te są masywne, przypominają wyglądem bezskrzydłe osy lub szerszenie; ciało ciemne, najczęściej czarno-brązowe lub czerwonobrązowe, pokryte delikatnymi włoskami.

Królowe są tylko nieco większe od robotnic, a wszystkie robotnice są podobnej wielkości (brak polimorfizmu kastowego).

Cechą charakterystyczną są potężne żuwaczki oraz bardzo widoczny żądło na końcu odwłoka.

Mrówki bullet występują w tropikalnych lasach deszczowych Ameryki Środkowej i Południowej – od Nikaragui i Kostaryki po Brazylię, Peru, Wenezuelę i Boliwię.

Najczęściej spotykane są w wilgotnych, nizinnych lasach deszczowych, gdzie budują gniazda u podstawy drzew, w glebie lub w rozkładającym się drewnie.

Kolonie nie są duże, liczą zwykle kilkaset osobników i są rozmieszczone głównie pod rozłożystymi drzewami, co ułatwia dostęp do korony lasu.

Mrówki bullet są wszystkożerne, ale dominują u nich zachowania drapieżne – polują na drobne bezkręgowce, głównie owady, termity i inne mrówki.

Chętnie zbierają również nektar, soki roślinne, spadź mszyc oraz owoce, co dostarcza im węglowodanów.

Pokarm zdobywają zarówno na ziemi, jak i w koronach drzew – robotnice wspinają się bardzo wysoko w poszukiwaniu pożywienia.

Mrówki bullet słyną z najboleśniejszego użądlenia w świecie owadów – ból po użądleniu porównywany jest do postrzału z broni palnej i może utrzymywać się nawet 24 godziny, stąd angielska nazwa „bullet ant” oraz hiszpańska „hormiga veinticuatro” („mrówka dwudziestoczterogodzinna”.

Użądlenie nie jest śmiertelne dla człowieka, ale wywołuje silny ból, obrzęk i czasem chwilowe zaburzenia koordynacji ruchowej.

W niektórych plemionach Amazonii (np. Satere-Mawe) mrówki bullet są wykorzystywane w rytuałach inicjacyjnych – młodzi wojownicy muszą wytrzymać liczne użądlenia, by udowodnić swoją odwagę.

#mrowki #porannyrobal

Dziś niezwykły chrząszcz, który do obrony wykorzystuje broń chemiczną - Strzel bombardier (Brachinus explodens) znany również jako chrząszcz kanonier.

Długość ciała: 4,5–7,5 mm.

Głowa i przedplecze pomarańczowobrązowe do czerwonych, przedplecze wąskie, sercowate, pomarańczowe, czułki częściowo przyciemnione, pokrywy skrzydeł niebieskie, zielone, fioletowe lub czarne.

Skrzydła w pełni rozwinięte, umożliwiają lot.

Zasięg występowania: palearktyczna Eurazja – od Półwyspu Iberyjskiego po Syberię.

W Polsce rzadki, spotykany głównie na południu i zachodzie kraju.

Dorosłe chrząszcze są drapieżnikami polującymi na drobne bezkręgowce.

Mechanizm obronny: Strzel bombardier w sytuacji zagrożenia wytryskuje z odwłoka wrzącą, toksyczną ciecz o temperaturze ok. 100°C, która odstrasza napastników (np. żaby, ropuchy).

Jak to działa? W odwłoku znajdują się dwa gruczoły z nadtlenkiem wodoru i hydrochinonem. Po zmieszaniu z enzymami w specjalnej komorze zachodzi gwałtowna, egzotermiczna reakcja, której efektem jest wystrzelenie wrzącej, żrącej substancji w kierunku agresora.

Chrząszcz potrafi kontrolować kierunek i prędkość wystrzału, a nawet wykonywać serię krótkich „eksplozji”.

Strzel bombardier potrafi przeżyć w żołądku ropuchy, a dzięki wystrzeleniu toksycznej cieczy zostaje szybko wypluty przez drapieżnika.

#chrzaszcze #porannyrobal

Capitojoppa amazonica – nowo odkryta pasożytnicza osa z Amazonii, należąca do podrodziny Ichneumoninae.

Długość ciała około 17 mm (samica 17,7 mm, samiec 17 mm), długość przedniego skrzydła ok. 14 mm.

Osa jest duża, wyraźnie żółta, z bardzo masywną, szeroką głową – to cecha odzwierciedlona w nazwie („capito” = „duża głowa”).

Odnóża mocne, z wyraźnymi kolcami na przednich i środkowych goleniach.

Ubarwienie jaskrawożółte, z ciemniejszymi akcentami; głowa przypomina kształtem i masywnością dzioby ptaków z rodzaju Capito.

Gatunek znany wyłącznie z amazońskiego rezerwatu Allpahuayo-Mishana w północnym Peru, jednego z najbardziej bioróżnorodnych miejsc na świecie.

Odkryty w wyniku wieloletnich badań i odłowów pułapkami w podszycie lasu deszczowego.

Dorosłe osy nie są drapieżne, lecz pasożytnicze – samica składa jedno jajo do wnętrza ciała żywiciela (gąsienice motyli, chrząszcze, pająki).

Larwa rozwija się wewnątrz żywiciela, stopniowo zjadając go od środka, aż do przepoczwarzenia i opuszczenia martwego ciała.

Osa została opisana naukowo dopiero w 2023 roku i jest jednym z ponad 100 nowych gatunków odkrytych w tym regionie.

Capitojoppa amazonica to tzw. „endopasożyt samotny” – każda larwa rozwija się w osobnym żywicielu, nie tworząc kolonii.

#osy #porannyrobal

Padlinówka cesarska (Lucilia caesar) to muchówka z rodziny plujkowatych, znana także jako pospolita zielona padlinówka.

Padlinówka cesarska osiąga długość od 6 do 11 mm. Posiada charakterystyczne metalicznie zielone, błyszczące ciało pokryte ciemnymi włoskami. Głowa jest krótka, z dużymi, czerwonymi oczami złożonymi. Skrzydła są przezroczyste.

Owad ten jest pospolity w całej Europie, w tym również w Polsce. Można go spotkać od marca do października. Najczęściej spotykana jest na padlinie i odchodach, ale chętnie przylatuje również do kwiatów.

Osobniki dorosłe żywią się nektarem, pyłkiem kwiatów oraz spadzią. Poszukują także substancji odżywczych pozyskiwanych z padliny i ekskrementów. Larwy są mięsożerne i rozwijają się głównie w padlinie.

Larwy padlinówki cesarskiej bywają wykorzystywane w medycynie do oczyszczania ran. Wykazują zdolność do wyjadania martwej tkanki, nie naruszając jednocześnie żywej, co ułatwia gojenie się ran. Ta metoda leczenia, nazywana terapią larwalną, nie daje skutków ubocznych i jest czasem stosowana przy leczeniu ropni oraz ran odleżynowych.

Owad może być także przyczyną muszycowicy (myiasis) u ludzi, owiec i jeży, jeśli jaja zostaną złożone w ranie. W 2019 roku w południowych Włoszech opisano pierwszy przypadek muszycowicy wywołanej przez Lucilia caesar u dzika.

#muchy #porannyrobal

Cardisoma armatum – krab tęczowy zwany krabem trójkolorowym.

W naturze dorasta do 14–20 cm szerokości pancerza, choć w warunkach hodowlanych zwykle osiąga 7–12 cm.

Żyje 5–12 lat, w zależności od warunków.

Młode osobniki mają niebiesko-fioletowy karapaks, czerwone odnóża i białe szczypce.

Z wiekiem barwy bledną, stając się bardziej żółtawe lub szarawe, czasem z czerwonawymi plamami.

Pierwsza para odnóży przekształcona jest w duże szczypce.

Krab ten jest bardzo efektowny wizualnie, szczególnie tuż po linieniu.

Gatunek pochodzi z zachodnich wybrzeży Afryki, występuje także w głębi lądu w deltach rzek (np. delta Volty) oraz na wyspach takich jak Wyspy Zielonego Przylądka.

Zasiedla strefy przybrzeżne, ujścia rzek, a także tereny oddalone od morza.

Krab tęczowy jest wszystkożerny – żywi się owocami, roślinami, padliną, a także drobnymi zwierzętami, jeśli uda mu się je złapać (małe kraby, ryby, mięczaki, owady, a nawet płazy i gady).

W hodowli przyjmuje warzywa, owoce, pokarm pochodzenia zwierzęcego, tabletki dla krabów, liście dębowe lub migdałecznika oraz źródła wapnia (np. kreda).

Krab tęczowy jest bardzo terytorialny i agresywny wobec innych przedstawicieli swojego gatunku – dorosłe osobniki nie powinny być trzymane razem, bo mogą się wzajemnie atakować i zabijać.

W naturze kopie głębokie nory, w których spędza większą część dnia; pomaga w ten sposób napowietrzać glebę i wpływa pozytywnie na ekosystem.

#kraby #porannyrobal

Dziś bohaterem będzie jeden z piękniejszych polskich chrząszczy - biegacz złocisty (Carabus auratus).

Zasięg występowania obejmuje Europę Zachodnią i Środkową. Zachodnią granicą są Pireneje, a wschodnią – Polska. W Polsce występuje głównie w północnej i północno-zachodniej części kraju, choć bywa spotykany również w innych regionach, zwłaszcza na polach, łąkach, zadrzewieniach śródpolnych, skrajach lasów oraz w ogrodach i dolinach rzecznych. Preferuje miejsca nasłonecznione i unika gęstych lasów. Gatunek został także introdukowany w Ameryce Północnej.

Długość ciała biegacza złocistego wynosi od 17 do 30 mm.

Biegacz złocisty wyróżnia się efektownym, metalicznie zielonozłotym lub czerwonozłotym ubarwieniem pokryw skrzydeł, które są wyraźnie żeberkowane. Nogi oraz pierwsze człony czułków i głaszczki są jaskrawopomarańczowe lub czerwone. Ubarwienie bywa zmienne – mogą się zdarzać osobniki niebieskawe, a nawet niemal czarne.

Biegacz złocisty jest drapieżnikiem. Poluje na różne bezkręgowce, często większe od siebie: ślimaki, duże gąsienice, dżdżownice, chrabąszcze, larwy stonki ziemniaczanej, skorki, wije oraz inne chrząszcze. Sporadycznie zjada padlinę, fragmenty grzybów lub roślin.

#chrzaszcze #porannyrobal

Strzyżak sarni (Lipoptena cervi), zwany również strzyżakiem jeleni lub potocznie „latającym kleszczem”, to niewielki owad z rzędu muchówek, należący do rodziny narzępikowatych. Jest pasożytem zewnętrznym, który żeruje głównie na dzikich ssakach, ale może atakować także ludzi i zwierzęta domowe.

Długość ciała około 5–6 mm.

Kolor brunatny lub brązowy.

Ciało silnie spłaszczone, pokryte twardym chitynowym pancerzem.

Dorosłe osobniki mają przezroczyste skrzydła długości do 6 mm, które odrzucają po znalezieniu żywiciela

Występuje w Europie (w tym w całej Polsce), północnych Chinach, na Syberii oraz w Ameryce Północnej (gdzie został zawleczony)

Najczęściej spotykany w lasach, na ich obrzeżach oraz na łąkach przyleśnych

Najwięcej strzyżaków obserwuje się latem i wczesną jesienią, ale mogą być aktywne aż do listopada, jeśli pogoda sprzyja

Strzyżak sarni jest pasożytem ssącym krew (hematofagiem). Żywicielami są dzikie zwierzęta leśne, przede wszystkim jelenie, sarny i łosie, rzadziej borsuki

Może atakować także psy oraz ludzi, choć człowiek nie jest jego naturalnym gospodarzem

Po znalezieniu żywiciela strzyżak zrzuca skrzydła i pozostaje na nim do końca życia.

Rozmnaża się wyłącznie na zwierzętach – zapłodniona samica rodzi larwę w sierści gospodarza, nie rozmnaża się na człowieku.

Atakuje często w dużych grupach (chmarami), co odróżnia go od kleszczy, które atakują pojedynczo.

Ukąszenia są początkowo mało widoczne, ale po kilku dniach pojawia się swędząca, zaczerwieniona grudka, która może utrzymywać się od 2–3 tygodni do nawet roku.

U części osób ukąszenie może wywołać silną reakcję alergiczną, a nawet przewlekłe zmiany skórne.

Strzyżak sarni bywa mylony z kleszczem, ale jest owadem (ma trzy pary odnóży i skrzydła), podczas gdy kleszcz to pajęczak (cztery pary odnóży, brak skrzydeł)

Strzyżaki mogą być wektorem różnych

drobnoustrojów chorobotwórczych.

#porannyrobal #owady

Zdjęcia pożywiającego się i złapanego strzyżaka: @winiucho dzięki za podesłanie!

Zawisak powojowiec (Agrius convolvuli) to duża, nocna ćma z rodziny zawisakowatych (Sphingidae), znana z imponującej długości ssawki i zdolności do szybkiego lotu.

Rozpiętość skrzydeł: od 80 do 130 mm .

Ubarwienie: Skrzydła szare z zygzakowatym wzorem ciemnych i jasnych linii. Odwłok ozdobiony naprzemiennymi pasami w kolorach różowym, białym i czarnym, z dwiema czerwonymi plamkami u nasady.

Ssawka najdłuższa wśród krajowych motyli, osiągająca długość 9–10 cm.

Gąsienica dorasta do 11 cm, posiada charakterystyczny kolcowaty róg na końcu ciała i występuje w różnych kolorach, od zielonego po brązowy.

Zawisak powojowiec jest gatunkiem kosmopolitycznym, występującym w Europie, Azji, Afryce, Australii i Nowej Zelandii. W Polsce pojawia się sezonowo, przylatując z południa w maju i czerwcu, a drugie pokolenie rozwija się lokalnie w sierpniu i wrześniu.

Dorosłe osobniki odżywiają się nektarem kwiatów o długich kielichach, takich jak powój, petunia, lilia, tytoń, floks i dziwaczek.

Gąsienice żerują głównie na powoju polnym, ale także na innych roślinach z rodzin powojowatych, bobowatych i ślazowatych.

Zawisak powojowiec potrafi latać z prędkością do 100 km/h, co czyni go jednym z najszybszych motyli.

Najbardziej aktywny o zmierzchu i w nocy, często przyciągany przez światło, co sprawia, że bywa ofiarą kolizji z pojazdami.

Długość ssawki umożliwia mu pobieranie nektaru z kwiatów o głębokich kielichach, niedostępnych dla wielu innych owadów.

#cmy #porannyrobal