Agencja Prasowa WDN

....^...^

..(O , O)

..(..........) USA

━"━━"━━━━━━──────┄┄┄┄

Starship Elona Muska znowu eksplodował - tym razem jeszcze na ziemi

━━━─────────┄┄┄┄┄┄┄┄

W nocy z 18 na 19 czerwca, podczas przygotowań do testu silników, prototyp Starshipa Ship 36 eksplodował na stanowisku Massey w teksańskim ośrodku SpaceX. Do wybuchu doszło jeszcze przed odpaleniem silników, prawdopodobnie w wyniku problemów z ciśnieniem w zbiorniku metanu. Nikt nie ucierpiał, ale start planowany na koniec miesiąca został wstrzymany, a los infrastruktury testowej wciąż pozostaje niepewny.

━━━━━━━━────────┄┄┄┄

Niżej macie link do dłuższego filmiku z całą transmisją.

Więcej takich wpisów znajdziesz w społeczności: Agencja Prasowa WDN

━━━─────────┄┄┄┄┄┄┄┄

CO SIĘ WYDARZYŁO?

Do eksplozji doszło w środę, 18 czerwca, około godziny 23:00 czasu lokalnego (CT), czyli o 6:00 rano 19 czerwca czasu polskiego. Statek Starship o oznaczeniu Ship 36 znajdował się na stanowisku testowym Massey w ośrodku SpaceX w Boca Chica, w Teksasie. Planowany był tam static fire test - czyli próba odpalenia wszystkich sześciu silników Raptor, ale bez startu rakiety. Taki test to standardowa procedura: rakieta zostaje zatankowana kriogenicznym ciekłym metanem i tlenem, a następnie - gdy jest wciąż przytwierdzona do platformy - uruchamia się silniki na kilka sekund, by potwierdzić, że cały system napędowy działa zgodnie z założeniami.

Test był częścią przygotowań do dziesiątego zintegrowanego lotu orbitalnego - Ship 36 miał być członem górnym zestawu, wraz z przygotowanym już Boosterem 12. Wszystko przebiegało zgodnie z planem: rozpoczęto tankowanie, schłodzono instalacje, przygotowano procedurę zapłonu. I wtedy doszło do katastrofy. Około 30 minut po rozpoczęciu tankowania, jeszcze przed uruchomieniem silników, Ship 36 eksplodował. W nagraniach na żywo widać było najpierw wybuch w górnej części kadłuba, a chwilę później - potężną kulę ognia. Mimo późnej pory, wydarzenie było transmitowane przez kilka serwisów śledzących postępy SpaceX. Płomienie były widoczne jeszcze ponad godzinę po eksplozji.

MOŻLIWA PRZYCZYNA? (NA TEN MOMENT NIEPOTWIERDZONA)

Oficjalnych informacji na razie brak, ale najczęściej powtarzaną hipotezą jest awaria systemu ciśnieniowego zbiornika metanu. W uproszczeniu: paliwo w rakiecie musi być nie tylko zimne, ale również pod odpowiednim ciśnieniem - inaczej nie dotrze z odpowiednią siłą do silników. W tym celu wykorzystuje się gazy wypychające oraz systemy odpowietrzania. Jednym z nich są zawory nadmiarowe, które wypuszczają gaz w przypadku zbyt wysokiego ciśnienia. Problem w tym, że przy bardzo niskich temperaturach, które panują podczas tankowania kriogenicznych cieczy, te zawory mogą zamarznąć albo się zablokować.

Jeśli zawór przestaje działać, ciśnienie w zbiorniku wzrasta. Gdy przekroczy dopuszczalną wartość, zbiornik zaczyna pracować jak bomba - pęka w najsłabszym miejscu, zazwyczaj na spawach lub w górnej kopule. Tak mogło się stać w przypadku Ship 36: najpierw doszło do rozszczelnienia zbiornika metanu, a następnie - w wyniku uszkodzeń i rozprzestrzenienia ognia - eksplodował również zbiornik ciekłego tlenu. Właśnie to mogło spowodować tak silny i gwałtowny wybuch.

Na ten moment nie wiadomo, w jakim stanie jest stanowisko testowe Massey. Wiadomo, że ogień utrzymywał się jeszcze długo po eksplozji, a lokalne służby pożarnicze brały udział w zabezpieczaniu terenu. Jeśli okoliczne instalacje uległy poważniejszym uszkodzeniom, może to oznaczać dłuższą przerwę w testach, co wpłynie na cały harmonogram lotów Starshipa. W przeszłości SpaceX potrzebowało kilku tygodni na odbudowę po podobnych incydentach.

Ten lot miał być kolejnym testem wersji V2 Starshipa - czyli drugiej generacji konstrukcji, którą Elon Musk zapowiedział jeszcze w 2023 roku. W jego słowach, w porównaniu do wcześniejszych prototypów V2 mieści więcej paliwa, ma lżejszą strukturę i - przynajmniej w teorii - jest bardziej niezawodna. No i tak średnio bym powiedział, bo z tego, co wiem wszystkie ostatnie loty kończyły się awariami. xD

CIEKAWOSTKA: DLACZEGO KRIOGENICZNY?

W tekście pojawia się określenie "kriogeniczny ciekły metan", choć z technicznego punktu widzenia to trochę masło maślane. Żeby metan był ciekły, musi zostać schłodzony do temperatury poniżej -161°C - a więc już z definicji staje się paliwem kriogenicznym. Taki termin przyjął się jednak w branży rakietowej, szczególnie w języku angielskim, by odróżniać paliwa wymagające ekstremalnego chłodzenia od tych przechowywanych w temperaturze pokojowej. I to właśnie to ekstremalne schłodzenie mogło odegrać rolę w eksplozji Ship 36 - niektóre komentarze sugerują, że zawory mogły po prostu zamarznąć, uniemożliwiając bezpieczne odprowadzenie gazów.

Jakbyście się zastanawiali jak to jest, że rakieta może wybuchnąć jeszcze przed odpaleniem silników z wyżej wymienionego powodu, to odpowiedź mamy nawet w historii samego SpaceX, bo Falcon 9 w 2016 eksplodował na stanowisku podczas tankowania - przyczyną było wtedy również ciśnienie i reakcja materiałów w bardzo niskich temperaturach. W tamtym przypadku późniejsze śledztwo wykazało, że doszło do reakcji między ciekłym tlenem a materiałem zbiornika helu, który był używany do utrzymywania ciśnienia. Ekstremalne schłodzenie doprowadziło do mikropęknięć i w konsekwencji do wybuchu.

━━━─────────┄┄┄┄┄┄┄┄

ŹRÓDŁA

━━━━━━━━────────┄┄┄┄

• https://www.youtube.com/live/WKwWclAKYa0?si=uxrSEUztKptZdMX2&t=6924
  

• https://www.theverge.com/news/689901/spacex-starship-explosion-static-fire-test
  

• https://www.youtube.com/watch?v=71AwkBt3_ts
  

━━━─────────┄┄┄┄┄┄┄┄

TAGI

━━━━━━━━────────┄┄┄┄

MOJE: #apwdndziwen #apwdnfeature

OGÓLNE: #ciekawostki #spacex #elonmusk #rakiety

....^...^

..(O , O)

..(..........) 2025-06-18

━"━━"━━━━━━──────┄┄┄┄

NIECODZIENNIK

━━━─────────┄┄┄┄┄┄┄┄

Czyli nieregularny, rozszerzony przegląd wydarzeń i ciekawostek, pisany pewnie dla nikogo, bo to tematy, które mnie akurat zainteresowały. Dla wygody (jeśli wszystko się poprawnie wygeneruje), na górze znajdziecie spis treści – żeby od razu wiedzieć, czy coś was interesuje. Zdjęcia, jeśli się pojawią, wrzucę w komentarze - nie chcę sobie rozwalać formatowania przy edycji wpisu. Źródła wrzucam też bezpośrednio w tytuły akapitów. Nie oczekujcie regularności, bo będzie, jak nazwa wskazuje. Trochę jak u SciFuna. Zapraszam.

━━━━━━━━────────┄┄┄┄

Ta seria będzie do znalezienia pod tagiem #niecodziennik .

Więcej takich wpisów znajdziesz w społeczności: Agencja Prasowa WDN

W dzisiejszym wydaniu:

1. SCI| Mózg potrafi szybko przeorganizować się po utracie neuronów
   

2. LIN| Nie turecki, nie germański. Język Hunów prowadzi na Syberię
   

3. ENV| Ghana tonie w śmieciach z Wielkiej Brytanii i EU
   

━━━─────────┄┄┄┄┄┄┄┄

SCI| MÓZG POTRAFI SZYBKO PRZEORGANIZOWAĆ SIĘ PO UTRACIE NEURONÓW

W badaniu opublikowanym w Nature Neuroscience naukowcy z Uniwersytetu w Moguncji i kilku innych placówek pokazali, że już kilka dni po celowym usunięciu części komórek nerwowych w korze słuchowej, sieci neuronalne były w stanie odtworzyć niemal identyczne wzorce aktywności jak przed uszkodzeniem. Neurony, które wcześniej nie reagowały na bodźce dźwiękowe, zaczęły przejmować funkcje zniszczonych komórek - jakby "przebudzały się" i uczyły nowej roli.

Wcześniej nie było wiadomo, jak dorosły mózg zachowuje zdolność do przetwarzania informacji mimo ubytku neuronów, który pojawia się naturalnie z wiekiem lub w wyniku chorób takich jak Alzheimer czy Parkinson. Nowe dane pokazują, że sieć nerwowa nie posiada tak po prostu "zapasowych" połączeń, lecz potrafi dynamicznie reagować na straty - pod warunkiem, że zachowana jest delikatna wewnętrzna równowaga.

W mózgu wyróżniamy dwa główne typy neuronów: pobudzające i hamujące. Neurony pobudzające odpowiadają za przekazywanie sygnałów – "rozpalają" aktywność w sieci i tworzą ciągi reakcji między komórkami. Neurony hamujące działają odwrotnie - tonują, wyciszają i kontrolują nadmierną aktywność, utrzymując cały system w stabilnej równowadze. W badaniu usunięcie grupy neuronów pobudzających zakłóciło mapę dźwięków w korze słuchowej, ale już po kilku dniach inne komórki - wcześniej nieaktywne - przejęły ich rolę, a sieć odzyskała funkcję. Gdy jednak usunięto neurony hamujące, reorganizacja przebiegała znacznie wolniej i w sposób mniej uporządkowany. Mapa aktywności nie wracała do równowagi tak łatwo, a odpowiedzi neuronów były mniej niezawodne. Oznacza to, że to właśnie mechanizmy hamujące zapewniają mózgowi warunki do sprawnej odbudowy, nawet jeśli nie inicjują jej bezpośrednio. To sugeruje, że zdrowe mechanizmy hamowania są niezbędne dla utrzymania elastyczności* mózgu – nie tylko w przetwarzaniu bodźców, ale także w starzeniu się i odporności na choroby neurodegeneracyjne.

Autorzy podkreślają, że mózg nie trwa w stanie równowagi "z natury", lecz nieustannie ją odbudowuje. To właśnie ta aktywna regulacja - przypominająca mechanizmy homeostatyczne znane z całego organizmu - pozwala mózgowi przetrwać mimo zmian, jakie niesie czas i niektóre choroby. Jeżeli zastanawiacie się co taki news zmienia w waszym życiu, to pewnie najlepszą odpowiedzią będzie, że to daje nadzieję na lepsze terapie i leki. W teorii wnioski mogą pomóc przynajmniej w spowolnieniu rozwoju takich chorób, jak alzheimer.

Ta elastyczność chyba częściej jest nazywana neuroplastycznością.

LIN| NIE TURECKI, NIE GERMAŃSKI. JĘZYK HUNÓW PROWADZI NA SYBERIĘ

Nowe badania lingwistyczne wskazują, że europejscy Hunowie - w tym sam Attyla - nie wywodzili się z ludów tureckojęzycznych, jak wcześniej zakładano, lecz od mówców paleo-syberyjskiego języka z rodziny jenisejskiej. Zespół z uniwersytetów w Kolonii i Oksfordzie przeanalizował imiona, nazwy geograficzne i zapożyczenia w tekstach chińskich, dochodząc do wniosku, że zarówno Hunowie, jak i ich azjatyccy przodkowie, Xiongnu, posługiwali się archaicznym językiem Arin - obecnym w południowej Syberii jeszcze przed ekspansją ludów tureckich. Imię Attyla również mogło mieć jenisejskie pochodzenie, oznaczając „szybki” lub „zwinny”.

Ustalenia te burzą dotychczasowy konsensus naukowy, który łączył Hunów z językami tureckimi, opierając się głównie na geografii i późniejszych migracjach. Okazuje się, że Hunowie wywodzili się z wcześniejszej fali migracyjnej z regionu Ałtaju, zanim ludy tureckie pojawiły się w Azji Wewnętrznej. To przesuwa ich etniczne i kulturowe korzenie głębiej w prehistorię Syberii i wskazuje, że ich wpływ na języki i kultury regionu mógł być większy, niż dotąd sądzono.

ENV| GHANA TONIE W ŚMIECIACH Z WIELKIEJ BRYTANII I EU

Brytyjskie ubrania wyrzucane przez konsumentów trafiają do Ghany, gdzie zalegają na nielegalnych wysypiskach, w tym na obszarach chronionych Densu - ważnym dla ekosystemu mokradle wpisanym na listę Ramsar. W śmieciach znaleziono m.in. odzież marek M&S, Zara, Primark, H&M, Next i George. Miejscowi skarżą się, że syntetyczne ubrania zatykają sieci, kanały i plaże, a wędkarze łowią razem z rybami fragmenty tekstyliów. Sprzedawczyni z rynku Kantamanto, Mercy Asantewa, mówi wprost: "Kiedyś mogliśmy je sprzedać i utrzymać rodzinę. Teraz często rozpadają się już przy otwieraniu bel". Coraz większa część odzieży nie nadaje się do użytku, a tylko jedno wysypisko w regionie spełnia minimalne normy. Tylko w Kantamanto codziennie wyrzuca się 100 ton odpadów tekstylnych, z czego 70 ton trafia bezpośrednio do środowiska.

Tekstylia trafiają do Afryki, bo to najtańszy sposób pozbycia się ich z Zachodu. Oficjalnie są deklarowane jako "odzież przeznaczona do ponownego użytku", co pozwala ominąć przepisy o zakazie eksportu śmieci. Jednak w praktyce wiele ubrań jest zniszczonych lub zbyt niskiej jakości, by można je sprzedać. Eksport jest tańszy niż lokalna utylizacja w Europie, a istniejący rynek zbytu - jak Kantamanto - umożliwia dalszy obrót choćby niewielką częścią zawartości. Brakuje natomiast mechanizmów odpowiedzialności: firmy i pośrednicy przestają się interesować losem ubrań, gdy tylko opuszczą kontener.

Branża odzieżowa przyznaje, że problem istnieje, i deklaruje wsparcie dla przepisów o rozszerzonej odpowiedzialności producenta (EPR). M&S, George, H&M czy Zara twierdzą, że oferują programy zwrotu i recyklingu odzieży, jednak żadna z firm - poza Primarkiem - nie gwarantuje, że ich ubrania nie trafiają do Afryki. Z kolei mieszkańcy regionu wskazują, że jeszcze kilka lat temu obszary te były pełne dzikiej przyrody, ale dziś są zanieczyszczone, cuchnące i zamieszkiwane przez chmary komarów. Lokalne władze przyznały, że nadzorują nowe wysypisko Akkaway, mimo że jego lokalizacja łamie przepisy ochrony środowiska i konwencję Ramsarską.

Warto dodać, że o ile artykuł jest o Wielkiej Brytanii, to problem dotyczy całej Europy i też innych regionów Afryki. Dlatego przedstawiciele ghanijskich sprzedawców zawitali w Brukseli, by walczyć o swoje i wspomnianą wyżej regulację EPR.

W ramach ciekawostki trochę obok tego tematu, niedawno oglądałem mały dokument o tym dlaczego Czerwony Krzyż zamyka kontenery na ubrania w Niemczech. Jak stwierdziła pani, która się tym zajmuje, ponad 90% ciuchów nie nadaje się do ponownego użytku i na pewnym etapie cały proces sortowania i wywożenia odpadów po prostu przestał być opłacalny. W kontenerze, który otworzyli na wizji były nawet ubrania zaplamione krwią.

━━━─────────┄┄┄┄┄┄┄┄

ŹRÓDŁA

━━━━━━━━────────┄┄┄┄

• https://medicalxpress.com/news/2025-06-neighborly-brain-cerebral-cortex-networks.html
  

• https://www.theguardian.com/global-development/2023/may/31/stop-dumping-your-cast-offs-on-us-ghanaian-clothes-traders-tell-eu
  

━━━─────────┄┄┄┄┄┄┄┄

TAGI

━━━━━━━━────────┄┄┄┄

MOJE: #apwdndziwen #apwdnfeature

OGÓLNE: #ciekawostki #historia #nauka #niecodziennik #amerykapolodniowa #afryka #kultura #srodowisko

....^...^

..(O , O)

..(..........) MEKSYK

━"━━"━━━━━━──────┄┄┄┄

ZAMORDOWANA - KOLEJNY LOKALNY POLITYK TRACI ŻYCIE

━━━─────────┄┄┄┄┄┄┄┄

Jedną z funkcji, które niosą ze sobą ogromne ryzyko utraty życia lub bliskich, z pewnością jest bycie politykiem niższego szczebla w Meksyku. Burmistrzyni gminy San Mateo Piñas, Lilia Gema García Soto, została zastrzelona w niedzielę 15 czerwca przez pięciu uzbrojonych napastników, którzy wjechali do miejscowości na dwóch motocyklach i wtargnęli do budynku lokalnego urzędu.

━━━━━━━━────────┄┄┄┄

Więcej takich wpisów znajdziesz w społeczności: Agencja Prasowa WDN

━━━─────────┄┄┄┄┄┄┄┄

TRAGEDIA, JAKICH WIELE

Atak trwał zaledwie sześć minut – między 11:40 a 11:46 rano – i zakończył się śmiercią burmistrzyni oraz przedstawiciela społeczności Agua Caliente, Eli Gregorio Garcíi Ruiza, który w tym czasie rozmawiał z nią o budowie drogi dla swojej miejscowości. Napastnicy używali różnych typów broni, w tym karabinów M16, a na miejscu znaleziono kilkadziesiąt łusek. Zabójstwo burmistrzyni to tylko jeden z wielu ataków na samorządowców w kraju, gdzie przemoc wobec lokalnych polityków przybiera coraz bardziej systemowy charakter. W stanie Oaxaca to już druga taka zbrodnia w tym roku – w maju zginął burmistrz Santiago Amoltepec, zamordowany w zasadzce wraz z kierowcą i funkcjonariuszem policji. Meksykańskie kartele narkotykowe od lat wykorzystują wybory samorządowe i lokalną politykę jako narzędzie do rozszerzania swoich wpływów, eliminując kandydatów i urzędników, którzy nie chcą z nimi współpracować.

MOTYW

W przypadku San Mateo Piñas śledczy biorą jednak pod uwagę także inne możliwe motywy. Jak poinformował prokurator generalny stanu Oaxaca, García Soto wcześniej złożyła co najmniej trzy oficjalne zawiadomienia: jedno dotyczące domniemanego oszustwa byłych władz gminy przy podziale funduszy na pomoc po huraganie Agatha, kolejne w sprawie kradzieży 132 tysięcy peso z kasy miejskiej oraz zawiadomienie o fałszowaniu jej podpisu w celu nielegalnego wypłacania środków publicznych. Inne brane pod uwagę tropy to spór o kontrolę polityczną w gminie oraz opłaty za transport drewna wycinanego w okolicznych lasach.

CENA DO ZAPŁACENIA

Według organizacji monitorujących przemoc polityczną, w 2024 roku w Meksyku zamordowano już co najmniej 48 kandydatów i urzędników związanych z wyborami lokalnymi. Większość z tych zbrodni ma miejsce w niewielkich miejscowościach, gdzie państwowa ochrona praktycznie nie funkcjonuje, a samorządowcy są zdani na siebie. Mimo zaangażowania tysięcy funkcjonariuszy Gwardii Narodowej i ochrony przydzielonej kilkuset kandydatom, poziom przemocy pozostaje wysoki.

W Meksyku bycie burmistrzem to coraz częściej rola granicząca z wyrokiem śmierci. Samorządowcy nie tylko odpowiadają przed mieszkańcami, ale często też stają na linii frontu w walce o terytoria, wpływy i publiczne pieniądze, którą toczą między sobą przestępcze grupy i lokalne układy.

SKALA

Żeby dać wam obraz, jak to obecnie wygląda – tylko w ciągu ostatnich dwóch lat, od początku prezydentury Claudii Sheinbaum, w Meksyku doszło do serii brutalnych zabójstw lokalnych polityków.

W październiku 2024 roku w Chilpancingo (Guerrero) zamordowano sekretarza generalnego nowego burmistrza, a sześć dni później znaleziono ciało jego zastępcy, któremu odcięto głowę. W grudniu poseł federalny Benito Aguas Atlahua został zastrzelony w Veracruz, a burmistrz Jesùs Franco Lárraga z San Luis Potosí zginął wraz z trzema osobami w ostrzale samochodu.

W 2025 roku zabito sekretarza rady miejskiej Teocaltiche José Luisa Perrierę, a w tym samym mieście kilka dni później zginęła radna Cecilia Ruvalcaba. W stanie Veracruz w trakcie kampanii zamordowano kandydatkę Yesenię Larę i trzech członków jej zespołu. W czerwcu zmarł Isaías Rojas Ramírez, burmistrz Metlatónoc, postrzelony kilka dni wcześniej, a burmistrz Tacámbaro, Salvador Bastida García, został zastrzelony pod własnym domem.

W tym samym okresie zginęli również m.in. Román Ruiz Bohórquez (Oaxaca), Santiago Ochoa (Sonora), Orlando Ureña (Puebla), Ricardo Montes (Guanajuato), Gerardo Cárdenas (Durango), Martín González (Jalisco), Martha Guzmán (Chiapas), René Santiago (Morelos) i Hugo García (Guerrero).

━━━─────────┄┄┄┄┄┄┄┄

ŹRÓDŁA

━━━━━━━━────────┄┄┄┄

• https://www.bbc.com/news/articles/c1mgmdj1mgyo
  

• https://www.eluniversal.com.mx/estados/cinco-sujetos-participaron-en-el-crimen-contra-la-alcaldesa-de-san-mateo-pinas-oaxaca-fiscal-revela-mas-de-60-disparos-en-el-ataque/
  

• https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_politicians_killed_during_the_presidency_of_Claudia_Sheinbaum
  

━━━─────────┄┄┄┄┄┄┄┄

TAGI

━━━━━━━━────────┄┄┄┄

MOJE: #apwdndziwen #apwdnfeature

OGÓLNE: #politykazagraniczna #meksyk #przestepczosczorganizowana #gangi

USA i SALWADOR

SKAZANI ZA NIEWINNOŚĆ

Czyli trochę o krzywdzie, która dzieje się w tle chaosu związanego z wojną handlową. Przemilczanej bo dotyczącej tak naprawdę garstki osób. Jak niektórzy z was mogą pamiętać, praktycznie zaraz po objęciu urzędu przez Donalda Trumpa zaczęły kursować samoloty z deportowanymi z USA imigrantami na wyższą, niż dotąd skalę, a przynajmniej tak to było przedstawiane. Wśród nich przynajmniej trzy transportujące osoby podejrzane o bycie członkami gangów. Dzisiaj już wiemy, że część z nich została deportowana bez wystarczających dowodów, za posiadanie tatuaży lub po prostu przez "błąd systemu". Ci ludzie przepadli, trafili do jednego z najgorszych więzień na świecie i w zasadzie są nie do odzyskania, a w tym i kolejnym wpisie pokażę wam dlaczego. Będę bazował między innymi na źródłach z samego Salwadoru, głównie El Faro.

Ostatnio jestem trochę wypalony, więc nie będzie ambitnie i pięknie - będę składał zdania, jak przedszkolak.

-------------------

Żeby zgłębić dokładniej tę historię, musimy poznać jedną z - nie będę owijał w bawełnę - ofiar nowej administracji Stanów Zjednoczonych Ameryki, czyli Kilmara, o którym mogliście coś usłyszeć z mediów. 

NIEWINNY

Kilmar Abrego Garcia urodził się w 1995 roku w Salwadorze. Jego ojciec jest byłym policjantem, a matka, gdy był mały, prowadziła coś w charakterze restauracji lub butki z lokalnym przysmakiem, który z poziomu laika wygląda trochę, jak pizza - pupusas. Mężczyzna ma dwie siostry i starszego brata, Cezara. Gdy rodzinny biznes zaczął dobrze prosperować, przyciągnął uwagę lokalnego gangu Barrio 18. Jego członkowie zaczęli wymuszać na rodzinie płacenie haraczu pod groźbą zabicia lub siłowego wcielenia do gangu starszego z synów. Nie było wyboru, choć jak to w takich sytuacjach bywa, pieniądze to był tylko początek. Coraz częściej przewijał się temat dołączenia Cezara do Barrio 18, dlatego rodzina wysłała go do USA. Młodszy Kilmar zaczął być ukrywany, nie wychodził z domu, nie chodził do szkoły, bo gang miał go obserwować, ale to nie wystarczało. Nawet desperacka próba przeprowadzki nie pomogła, bo gangi szybko wymieniły się informacjami o nowej lokacji. Po jednym z napadów w których prawie doszło do gwałtu na dziewczynkach i siłowego wcielenia Kilmara do Barrio 18, rodzice podjęli decyzję o wysłaniu w 2011 roku 16-letniego chłopca do Stanów Zjednoczonych, a sami przenieśli się do Gwatemali, gdzie nadal byli nękani przez gangi, choć wiele więcej o ich stronie tej historii nie wiemy. W kwestii finansów z pewnością pomogła trochę policyjna emerytura, choć trudno tu mówić o konkretnych liczbach. 

W stanie Maryland, młody chłopak dołączył do Cezara - który miał już mieć obywatelstwo USA - i zaczął pracować nielegalnie na budowach, poznał przyszłą partnerkę, Surę Jennifer Vasquez - obywatelkę USA - i przeprowadził się do niej w 2018 roku, gdy się dowiedział, że ta jest w ciąży. W 2019 roku podczas poszukiwania pracy, został zatrzymany i posądzony o członkostwo w gangu Mara Salvatrucha (MS-13), co rozpoczęło proces deportacyjny i karny. Słowo urzędu imigracyjnego wystarczyło, by trafił za kratki, choć najprawdopodobniej został pomylony z kimś innym, bo nigdy nie mieszkał w Nowym Jorku, gdzie miała się skupiać działalność ów gangu. Cała sprawa była oparta w zasadzie o to, że nosił bluzę i czapkę nowojorskiego zespołu koszykarskiego i o anonimowego informatora, który nigdy się nie ujawnił. Mężczyzna ożenił się z Surą jeszcze w areszcie, a sędzia uznał, że przesłanki o zagrożeniu życia w przypadku deportacji są uzasadnione, dlatego przyznał mu status "niedeportowalnego" do Salwadoru i Gwatemali. W październiku 2019 roku został wypuszczony, a urząd imigracyjny nie złożył apelacji. Potem dostał pozwolenie na pracę od agencji bezpieczeństwa wewnętrznego, dołączył do związku pracowników i zaczął pracować jako uczeń, czy tam czeladnik w przemyśle metalurgicznym. W międzyczasie urodziło się jego dziecko. Aż do momentu zatrzymania w 2025 roku, jego jedyny kontakt z policją dotyczył kontroli, na jakie musiał się zgłaszać co jakiś czas, czyli standardu w przypadku tego typu spraw.

UMOWA

Deportacje w USA były od zawsze czymś normalnym. Za samej prezydentury Bidena można mówić o jakichś 4 milionach osób, które trafiły z powrotem do swoich macierzystych krajów i o ile proces nie był idealny, to szybkość z jaką działał można by uznać za akceptowalną. Kluczowe w tej kwestii jest zostawienie odpowiednim organom wystarczająco dużo czasu, by zminimalizować ryzyko wysłania kogoś na pewną śmierć. Dlaczego śmierć? Dużo zależy od miejsca z którego się uciekało i przed czym. W przypadku krajów podobnych do Salwadoru już sama emigracja to bilet w jedną stronę. Jak wrócisz, to najczęściej zostaniesz zmuszony do członkostwa w gangu lub - co też ma dość często miejsce - gang z góry założy, że uciekałeś właśnie przed nim i zostaniesz zabity. Mówiąc dosadnie czasem odpala się taki poj***ny kodeks honorowy, choć to też przestroga dla innych. Mimo że Salwador zajął się w większości gangami i to nie jest już taki chaos, jak dawniej, pewne grupy nadal tam funkcjonują. 

Administracja Trumpa potrzebowała sukcesu politycznego na szybko, dlatego skróciła czas potrzebny do analizy sytuacji imigrantów do absolutnego minimum, ale pozostawał jeden problem. Gdzie ich wysyłać? To nie takie proste, bo państwa docelowe nie mają interesu w tym, by się na to zgadzać. Bardziej zrównoważona polityka zagraniczna Bidena sprawiała, że nie miał większego problemu na tej płaszczyźnie i odsyłano ludzi po prostu do ich macierzystych krajów. W przypadku Trumpa nie tylko miała się drastycznie zwiększyć liczba wysyłanych osób - choć tak naprawdę się nie zwiększyła przez sam fakt niskiego napływu imigrantów - ale też jego ostre zagrywki, jak i kontrowersyjne wypowiedzi i popierani przez niego ludzie sprawiało, że część państw zwyczajnie nie była zbyt chętna. Dlatego potrzebował nowych umów i punktów "zrzutu", za które USA po prostu płaci w dolarach, czy przysługami, jak zniesienie sankcji lub w przypadku Wenezueli, musi wysyłać potencjalnych kryminalistów gdzieś indziej.

Jednym z takich miejsc jest Salwador, który ma według mediów otrzymać 6 milionów dolarów za taką usługę, wliczając w to umieszczanie więźniów w specjalnym ośrodku, znanym jako CECOT* przynajmniej na rok. Donald zadowolony z takiego dealu zaczął nawet wspominać o możliwości wywożenia tam więźniów z amerykańskim obywatelstwem, ale sprawa Kilmara wydaje się zbyt medialna i tragiczna, by społeczeństwo pozwoliło na taki ruch. Trudno też powiedzieć, czy sam w sobie byłby zgodny z konstytucją. Wybór Salwadoru nie był przypadkowy, bo prezydent tego państwa, który bywa w zachodnich mediach nazywany "fajnym" dyktatorem jest bardzo blisko z obecną administracją USA - pojawia się też co jakiś czas na zjazdach typowo prawicowych obok Trumpa. O reżimie prezydenta Nayiba Bukele napiszę przy okazji kolejnego wpisu, gdzie przeniesiemy się właśnie do Salwadoru. 

W połowie marca Trump użył bardzo starego prawa "1798 Alien Enemies Act", które w czasie wojny daje opcję do przyspieszonego procesu deportacji w określonych przypadkach - np. bycie zagrożeniem dla obywateli - z pominięciem normalnych procedur - a żeby dopełnić "formalności" administracja USA sklasyfikowała gangi, jako organizacje terrorystyczne. Między innymi padło na wcześniej wspomniany MS-13, jak i Tren de Aragua. Od tego czasu trwa spór prawny, w którym sędziowie Sądu Najwyższego starają się bezskutecznie zablokować deportacje w nowym trybie, co spotyka się z tłumaczeniem ludzi wokół Trumpa, że to są sędziowie desygnowani, czy tam finansowani przez ludzi pokroju Sorosa, którzy chcą zniszczyć ten kraj za pomocą imigrantów. Serio. 

Przeciwnicy argumentują, że używanie tego aktu poza oficjalnym stanem wojny jest nielegalne, choć obecna administracja ma raczej frywolny stosunek do takich szczegółów. Mają niekończącą się wojnę z terrorem, prawda?

* CECOT czyli Centro de Confinamiento del Terrorismo, to specjalne więzienie dla terrorystów w Salwadorze, o którym wspomnę w kolejnym wpisie.

DROGA BEZ POWROTU

12 marca 2025 roku Kilmar Abrego Garcia odebrał syna od jego babci i wracał z nim do domu. Po drodze został zatrzymany przez służby imigracyjne, które dały mu do zrozumienia, że jego status się zmienił. Poczekali na matkę, by mogła zająć się dzieckiem, po czym mężczyzna został aresztowany i przetransportowany do ośrodka dla imigrantów w Teksasie. Po trzech dniach przewieziono go do Meksyku i zapakowano go na jeden z trzech samolotów lecących do Salwadoru, które łącznie przewiozły 261 osób. Od tego momentu jego rodzina nie ma z nim kontaktu. Tak naprawdę nikt nie ma z nim kontaktu. W momencie "omyłkowej" deportacji, wychowywał z żoną trójkę dzieci w tym 5-letniego niepełnosprawnego syna i dwójkę dzieci Sury z poprzedniego związku - te mają odpowiednio 9 i 10 lat. Nie był karany. 

24 marca żona Kilmara złożyła pozew przeciwko Stanom Zjednoczonym Ameryki, w którym domagała się jego powrotu. Podczas rozpraw z nim związanych, dowiedzieliśmy się, że mężczyzna został wysłany do Salwadoru przez błąd administracyjny, a wstępnym wyrokiem był nakaz nałożony przez sędzię Paulę Xinis, która wymagała na administracji Trumpa zwrócenie poszkodowanego swojej rodzinie. Przedstawiciele nierządu Stanów Zjednoczonych stwierdzili, że Xinis nie ma takiej jurysdykcji. To poniekąd prawda, choć nie do końca.

Podczas przesłuchania, przedstawicielka departamentu sprawiedliwości Erez Reuveni zeznała, że deportacja Kilmara faktycznie była błędem, za co straciła pracę, czy tam w ładnych słowach, została odwołana. Sędzia Xinis wydała potem oświadczenie na 22 strony, w którym podkreśliła, że wyrok i jego postanowienia są słuszne. Dodatkowo wykazała, że przez publiczne powiązanie Kilmara z MS-13, został narażony po prostu na śmierć. W jej słowach, rząd w Salwadorze często umieszcza w tej samej celi przedstawicieli różnych gangów, by ci się nawzajem mordowali, a mówimy o małych pomieszczeniach, w których upycha się do 80 więźniów, gdzie ci spędzają 23.5 godziny dziennie. 

Wykonanie wyroku zostało zawieszone 7 kwietnia przez przedstawiciela Sądu Najwyższego, który uznał, że najpierw trzeba dokończyć cały proces, wraz z apelacjami, by móc wymagać powrotu Kilmara. W zasadzie od tamtego czasu wiele się nie zmieniło, poza tym, że Bukele oficjalnie stwierdził, że się nie podporządkuje, a administracja Trumpa uznaje, że nie ma prawa na nim tego wymagać. Dodatkowo próbują przedstawić działania Sędzi Xinis, jako bezpośrednią ingerencję w sprawy zagraniczne, co nie powinno mieć miejsca. Zawieszenie wykonania wyroku jest przedstawiane przez otoczenie Trumpa, jako sukces. 

Na ten moment nie wiadomo, czy Kilmar w ogóle jeszcze żyje, a jedyne co mamy, to zapewnienia, że musi tak być, bo rząd Bukele tak mówi. Otóż nie musi. 

WYJĄTKOWY

Wiemy o 261 osobach, z tego 238 to Wenezuelczycy, a reszta, obywatele Salwadoru. Jak myślisz, ile osób miało udowodnioną przeszłość kryminalną? Stacja Univision we własnym dochodzeniu dokonała przeglądu 200 nazwisk pasażerów, którzy mieli być powiązani z gangiem Tren de Aragua. Zaledwie 11 miało kryminalną przeszłość. W przypadku 17 osób, mamy niemal pewność, że są "czyści". W samym Salwadorze jeden z polityków miał przyznać, że przynajmniej 50 osób nie ma przeszłości kryminalnej. 

To dlaczego zostali zatrzymani, a ich życie w zasadzie zniszczone? Cóż. Możliwe, że kapitał polityczny wymaga ofiar. Decyzję wydawano głównie na podstawie poszlak, wśród których były tatuaże, ubiór, zdjęcia na telefonie, to że ktoś zapomniał, że ma termin na kontrolę. Wzorów tatuaży uznanych za podejrzane była masa, a wśród nich takie zwykłe, jak Nike Jumpman, czyli koszykarz wyskakujący z piłką do wsadu. Jedna osoba miała mieć tatuaż Realu Madryt. Serio. 

Czym różnią się te wszystkie osoby od Kilmara i dlaczego tylko jego sprawa jest tak medialna? Mamy przecież piłkarza, sprzedawcę butów, osoby z pozwoleniem na pobyt i pracę, ludzi z rodzinami... Otóż Kilmar miał wcześniej wspomniany status "niedeportowalnego", co sprawiło, że jego sprawa z automatu mogła być rozpatrzona, jako przewina administracji USA. Dodatkowo jego żona ma obywatelstwo i to też pewnie trochę ułatwia.

Jest 16 kwietnia 2025 i nic się nie zanosi, by ktokolwiek powrócił z Salwadoru do USA. Będąc kompletnie szczerym, możliwe, że i tak nie miałby kto wracać. Dlatego czytając o Kilmarze gdzieś w mediach, pamiętajcie też o całej reszcie ludzi z podobnymi historiami, którzy po prostu mieli pecha i nie mają nawet namiastki szans na to, by ktokolwiek o nich walczył. Tak, jak wspomniałem, temat samego Salwadoru postaram się rozwinąć za jakiś czas. Nadal mam kilka rzeczy do przeczytania i sprawdzenia. 

Jak zareagował Bukele na to wszystko i wstępny wyrok? Napisał na Twitterze "Ups... Za późno ". Trump uznał, że pomysł na ponowne sprowadzanie terrorystów do USA jest szalony.

-------------------

Czasem mam wrażenie, że próby zrozumienia tego, co się dzieje w USA pod wodzą Trumpa, to jak rozwiązywanie węzła gordyjskiego, tylko ja nie mam żadnego miecza, żeby to dziadostwo rozciąć.

-------------------

Dajcie znać, czy dotrwaliście do końca i czy dało się zrozumieć ten wypalony tekst. 

#apwdndziwen #usa #ameryka #salwador #politykazagraniczna #wenezuela 

ŹRÓDEŁKA

https://elfaro.net/es/202505/el_salvador/27805/esposa-estadounidense-de-un-deportado-al-cecot-el-buscaba-asilo-hellip-a-veces-pienso-que-esta-muerto

https://apnews.com/article/who-is-abrego-garcia-e1b2af6528f915a1f0ec60f9a1c73cdd

https://edition.cnn.com/2025/04/14/politics/what-to-know-about-the-kilmar-armando-abrego-garcia-case/index.html

https://es.wikipedia.org/wiki/Deportaci%C3%B3n_de_Armando_%C3%81brego

https://www.pbs.org/newshour/politics/trump-reiterates-desire-to-expand-deportation-plans-to-include-u-s-citizens

https://www.pbs.org/newshour/politics/where-trumps-deportations-are-sending-migrants

https://www.nytimes.com/2025/04/14/us/politics/abrego-garcia-trump-deportations-el-salvador.html

https://edition.cnn.com/2025/03/25/us/migrant-deportation-trump-evidence/index.html

JAK ZWYKLE PEWNIE JAKIEŚ POMINĄEM, PRZEPRASZAM.

CZY TO AI?

Czyli trochę inny wpis, niż, zwykle, ale mam wrażenie, że temat powoli zacznie nabierać na znaczeniu. Internet od dłuższego czasu jest zalewany obrazkami generowanymi przez sztuczną "inteligencję", a nie każdy musi to lubić i opcja do tego, by móc sprawdzić, czy coś zrobił robot, czy człowiek wydaje się coraz bardziej potrzebna. Zwłaszcza, że rośnie też liczba bardziej wiarygodnych i łatwych do otrzymania fałszywek i newsów o nie opartych, zwłaszcza politycznych, choć nie tylko.

Pod lupę wziąłem stronkę

https://wasitai.com/

i uznałem, że jako osoba, która jakoś tam zajmuje się grafiką i trochę AI, mogę anegdotycznie ocenić jej skuteczność. Mówiąc krótko, próbowałem ją oszukać wrzucając swoje prace, ale przerobione tak, by trochę symulowały artefakty AI. Gdyby dała wynik "Robot", to mógłbym stwierdzić, że jest mało wiarygodna, bo te rzeczy są poniekąd standardem w grafice komputerowej. TLDR stronka jest świetna.

Zacząłem od wrzucenia po prostu obrazków z AI, jak owco-struś z jednego z poprzednich wpisów i wykrywa je poprawnie. Moje prace też są wykrywane, jako stworzone przez człowieka - wybaczam, może nie wiedzieć, żem sowa.

Próbowałem nałożyć teksturę z różnymi opcjami mieszania na swój obrazek, by symulować artefakty i nadal wynik był podawany poprawnie. Nawet wyostrzenie przy użyciu algorytmu AI wbudowanego w apkę nie sprawia, że obrazek jest wykrywany, jako STWORZONY przez AI. Tu jest klucz, bo wielu z nas używa prostych narzędzi do podbijania rozdzielczości, czy wygładzania krawędzi i to mogłoby być wykryte. Nie jest.

Dlatego pomyślałem, że wrzucę obrazek z AI, nałożę na niego teksturę i podbiję rozdzielczość. To już mocno zmienia strukturę obrazka, a przynajmniej powinno. Nic z tych rzeczy, Was it AI nadal wykrywa go poprawnie, jako wygenerowany.

Podbiłem stawkę. Wziąłem owcę kręcącą kiełbachę, odszumiłem kilkoma programami/aplikacjami, przyciąłem, zniekształciłem, nałożyłem dość agresywnie teksturę. Stronka nadal daje sygnały, że to najprawdopodobniej obrazek generowany przez AI.

Przy okazji nie udało mi się w żaden sposób sprawić, by moja "twórczość" została wykryta, jako "sztuczna".

Tym samym stronka dostaje DZIWENNY ZNAK JAKOŚCI i polecam ją każdemu, kto chciałby wiedzieć, czy coś było generowane przez AI.

Z pewnością nie jest to narzędzie idealne, ale na ten moment chyba nic lepszego nie ma.

--------------

Wpis może trochę chaotyczny, bo mniej planowany. Wybaczcie.

--------------

#apwdndziwen #perypetiedziwena <<

Uznałem, że temat ważny, zwłaszcza w kontekście rozpoznawania fake newsów, dlatego leci w taką, a nie inną społeczność.

--------------

#sztucznainteligencja #ciekawostki

SERBIA

KULTURA KORUPCJI

PROTESTÓW W SERBII CIĄG DALSZY

Jakiś czas temu pisałem wam TUTAJ o protestach w Serbii, które były studenckim sprzeciwem wobec kultury korupcji w tym kraju, choć to spore uproszczenie. Jego początku można szukać w tragedii, w Nowym Sadzie, gdzie dach dość świeżo remontowanego dworca kolejowego zawalił się, zabijając 15 osób. Od tamtego czasu niezbyt wiele się zmieniło, poza liczbą protestujących, których w szczytowym momencie, kilka dni temu miało być w samej stolicy nawet między 275, a 325 tysięcy, choć rząd oficjalnie odnotował 107 tysięcy. Dla skali, Serbia ma prawie 7 milionów mieszkańców, a w Belgradzie mieszka prawie 1.4 miliona ludzi. Trochę jakby w Warszawie na ulicy niezadowolenie manifestowały jakieś 2 miliony osób, a pamiętaj, że mówimy o proteście, który trwa od miesięcy. Ten wpis będzie skrótem dalszych wydarzeń, choć postaram się go tak napisać, by każdy się odnalazł.

-------------------

STARCIE W PARLAMENCIE

4 marca 2025 roku w serbskim parlamencie doszło do dość niecodziennego - przynajmniej na nasze standardy - wydarzenia. Opozycja niezadowolona z przebiegu obrad i zachowania partii rządzącej odpaliła race, granaty dymne oraz zaczęła rzucać jajkami. W całym zdarzeniu ucierpiały przynajmniej dwie osoby, a stan jednej był oceniany, jako ciężki. O co poszło? Partia rządząca starała się przeforsować pewne ustawy, wśród których była przynajmniej jedna ważna dla protestujących, zwiększająca finansowanie dla uniwersytetów. Nic złego, prawda? No nie do końca. Na całym posiedzeniu sprawą główną miało być głosowanie w sprawie przyjęcia dymisji obecnego premiera Serbii. Ostatnio pisałem, że jednym z ruchów władzy w odpowiedzi na żądania protestujących, była dymisja ów premiera Milosa Vucevica. O ile faktycznie odpowiednie dokumenty zostały złożone, to nadal nie została ona zaakceptowana przez Zgromadzenie Narodowe. Tym samym chłop nadal jest na stołku. Wszystkie głosowania tego dnia były według opozycji ustawione tak, by udobruchać osoby protestujące, przy jednoczesnym ignorowaniu faktu, że ta dymisja powinna nastąpić.

TELEWIZJA I KŁAMSTWO

Tydzień temu studenci zablokowali dwa budynki należące do największych państwowych stacji telewizyjnych i radiowych. W dość spontanicznym akcie chcieli wymusić na mediach rzetelne relacjonowanie protestów, co nie zostało osiągnięte - choć na krótki czas, jedna ze stacji miała przestać nadawać typowe programy na rzecz filmów i seriali. W następstwie tego, doszło do małych starć z policją, która miała pałować nieszczęsne osoby blokujące wejście. Do sprawy odniósł się prezydent Vucic, pokazując jednego z policjantów - Lazara Bačicia - który miał zostać pobity przez osoby protestujące. Jak się szybko okazało ów policjant faktycznie był na proteście, ale w cywilnych ubraniach i został pobity, ale przez samych policjantów. Wszystko jest na filmiku, który specjalnie oznaczyłem niżej w źródłach.

DZIAŁO SONICZNE

Kilka dni temu miało też dojść do incydentu z bronią soniczną, co macie na filmiku w komentarzu. Według świadków, podczas 15 minut ciszy na cześć 15 ofiar wypadku w Nowym Sadzie, nagle miał się rozlec dźwięk kojarzony z piskiem - choć niektórzy określali to, jako startujący samolot - któremu towarzyszyła fala powietrza. Tłum rozpierzchł się na boki, chowając pod okolicznymi budynkami, a kilka osób w panice zraniła się uciekając, co wymagało pomocy medycznej. Władze oczywiście nie przyznają się do aktu. Twierdzą, ze powody do paniki miały być inne, a każdy kto rozsiewa te plotki będzie miał problemy prawne. W tym przypadku nie wiem co o tym myśleć. Sami oceńcie, czy coś słyszycie, zostawię wam w komentarzu linki do najlepszych filmików. Wiele tam nie słyszę, ale ja już jestem trochę głuchy.

Co ciekawe możliwe, że został tu zastosowany zbliżony, choć trochę inny system. LRAD, czyli urządzenia akustyczne dalekiego zasięgu są często wykorzystywane do kontroli tłumu. Dźwięk, który emitują może przybierać postać różnych rzeczy, jak pędzący samochód, a sposób, w jaki jest dostarczany sprawia, że osoba będąca w miejscu, które jest celem będzie miała wrażenie, że ów dźwięk nie pochodzi z daleka, tylko jego źródło znajduje się zaraz obok. To by tłumaczyło, dlaczego tak wiele osób rozbiegło się na boki, bez trzymania się za uszy. Oczywiście dźwięk samochodu emitowany przez LRAD byłby słyszany na nagraniach, ale ultradźwięki już nie koniecznie i o ile sami ludzie też raczej by ich nie słyszeli, to mogliby je dosłownie czuć. Czysta spekulacja na ten moment. Trzeba brać też poprawkę na wypadek po prostu zwykłej paniki, choć rząd Serbii już nie takie rzeczy odwalał i trudno im jakkolwiek zaufać.

NOWINKY

Do studentów dołączyli już na stałe farmerzy, prawnicy, taksówkarze i byli wojskowi, z których ci ostatni grożą, że w przypadku jakichkolwiek agresywnych ruchów kontrprotestantów prorządowych, zaczną dokonywać zatrzymań obywatelskich. Kontrprotesty zdarzają się co jakiś czas na małą skalę i zdają się być bardziej prowokacjami, niż realnym manifestem niezadowolenia innej części społeczeństwa. Mimo wszystko ten główny protest nadal jest pokojowy i gdyby między innymi przez starcia z innymi grupami, przerodził się w agresywny, to władza miałaby dobrą wymówkę dla użycia siły. Jakaś grupa prorządowa ma koczować w okolicy ichniejszego sejmu i być chroniona przez policję, ale trudno znaleźć na ten temat więcej informacji.

Prezydent Vucic stwierdził, że nie da się szantażować i nie odejdzie. Jak to ujął - nie pozwoli ulicy na zgotowanie tragicznej przyszłości temu krajowi. 

-------------------

Z takich niezwiązanych, ale podobnych rzeczy, właśnie rodzą się ostre protesty w Macedonii Północnej. Wszystko wydaje się dość podobne i nawet część postulatów się pokrywa, choć same manifestacje bywają dużo bardziej agresywne. Jak sprawa się mocniej rozwinie, to przysiądę do tematu, tak jak to miało miejsce w przypadku Serbii. 

-------------------

Moje inne teksty są w społeczności Agencja Prasowa WDN , te bardziej ciekawostkowe znajdziecie w społeczności APWDN Extra , a cały mix jest pod tagiem #apwdndziwen .

-------------------

Dodatkowo #serbia #wiadomosciswiat 

#politykazagraniczna **<- to sobie zablokuj, jak nie chcesz polityki zagranicznej**

#protest 

ŹRÓDEŁKA

https://balkaninsight.com/2025/03/17/serbian-govt-denies-using-sonic-weapon-to-cause-panic-at-mass-protest/

https://www.bbc.com/news/articles/cx2g8v32q30o

https://balkaninsight.com/2025/03/11/serbian-students-blockade-public-broadcaster-frustrated-over-protest-reporting/

https://businessinsider.com.pl/wiadomosci/granaty-dymne-na-posiedzeniu-serbskiego-parlamentu-poslanka-walczy-o-zycie/j7nhcn9

FILMIKI Z ZAMIESZKAMI W PARLAMENCIE:

https://x.com/nexta_tv/status/1896911324510314581

ARTYKUŁ Z POLICJANTEM:

https://vreme.com/de/vesti/ko-je-udario-u-oko-policajca-lazara-bacica/

Meksyk

RANCZO TERRORU

KREMATORIA UKRYTE W SERCU MEKSYKU

W głębi meksykańskiego stanu Jalisco, na niepozornym ranczu otoczonym polami i niewielkimi osadami, dokonano jednego z najbardziej makabrycznych odkryć ostatnich lat. Na terenie rancza Izaguirre w Teuchitlán znaleziono trzy piece kremacyjne - urządzenia, które miały wymazywać ślady po ofiarach. Wśród popiołów odkryto setki elementów odzieży, plecaków i butów, należących do ludzi, którzy najprawdopodobniej nigdy stamtąd nie wyszli.

Władze podejrzewają, że ranczo pełniło podwójną funkcję - było obozem rekrutacyjnym i miejscem eksterminacji prowadzonym przez jeden z najpotężniejszych karteli narkotykowych świata, Cártel de Jalisco Nueva Generación (CJNG - Kartel Nowej Generacji z Jualisco). Przez lata jego tajemnica pozostawała ukryta i nawet gdy w 2024 roku przeprowadzono tam operację służb bezpieczeństwa, nie odkryto skali zbrodni, które miały tam miejsce. Dopiero po anonimowym zgłoszeniu i interwencji aktywistów udało się natrafić na krematoria i dowody masowych egzekucji.

----------------------------

JUALISCO

Teuchitlán to niewielka miejscowość położona około 60 kilometrów na zachód od Guadalajary, stolicy stanu Jalisco, który macie niżej na mapce. Region ten znany jest głównie ze swoich starożytnych okrągłych piramid, związanych z kulturą Teuchitlán, ale w ostatnich latach stał się także terenem działalności karteli narkotykowych.

Jalisco to serce operacji kartelu CJNG, czyli organizacji, która w ciągu ostatniej dekady wyrosła na jednego z najgroźniejszych graczy w świecie przestępczym. CJNG to państwo w państwie, posiadające własne służby wywiadowcze, laboratoria chemiczne, a nawet jednostki militarne wyposażone w drony i pojazdy opancerzone. Ich głównym przeciwnikiem są zarówno rządowe siły bezpieczeństwa, jak i inne kartele, co sprawia, że Jalisco jest jednym z najbardziej niestabilnych regionów Meksyku.

DLACZEGO PIECÓW NIE ODKRYTO WCZEŚNIEJ?

W 2024 roku meksykańskie służby bezpieczeństwa przeprowadziły pierwszą operację na ranczu Izaguirre, podczas której aresztowano 12 osób. Już wtedy podejrzewano, że jest to miejsce związane z działalnością CJNG i możliwe centrum rekrutacyjne lub punkt przeładunku narkotyków.

Nie natrafiono wtedy jednak na piece kremacyjne ani na masowe groby. Władze nie ujawniły szczegółów dotyczących skali poszukiwań, ale po odkryciu dokonanym w marcu 2025 roku pojawiły się poważne pytania o ewentualną niekompetencję lub wręcz współudział części urzędników w tuszowaniu tej sprawy.

RANCZO TERRORU

Dopiero 5 marca 2025 roku, po anonimowym zgłoszeniu, na teren rancza weszła grupa aktywistów z organizacji Guerreros Buscadores de Jalisco, wspólnie z członkami Krajowej Komisji Poszukiwań. Ci pierwsi składają się głównie z rodzin ludzi zaginionych w regionie, którzy w większości na własną rękę szukają ciał ofiar gangów, gdy lokalne władze mają na to wywalone. Teraz, gdy sprawa stała się problemem ogólnokrajowym, nie działają już sami.

To przeszukanie było dokładniejsze. Odkryto trzy piece krematoryjne, w których - jak się podejrzewa - przez lata palono ciała ofiar. Znaleziono również ponad 500 elementów odzieży, butów i plecaków, a także dokumenty tożsamości, które mogą pomóc w identyfikacji zamordowanych.

Co jeszcze bardziej szokujące, wśród znalezionych rzeczy były również zabawki i dziecięce ubrania, co może sugerować, że w obozie przetrzymywano także małoletnich.

Zdjęcia rzeczy zostały rozesłane w sieci i pierwsze rodziny ofiar zaczęły rozpoznawać ubrania swoich zaginionych bliskich.

TRUDNOŚCI W WYKRYCIU

Jednym z kluczowych elementów tej historii jest soda kaustyczna (wodorotlenek sodu), której obecność wstępnie potwierdzono na ranczu. Jest to silnie żrąca substancja, zdolna do rozpuszczania tkanek miękkich, co znacząco utrudnia odnalezienie szczątków. Dodatkowo, soda kaustyczna ma jeszcze jedno zastosowanie - neutralizuje zapach rozkładających się ciał, co sprawia, że psy tropiące mają trudności z wykryciem miejsc pochówku.

Według ekspertów, CJNG mógł wykorzystywać sodę kaustyczną na dużą skalę, by pozbywać się dowodów zbrodni i opóźniać śledztwa policyjne. Połączenie spalania zwłok w piecach oraz stosowania chemikaliów mogło przez lata skutecznie ukrywać ślady egzekucji.

POTENCJALNA LICZBA OFIAR

Na ten moment nie wiadomo, ilu ludzi straciło życie na ranczu Izaguirre. Aktywiści podkreślają, że miejsce to mogło być używane przez ponad dekadę, co oznacza, że liczba zamordowanych może być ogromna.

Oprócz trzech odkrytych pieców podejrzewa się, że na ranczu znajdowały się również inne miejsca pochówku, ukryte pod warstwami betonu i brukowanej nawierzchni. Maribel, członkini Guerreros Buscadores de Jalisco, poinformowała, że po odkryciu krematoriów otrzymano nowe informacje o sześciu kolejnych punktach na ranczu, które mogą kryć kolejne dowody działalności kartelu.

KONSEKWENCJE

Po nagłośnieniu sprawy zarówno w Meksyku, jak i na arenie międzynarodowej, śledztwo przejęła Prokuratura Generalna Republiki (FGR). To oznacza, że sprawa nie jest już prowadzona wyłącznie przez lokalne służby, co może zwiększyć szanse na jej rzetelne wyjaśnienie.

Dodatkowo, parlament stanu Jalisco zaplanował wezwanie 19 marca całego gabinetu bezpieczeństwa, w tym prokuratora stanu, szefa policji i sekretarza bezpieczeństwa, by wyjaśnili, jak doszło do takich zaniedbań i dlaczego wcześniej nie odkryto pieców krematoryjnych.

----------------------------

Podobne artykuły wrzucam w społeczności AGENCJA PRASOWA WDN i pod tagiem #apwdndziwen

Dodatkowo teksty pisane w jakimś stopniu przeze mnie lądują w #apwdnfeature

#wiadomosciswiat #meksyk #kartele #terror #politykazagraniczna #cjng

----------------------------

Dzisiaj tylko jedno źródło, bo uznałem, że nie ma sensu ich zbierać na sztuki, skoro to wyczerpało rzetelnie temat. Inne bywały emocjonalne, bawiły się w spekulacje lub po prostu myliły fakty, jak data wejścia aktywistów na teren rancza. Temat oczywiście śledziłem od kilku dni na różnych portalach.

Swoją drogą ranczo terroru to nie mój wymysł, a nazwa, jaka funkcjonuje w mediach meksykańskich (rancho del terror).

https://oem.com.mx/eloccidental/policiaca/detectan-positivo-de-sosa-caustica-en-rancho-del-terror-22154621

KANADA

PODWODNA BAGIETKA WYNURZYŁA SIĘ W NOWEJ SZKOCJI

To będzie krótki wpis, który trochę sprostuje to, na co mogliście trafić w sieci.

----------------------

W mediach społecznościowych obrót robią zdjęcia łodzi podwodnej, która wynurzyła się 10 marca w Nowej Szkocji i zacumowała w porcie Halifax. Narracja kreowana głównie przez obserwatorów amerykańskich i kanadyjskich wokół tego wydarzenia, sprzedaje historię, że to pokazanie siły przez Macrona, którego Francja jest gotowa bronić integralności terytorialnej Kanady po tym, jak Trump zaostrzył wojnę handlową. Może Francja byłaby na to gotowa, z tym dyskutował nie będę, ale sama akcja z podwodną bagietką ma podłoże finansowe.

Kanada kilka miesięcy temu zorganizowała przetarg na nowe łodzie podwodne. W sumie 12 jednostek bojowych ma zasilić ich flotę do 2035 roku. Francuskie przedsiębiorstwo Naval Group jest bliskie dopięcia tego kontraktu, który wymaga specjalistycznych testów, bo łodzie będą funkcjonować również w wodach skutych lodem. Na zajęciach jest Tourville, trzeci egzemplarz klasy Suffren zbudowany w bazie Naval Group w Cherbourg-en-Cotentin.

To, co widzimy jest po prostu jazdą próbną. Ostatecznym testem. Kontrakt ma być jednym z największych w ostatnich latach, bo to około 40 miliardów Euro.

Sama firma jest numerem jeden w Europie, w swoim sektorze i rok temu dopięła podobny deal - choć na sporo niższą sumę - z Niderlandami.

---------------------

Swoją drogą przyzwyczajacie się do używania nazwy Niderlandy, zamiast Holandia?

---------------------

Można obserwować:

Agencja Prasowa WDN i tag #apwdndziwen

#usa #kanada #politykazagraniczna #wiadomosciswiat #francja

Źródełka dzisiaj mamy francuskie. Pewnie dlatego jest tak dużo fałszywych narracji wokół tego wydarzenia:

https://actu.fr/normandie/cherbourg-en-cotentin\_50129/un-sous-marin-nucleaire-barracuda-traverse-latlantique-pour-la-premiere-fois-et-fait-escale-en-mode-vrp\_62357584.html

https://actu.fr/normandie/cherbourg-en-cotentin\_50129/sous-marins-au-canada-naval-group-se-lance-avec-le-barracuda-et-lorgne-un-marche-a-40-milliar

ds-deuros_62267018.html

USA

LUIGI MANGIONE

oskarżony o zabójstwo dyrektora generalnego UnitedHealthcare, Briana Thompsona, stoi w obliczu poważnych zarzutów, w tym morderstwa. Jako, że interesuję się trochę tą sprawą, przybliżę wam kilka najnowszych kontrowersji z nim związanych. UWAGA, tekst podzieliłem na dwie części. Jeżeli znacie tę sprawę, możecie odpuścić sobie część pierwszą.

CZĘŚĆ PIERWSZA:ZBRODNIA

Luigi Nicholas Mangione to 26-letni Amerykanin, który został zidentyfikowany jako podejrzany o morderstwo Briana Thompsona, dyrektora generalnego UnitedHealthcare, które miało miejsce w Nowym Jorku 4 grudnia 2024 roku.

Mangione został aresztowany i oskarżony w Altoona w Pensylwanii pięć dni po zdarzeniu. Po zrzeczeniu się ekstradycji w Pensylwanii, pojawił się w sądzie federalnym w Nowym Jorku. Mangione został oskarżony w Sądzie Najwyższym Nowego Jorku i nie przyznał się do winy w związku z zarzutami stanowymi. Zostało mu postawione w sumie jedenaście zarzutów stanowych i stoi w obliczu czterech zarzutów federalnych. Obejmują one morderstwo pierwszego stopnia, morderstwo w celu wspierania terroryzmu, przestępcze posiadanie broni i prześladowanie. Federalne oskarżenie o morderstwo z użyciem broni palnej kwalifikuje go do kary śmierci.

OFIARA

Brian Thompson, dyrektor generalny amerykańskiej firmy ubezpieczeniowej UnitedHealthcare, został zastrzelony w Midtown Manhattan w Nowym Jorku 4 grudnia 2024 roku. Do zdarzenia doszło wczesnym rankiem przed wejściem do nowojorskiego hotelu Hilton Midtown. Thompson był w mieście, aby wziąć udział w corocznym spotkaniu inwestorów spółki macierzystej UnitedHealthcare, UnitedHealth Group. Podejrzany, początkowo opisywany jako biały mężczyzna w masce, uciekł z miejsca zdarzenia.

Strzelec był zamaskowany i przyjechał do Nowego Jorku autobusem z Atlanty. Na zużytych łuskach nabojów widniały wyryte słowa "delay", "deny" i "depose". Te trzy słowa są podobne do wyrażenia "opóźnić, zaprzeczyć, bronić", dobrze znanego w branży ubezpieczeniowej, nawiązującego do wysiłków firm ubezpieczeniowych, aby nie wypłacać roszczeń. Podejrzany prawdopodobnie opuścił miasto, a następnie był widziany na terminalu autobusowym.

Na platformach mediów społecznościowych wybuchł gniew na Thompsona, UnitedHealth i ogólnie system ubezpieczeń zdrowotnych, a wielu chwaliło morderstwo, widząc w tym jakiś rodzaj sprawiedliwości.

ZATRZYMANIE

W dniu 9 grudnia 2024 r. lokalna policja aresztowała Luigiego w restauracji McDonald's w Altoona w Pensylwanii, odpowiadając na telefon od pracownika wykonany w odpowiedzi na klienta, który podejrzewał podobieństwa między wyglądem Mangione a zdjęciami domniemanego zabójcy Thompsona opublikowanymi przez Departament Policji w Nowym Jorku. Altoona znajduje się około 450 km na zachód od Nowego Jorku. Policja poinformowała, że był "wyraźnie wstrząśnięty", gdy zapytali go, czy niedawno odwiedził Nowy Jork.

Podczas przeszukania Luigiego, policja stwierdziła, że znalazła pistolet z drukarki 3D i tłumik wykonany tą samą metodą, podobny do broni użytej do zamordowania Thompsona, oraz fałszywe prawo jazdy z New Jersey z nazwiskiem "Mark Rosario", tym samym nazwiskiem, którego użył domniemany strzelec do zameldowania się w hostelu na Manhattanie. Łuski znalezione na miejscu zbrodni podobno pasowały do pistoletu. Policja powiedziała również, że kiedy aresztowali Mangione, znaleźli odręczny dokument częściowo dotyczący amerykańskiego systemu opieki zdrowotnej, który został scharakteryzowany przez wiele mediów, jako manifest. Mangione nie był wcześniej karany.

CZĘŚĆ DRUGA:NIEPRAWIDŁOWOŚCI

W trakcie śledztwa pojawiły się kontrowersje dotyczące działań organów ścigania. Po pierwsze, burmistrz Nowego Jorku, Eric Adams, oraz szef detektywów NYPD, Joseph Kenny, udzielili wywiadów do dokumentu "Who Is Luigi Mangione?", gdzie omawiali pewne dowody w sprawie. Obrona argumentuje, że robienie tego publicznie przed ich formalnym przedstawieniem w sądzie może naruszać prawo oskarżonego do rzetelnego procesu, wpływając na opinię publiczną i potencjalnych przysięgłych, choć to nie jest największym problemem. Jest nim fakt, że obrona nie dostała tych dokumentów i dowodów odpowiednio wcześniej. Mówimy tu między innymi o raportach policyjnych, nagraniach z kamer i omawianym w tym dokumencie notatniku Luigiego, co do którego pojawiają się obawy o autentyczność.

W amerykańskim systemie prawnym takie działania mogą prowadzić do poważnych konsekwencji, w tym przypadku do wykluczenia kluczowych dowodów. W przeciwieństwie do wielu europejskich systemów prawnych, gdzie sędziowie mają większą swobodę w ocenie dowodów, w USA nacisk kładziony jest na ochronę praw oskarżonego, a naruszenia proceduralne mogą znacząco wpłynąć na przebieg i wynik procesu. No przynajmniej w teorii. Sami wiecie, że tam proces karny można mieć za pierdnięcie i dlatego zwłaszcza organy takie, jak policja, czy sądy, muszą w miarę dobrze trzymać się procedur.

Dodatkowo obrona Mangione twierdzi, że policja w Altoonie, w Pensylwanii, mogła przeprowadzić nielegalne przeszukanie podczas jego aresztowania, co może skutkować wykluczeniem niektórych dowodów z procesu, takich jak plecak oskarżonego i broń, która miała się w nim znajdować. W amerykańskim systemie prawnym obowiązuje zasada wykluczenia (exclusionary rule), która uniemożliwia wykorzystanie w sądzie dowodów zdobytych z naruszeniem praw konstytucyjnych oskarżonego.

Nie mamy dobrych źródeł opisujących to przeszukanie, więc to, co napiszę niżej traktujcie bardziej, jako spekulacje, choć istnieją podstawy, by w taki bieg wydarzeń wierzyć. Chodzi o w sumie błahostkę, choć jak oglądaliście amerykańskie filmy o policjantach, to pewnie znacie formułkę w stylu "wszystko, co powiesz może być użyte przeciwko tobie" itd. To tak zwane Prawa Mirandy, które zawierają prawo do bycia poinformowanym o skutkach prawnych współpracy z policją podczas aresztowania pod rygorem niedopuszczalności zeznań jako dowodu w wynikającej z tego sprawie karnej, choć w tym przypadku mówimy też o niedopuszczeniu dowodów zebranych w taki sposób, czyli plecaka z bronią. Dlaczego? Bo te prawa miały zostać przedstawione Luigiemu na 17 minut po zatrzymaniu, już po przeszukaniu jego rzeczy. Dodatkowo w tym czasie jeden z funkcjonariuszy miał zapewniać podejrzanego o tym, że nie jest zatrzymany, mimo że uniemożliwiano mu opuszczenie restauracji, w której do zatrzymania doszło. Samo to od strony prawnej jest uznawane za zatrzymanie, które wymaga odczytania Praw Mirandy.

Warto też wspomnieć o tym, że proces federalny znacząco utrudnia obronę w procesie stanowym. Według obrony, Luigi przynajmniej raz nIe mógł się stawić przez to na przesłuchaniu.

--------------

Nie sprawdzałem gdzie dokładnie można zobaczyć dokument "Who Is Luigi Mangione?" w Polsce, ale jego stronkę na IMDB macie tutaj: https://m.imdb.com/title/tt35816740/

-------------------

Źródełka:

https://en.m.wikipedia.org/wiki/Luigi\_Mangione

https://www.reuters.com/legal/luigi-mangione-due-back-ny-court-charges-killing-health-insurance-ceo-2025-02-21/

https://www.npr.org/2025/02/21/g-s1-49892/luigi-mangiones-lawyer-claims-he-was-searched-illegally-during-arrest

https://www.theverge.com/law/617946/luigi-mangione-unitedhealth-ceo-february-hearing-protest

-----------------

Tekst wyszedł ogromny, więc jak są jakieś błędy, to mea culpa i mi scusi. Na telefonie średnio się pisze takie teksty.

-----------------

Społeczność i tag w które wrzucam takie rzeczy:

Agencja Prasowa WDN

#apwdndziwen

#usa #wiadomosciswiat #luigimangione #morderstwo

USA

KOLEJNY TYDZIEŃ Z ŻYCIA W AMERYKAŃSKIM ŚNIE

To będzie spory skrót wielu wydarzeń z ewentualnym dodaniem kontekstu, bo nie mam czasu na pełny artykuł autorski. Każdy news w tytule zawiera link do głównego źródła po angielsku, a dodatkowe będą specjalnie oznaczone, więc jak chcecie więcej informacji, znajdziecie je właśnie tam. Siłą rzeczy wybrałem takie, które są albo ważne, albo mnie interesują, bo lista jest ogromna. No i wybaczcie słaby styl, ale nie mam czasu tego redagować.

[1] TRUMP PROPONUJE PRZEJĘCIE STREFY GAZY PRZEZ USA

I mówi, że wszyscy Palestyńczycy powinni ją opuścić. 

Prezydent Trump oświadczył we wtorek, że Stany Zjednoczone powinny przejąć kontrolę nad Strefą Gazy i na stałe wysiedlić całą palestyńską populację zdewastowanej nadmorskiej enklawy, co jest jednym z najbardziej bezczelnych pomysłów, jakie jakikolwiek amerykański przywódca przedstawił od lat. Goszcząc premiera Izraela Benjamina Netanjahu w Białym Domu, Trump powiedział, że wszystkie dwa miliony Palestyńczyków ze Strefy Gazy powinny zostać przeniesione do krajów takich jak Egipt i Jordania z powodu zniszczeń dokonanych przez izraelską kampanię przeciwko Hamasowi po ataku terrorystycznym z 7 października 2023 roku. "Stany Zjednoczone przejmą Strefę Gazy, a my również wykonamy z nią pracę" - powiedział Trump na konferencji prasowej we wtorek wieczorem. "Będziemy jej właścicielami i będziemy odpowiedzialni za pozbycie się niewybuchów i odbudowę Gazy w mekkę miejsc pracy i turystyki." Brzmiąc jak deweloper nieruchomości, którym kiedyś był, Trump obiecał przekształcić Gazę w "Riwierę Bliskiego Wschodu".

Egipt, który graniczy ze Strefą Gazy, zintensyfikował w piątek rozmowy z arabskimi partnerami, w tym Jordanią, Arabią Saudyjską i Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi, aby podkreślić, że odrzuca wszelkie środki mające na celu wysiedlenie Palestyńczyków, podało ministerstwo spraw zagranicznych.

W zasadzie cały świat zareagował tak, jak możecie się domyślać. Oburzenie to zbyt lekkie słowo, by to opisać. Nie znalazłem praktycznie żadnych głosów popierających ten ruch, które dochodziłyby spoza partii Trumpa lub Izraela. 

Zostając w temacie, na tym samym spotkaniu dyplomatycznym, premier Izraela Benjamin Netanjahu podarował prezydentowi Donaldowi Trumpowi złoty pager . Urządzenie nawiązuje do śmiertelnych ataków Izraela w Libanie i Syrii, w których w wyniku wybuchów podobnych pagerów zginęło co najmniej 37 osób, w tym dziecko w wieku 9 lat , a tysiące zostało rannych. Tabliczka wręczona wraz ze złotym pagerem chwaliła Trumpa jako "naszego największego przyjaciela i najlepszego sojusznika". Trump podarował Benjaminowi podpisane zdjęcie przedstawiające ich obu, na którym napisał: "Dla Bibiego, wielkiego przywódcy!".

Słodko, prawda?

[2] TYMCZASOWE ZAWIESZENIE CEŁ NAŁOŻONYCH NA KANADĘ I MEKSYK

Prezydent Donald Trump zgodził się w poniedziałek na 30-dniową przerwę w realizacji swoich gróźb cłowych wobec Meksyku i Kanady, ponieważ dwaj najwięksi partnerzy handlowi Ameryki podjęli kroki w celu uspokojenia jego obaw dotyczących bezpieczeństwa granic i handlu narkotykami.

Kanadyjski premier Justin Trudeau napisał w poniedziałek po południu na X, że przerwa nastąpi "podczas naszej wspólnej pracy", mówiąc, że jego rząd powoła specjalnego urzędnika ds. fentanylu, uzna meksykańskie kartele za grupy terrorystyczne i uruchomi "kanadyjsko-amerykańskie wspólne siły uderzeniowe do walki z przestępczością zorganizowaną, fentanylem i praniem pieniędzy". Warto dodać, że poza niektórymi elementami tego planu, większość była już klepnięta w kanadyjskim parlamencie od zeszłego roku i czekała na realizację. Z tym wiąże się news 6, więc polecam dotrwać.

Co zaoferowano w przypadku Meksyku? Prezydent Claudia Sheinbaum powiedziała, że wzmocni granicę 10 000 członków Gwardii Narodowej swojego kraju i że rząd USA zobowiąże się do "pracy nad powstrzymaniem przemytu broni o dużej mocy do Meksyku". Liczba żołnierzy stacjonujących w tamtym miejscu cyklicznie rośnie i nie jest raczej niczym niezwykłym. Podczas pierwszej prezydentury Trumpa było to 15 tysięcy osób, za Bidena w 2023 roku już 32.5 tysiąca, a obecnie mamy dodatkowe 10 tysięcy. Groźba dla Meksyku była spora, bo ekonomiści wyliczyli potencjalny spadek PKB po wprowadzeniu ceł na 3-4% w skali roku i to jako dodatek do obecnego, ostrego trendu spadkowego w tym kraju. 

Sukces Trumpa? Po owocach ich poznamy. Na ten moment wydaje się, że wygrały słowa i deklaracje wokół czegoś, co i tak było w planach. 

[3] SANKCJE DLA CZŁONKÓW MIĘDZYNARODOWEGO TRYBUNAŁU KARNEGO

Prezydent USA w czwartek podpisał rozporządzenie wykonawcze zezwalające na nałożenie agresywnych sankcji gospodarczych na MTK i zakaz podróżowania na jego pracowników, oskarżając trybunał o "bezprawne i bezpodstawne działania" wymierzone w USA i ich sojusznika Izrael. Jako powód swojej decyzji Trump podał wydany przez MTK nakaz aresztowania Benjamina Netanjahu za domniemane zbrodnie wojenne związane z wojną w Strefie Gazy. Stany Zjednoczone nie ujawniły jeszcze, kto zostanie objęty sankcjami na mocy nakazu, ale cztery źródła znające sytuację podały, że brytyjski główny prokurator MTK, Karim Khan, jest pierwszą i jedyną osobą, która została do tej pory objęta sankcjami.

Siedemdziesiąt dziewięć krajów - w tym Brazylia, Kanada, Dania, Meksyk i Nigeria - opublikowało wspólny list, w którym ostrzegają, że sankcje "zwiększyłyby ryzyko bezkarności za najpoważniejsze przestępstwa i groziłyby erozją międzynarodowych rządów prawa". Kanclerz Niemiec, Olaf Scholz, powiedział, że sankcje "zagroziłyby instytucji, która ma zapewnić, że dyktatorzy tego świata nie będą mogli tak po prostu prześladować ludzi i wszczynać wojen" (Chodzi o sytuację w której np. Putin leci gdzieś i zostaje aresztowany na mocy rozporządzenia MTK).

MTK został ustanowiony w 2002 r. w celu ścigania poważnych przestępstw popełnionych przez osoby fizyczne, gdy państwa członkowskie nie chcą lub nie mogą tego zrobić samodzielnie. Chociaż USA i Izrael nie są stronami statutu, ich obywatele mogą podlegać jego jurysdykcji. Izrael ma innych sojuszników, takich jak Wielka Brytania, Niemcy i Francja, którzy byliby zobowiązani do aresztowania Netanjahu, gdyby podróżował do tych krajów.

Nakaz aresztowania Netanjahu został zatwierdzony przez trzyosobowy panel sędziowski wybrany przez partie państwowe. W 2021 r. MTK orzekł, że ma jurysdykcję w Palestynie i może badać tam przestępstwa, pomimo sprzeciwu Izraela.

Niektórzy doszukują się tu sposobu Trumpa na to, by wyeliminować jedną z nielicznych instytucji, która może jakoś namieszać w planach przejęcie Strefy Gazy przez USA.

[4] TRUMP WYPUŚCIŁ MILIARDY LITRÓW WODY Z TAM W KALIFORNII

W następstwie pożarów w Los Angeles prezydent Trump obwinił władze Kalifornii za niewystarczającą ilość wody do pomocy w gaszeniu pożarów. Eksperci obalili jednak to twierdzenie, mówiąc, że w południowej Kalifornii było jej mnóstwo. Pomimo tego, w zeszłym tygodniu Trump nakazał uwolnienie dużej ilości wody z dwóch tam w Central Valley, sugerując, że zapobiegłoby to pożarom, gdyby stało się to wcześniej. 

"Jedyne, co robimy, to dajemy Los Angeles i całemu stanowi Kalifornia praktycznie nieograniczoną ilość wody." - powiedział Trump podczas ogłaszania decyzji.

Woda została uwolniona do wyschniętego jeziora oddalonego o ponad 100 mil (160 km) od pożarów. Eksperci i urzędnicy powiedzieli CBS, że ta woda nie może dopłynąć do Los Angeles i prawdopodobnie zostanie zmarnowana. 

Według naukowca Jaya Lunda tamtejsze zbiorniki są już w pełni zaopatrzone. Gdyby wziąć pod uwagę powierzchnię pożarów, można by ją pokryć warstwą wody dochodzącą do 8 metrów, używając tylko tej, która już znajduje się w tym regionie.

Według NPR pożary w Los Angeles są już w dużej mierze opanowane.

[5] SĘDZIA FEDERALNY BLOKUJE ZESPOŁOWI ELONA MUSKA DOSTĘP DO POUFNYCH MATERIAŁÓW DEPARTAMENTU SKARBU

Sędzia federalny zablokował Departamentowi Efektywności Rządowej Elona Muska dostęp do rejestrów Departamentu Skarbu, które zawierają wrażliwe dane osobowe, takie jak ubezpieczenie społeczne i numery kont bankowych milionów Amerykanów.

Sędzia okręgowy Paul A. Engelmayer wydał wstępny nakaz po tym, jak 19 demokratycznych prokuratorów generalnych pozwało prezydenta Donalda Trumpa. Sprawa, złożona w sądzie federalnym w Nowym Jorku, zarzuca administracji Trumpa umożliwienie zespołowi Muska dostępu do centralnego systemu płatności Departamentu Skarbu z naruszeniem prawa federalnego. System płatności obsługuje zwroty podatków, świadczenia z ubezpieczenia społecznego, świadczenia dla weteranów i wiele innych, wysyłając biliony dolarów każdego roku, jednocześnie zawierając rozległą sieć danych osobowych i finansowych Amerykanów.

Departament Efektywności Rządowej Muska, znany również jako DOGE, został utworzony w celu wykrycia i wyeliminowania tego, co administracja Trumpa uznała za marnotrawstwo wydatków rządowych. Dostęp DOGE do rejestrów skarbowych, a także inspekcja różnych agencji rządowych, wywołały powszechne zaniepokojenie wśród krytyków rosnącą władzą Muska, podczas gdy zwolennicy wiwatowali na myśl o ograniczeniu rozdętych finansów rządowych.

Prokurator generalny stanu Connecticut William Tong powiedział, że nie jest jasne, co DOGE robi z informacjami w systemach skarbowych. "To największe wyciek danych w historii Ameryki" - powiedział Tong w piątkowym oświadczeniu. "DOGE to bezprawnie utworzona grupa renegatów technologicznych przeczesujących poufne rejestry, wrażliwe dane i krytyczne systemy płatności. Co może pójść nie tak?"

[6] KANADA 51 STANEM USA TO NIE ŻART I O PRAWDZIWYM POWODZIE WOJNY HANDLOWEJ

Premier Justin Trudeau powiedział w piątek, że przemowy prezydenta Donalda Trumpa o uczynieniu Kanady 51. stanem USA są "czymś poważnym" i są związane z bogatymi zasobami naturalnymi kraju. Komentarze Trudeau do liderów biznesu i pracowników podczas zamkniętej sesji były omyłkowo transmitowane przez głośniki.

"Pan Trump ma na myśli, że najłatwiejszym sposobem na to jest wchłonięcie naszego kraju i jest to realne. W moich rozmowach z nim na temat...", Trudeau powiedział o uczynieniu Kanady stanem USA, zanim mikrofon się wyłączył, według CBC. "Są bardzo świadomi naszych zasobów, tego, co mamy i bardzo chcą móc z nich korzystać".

W poście na platformie społecznościowej X Gil McGowan, przewodniczący Federacji Pracy Alberty, potwierdził słowa Trudeau. "Tak, mogę potwierdzić, że Trudeau powiedział, że jego ocena jest taka, że to, czego naprawdę chce Trump, to nie działania w sprawie fentanylu, imigracji czy nawet deficytu handlowego, a to, czego naprawdę chce, to albo zdominować Kanadę, albo całkowicie ją przejąć".

-----

Dodatkowo Trump próbuje zamknąć USAID, czyli Agencję Stanów Zjednoczonych ds. Rozwoju Międzynarodowego, ale nie mam już siły nad tym siedzieć, wybaczcie. xd

-----

Więcej ciekawych wpisów wrzucam w społeczność: Agencja Prasowa WDN

i pod tagiem #apwdndziwen

-------------------

#politykazagraniczna #usa #geopolityka #wiadomosciswiat

Dzisiaj źródełka są w tekście. No i to są bardziej tłumaczenia i streszczenia, niż mój własny artykuł. Nie mam czasu na wincy.

SERBIA

BEZPRECEDENSOWA FALA PROTESTÓW

CZYLI CO WARTO WIEDZIEĆ O WYDARZENIACH W SERBII

To nie jest kolejny zwykły protest. To siła, która rozrosła się poza wszelkie oczekiwania. Fala obywatelskiej energii, której coraz trudniej się przeciwstawić. Ulice Serbii zamieniły się w tętniące życiem centra oporu i nadziei, gdy dziesiątki tysięcy osób zbierają się, by wyrazić frustrację narodu zmęczonego korupcją i zaniedbaniami. Barwne manifestacje to nie tylko demonstracje. To dowód na to, że społeczeństwo odzyskuje swój głos, godność i być może przyszłość.

Serbię ogarnęła niezwykła fala protestów prowadzonych przez studentów, które wielu opisuje jako najważniejszy ruch obywatelski w historii kraju. Iskrą, która zapaliła ten bunt, była tragedia z 1 listopada 2024 roku, kiedy zawalił się dach dworca kolejowego w Nowym Sadzie, pochłaniając życie 15 osób. To druzgocące wydarzenie obnażyło głęboko zakorzenione problemy związane z korupcją rządową, brakiem odpowiedzialności i powszechnym niezadowoleniem z rządów prezydenta Aleksandara Vučića.

TRAGEDIA I POCZĄTEK CZEGOŚ WIĘKSZEGO

Katastrofa miała miejsce zaledwie trzy miesiące po zakończeniu gruntownej renowacji dworca, będącej częścią dużego projektu infrastrukturalnego realizowanego we współpracy z chińskim konsorcjum państwowym, w skład którego wchodziły dwa duże przedsiębiorstwa państwowe: China Railway International Co., Ltd. (CRIC) i China Communications Construction Company, Ltd. (CCCC), zaangażowane w liczne globalne projekty w ramach Inicjatywy Pasa i Szlaku. Krytycy twierdzą, że projekty te faworyzowały interesy polityczne i gospodarcze kosztem przepisów bezpieczeństwa, przy braku przejrzystości w procesie przetargowym.

"Nie było przejrzystości, nie było publicznych przetargów na kontrakt, a kiedy doszło do wypadku, nie było dążenia do sprawiedliwości" - powiedział Čedomir Stojković, czołowy prawnik zajmujący się prawami człowieka, który złożył skargę do sądu, która ostatecznie skłoniła prokuratorów do wszczęcia dochodzenia. "Zamiast tego, rząd zrobił to, co zawsze - zaczął tuszować sprawę na pełną skalę...".

To tragiczne wydarzenie stało się punktem zwrotnym dla wielu Serbów, zwłaszcza młodych ludzi, coraz bardziej sfrustrowanych systemową korupcją i zaniedbaniami ze strony władz. Pierwsze protesty rozpoczęły się w jeszcze w listopadzie kiedy na ulice wyszły tysiące protestujących, wybito szyby w oknach miejskiego ratusza, a ściany budynku oblano czerwoną farbą. Uczestnicy domagali się dymisji czołowych polityków odpowiedzialnych za remont i jego nadzór. To, mimo często agresywnej reakcji służb rządowych i zatrzymań, przerodziło się w ogólnokrajowe demonstracje, obejmujące liczne miasta i miasteczka w całej Serbii. Niektóre źródła mówią o 100, inne od 200. W tym przypadku to chyba bez znaczenia, bo skala sama w sobie jest ogromna. Obecnie protesty celowo mają charakter pokojowy, co dodatkowo sprawia, że rząd też nie odpowiada agresją.

"To, co widzimy, to największe protesty uliczne w historii Serbii" - powiedział Dejan Bagarić, student studiów magisterskich przemawiający z miasta. "Nigdy nie było czegoś takiego, ludzie są naprawdę ożywieni, ponieważ wszyscy mają dość korupcji, a ten rząd jest bardzo skorumpowany".

Protestujący blokują kluczowe punkty infrastruktury, jak Most Wolności (Most Slobode) w Nowym Sadzie, choć jak spojrzycie na zdjęcia niżej, to trudno powiedzieć czego oni nie blokują. Przez jakiś czas część grup skupiała się na okupowaniu trzech mostów z hasłem: "Trzy miesiące, trzy mosty". W jednym z poruszających momentów setki studentów przeszły pieszo 80 kilometrów z Belgradu do Nowego Sadu, co symbolizowało ich niezłomną determinację. 

Żądania ruchu są jasne i konkretne:

- Pełna przejrzystość w sprawie renowacji dworca w Nowym Sadzie, w tym publikacja wszystkich powiązanych dokumentów. (W tym przypadku rząd wypuścił pewne dokumenty, choć trudno powiedzieć, czy wszystkie konieczne)

- Umorzenie zarzutów wobec osób aresztowanych podczas początkowych protestów.

- Postawienie przed sądem osób, które zaatakowały pokojowych demonstrantów, w tym zidentyfikowanych członków partii rządzącej.

- Rezygnacja urzędników państwowych zamieszanych w skandal, w tym wysokich urzędników, takich jak Goran Vesić.

- Zwiększenie finansowania uczelni państwowych po latach cięć budżetowych.

Dodatkowym, choć niepisanym żądaniem jest usunięcie prezydenta ze stanowiska. To nie jest kluczowe żądanie, choć zdaje się konieczne w celu uzdrowienia państwa i rozpoczęcia kierunku bardziej europejskiego, niż skierowanego ku Rosji. Nawet spełnienie tych podstawowych żądań nie gwarantuje końca protestów. Przy rekordowym bezrobociu wśród młodzieży i rosnącej liczbie absolwentów uniwersytetów zmuszonych do wyjazdu za granicę w poszukiwaniu pracy, wśród młodych Serbów rośnie poczucie, że nie mają wiele do stracenia. Na chwilę obecną tak naprawdę nikt nie wie co dalej.

ODPOWIEDŹ RZĄDU I ALEKSANDAR VUCIC

Prezydent Aleksandar Vučić, sprawujący władzę od 2017 roku, stoi w obliczu bezprecedensowego wyzwania. Znany z populistycznego i coraz bardziej autorytarnego stylu rządzenia, Vučić początkowo bagatelizował protesty, oskarżając demonstrantów o działanie na rzecz obcych sił, jednak wraz z rosnącym ruchem społecznym jego rząd próbował złagodzić napięcia. Najpierw wypuszczono przynajmniej część dokumentów związanych z renowacją dworca, a po jakimś czasie premier Miloš Vučević, czyli bliski sojusznik Vučića i były burmistrz Nowego Sadu w czasie realizacji projektu, zrezygnował ze stanowiska, powołując się na chęć zmniejszenia napięć społecznych. Rząd Serbii dodatkowo zadeklarował możliwość spełnienia wszystkich (podstawowych) żądań studentów. Jak pewnie się domyślacie, mało kto w to wierzy. Dodatkowo Vučić zaproponował znaczące zmiany, w tym wymianę połowy rządu i amnestię dla aresztowanych studentów, którzy po trzech miesiącach od pierwszych protestów, nadal nie wyszli na wolność.

Sama droga polityczna Vučića pełna jest znaczących transformacji i kontrowersji. Karierę rozpoczął jako minister informacji w rządzie Slobodana Miloševicia, gdzie zasłynął z wprowadzania surowych przepisów cenzurujących media, zyskując reputację cenzora wolności słowa, co zresztą uskutecznił po latach czyniąc z Serbii jedno z najgorszych miejsc w Europie pod względem rządowej kontroli mediów. Po upadku Miloševicia Vučić zmienił swój wizerunek, dołączając do Serbskiej Partii Postępowej (SNS) i szybko wspinając się po szczeblach kariery aż do objęcia urzędu prezydenta, choć wielu uznaje, że jego realna władza trwa od przynajmniej 13 lat, wliczając w to różne, choć często "kierownicze" stanowiska.

Przez całą swoją kadencję Vučić był krytykowany za podważanie instytucji demokratycznych, wcześniej wspomniane ograniczanie wolności mediów i konsolidację władzy. Jego rząd oskarżano o manipulowanie wyborami, kontrolowanie sądownictwa i tłumienie głosów opozycji. Na jego administracji ciążyły również zarzuty o korupcję, w tym w związku z nieprzejrzystymi projektami infrastrukturalnymi i bliskimi relacjami z zagranicznymi potęgami, takimi jak Chiny i Rosja.

Pomimo tych kontrowersji Vučić utrzymuje silną pozycję, często odwołując się do retoryki nacjonalistycznej i prezentując się jako gwarant stabilności w niestabilnym regionie. 

PONAD PODZIAŁAMI

Protesty przekroczyły granice pokoleniowe i zawodowe. Poparcie okazują profesorowie uniwersyteccy, organizacje społeczne i zwykli obywatele, jak farmerzy, którzy używali swoich maszyn, by blokować siłom rządowym dostęp do demonstrantów i tym samym ochronić studentów przed potencjalnymi atakami lub zatrzymaniami. Inni mieszkańcy solidaryzują się przynosząc herbatę, kawę, ciasta i ciepłe posiłki, czy wspierając manifestantów podczas chłodnych nocy. 

Co ciekawe po dużych zgromadzeniach protestujący skrupulatnie sprzątają miejsca demonstracji, co symbolizuje ich szacunek dla przestrzeni publicznej i stanowi wyraźny kontrast wobec postrzeganej obojętności rządu. Ten prosty akt stał się potężnym symbolem etosu ruchu: nie tylko protestowania przeciwko korupcji, ale także wcielania w życie wartości, o które walczą.

LEKCJE Z PRZESZŁOŚCI

Obecne protesty przywołują wspomnienia demonstracji, które doprowadziły do upadku Slobodana Miloševicia w 2000 roku. Istnieją jednak kluczowe różnice, które pokazują, jak zmienił się krajobraz polityczny Serbii i ruchy obywatelskie.

Protesty z 2000 roku były w dużej mierze organizowane przez partie opozycyjne, z wyraźnym przywództwem i centralnym celem: usunięciem Miloševicia, którego reżim charakteryzował się autorytaryzmem, upadkiem gospodarczym i zbrodniami wojennymi. Oprócz partii opozycyjnych znaczącą rolę odegrały również organizacje społeczeństwa obywatelskiego i ruchy oddolne, mobilizując szerokie poparcie społeczne przeciwko reżimowi.

W przeciwieństwie do tamtych wydarzeń, dzisiejsze protesty są spontaniczne, prowadzone głównie przez studentów domagających się systemowych zmian, odpowiedzialności i poszanowania praworządności, którzy dodatkowo podejmują wszystkie decyzje kolektywnie, unikając centralizacji. Ruch celowo unika powiązań z partiami politycznymi, podkreślając odpowiedzialność obywatelską ponad podziałami partyjnymi. Choć oba ruchy były napędzane niezadowoleniem społecznym i pragnieniem demokracji, obecne protesty odzwierciedlają dojrzalsze społeczeństwo. Nie chodzi już tylko o obalenie jednego przywódcy, lecz o redefinicję rządzenia, przejrzystości i zaangażowania obywatelskiego w Serbii.

Echo protestów z 2000 roku przypomina, że Serbia ma historię oporu wobec ucisku, ale tym razem walka toczy się nie tylko przeciwko jednemu człowiekowi - to walka z kulturą korupcji i autorytaryzmu, która trwa zbyt długo.

--------------

Nie wiem czy taki artykuł się wam spodoba, bo troszkę tu musiałem przyciąć ze względu na brak czasu na szersze zbadanie pewnych spraw, jak dokładniejsza przeszłość Vučicia, czy dokładny harmonogram protestów. Mimo wszystko daje to jakiś ogólny obraz i chyba to jest najważniejsze.

Mam nadzieję, że nic nie pomyliłem, bo tych źródeł to w sumie było więcej, ale jak coś, to będę jeszcze poprawiał na kibelku. xD

Ostatnia fota to prezydent Serbii.

--------------

Inne moje teksty są w społeczności Agencja Prasowa WDN

i pod tagiem #apwdndziwen

--------------

#wiadomosciswiat #serbia #protest #chiny #politykazagraniczna

ŹRÓDEŁKA:

https://www.theguardian.com/world/2025/feb/01/student-led-protests-in-serbia-mark-railway-station-deaths-blamed-on-graft

https://www.balcanicaucaso.org/eng/Areas/Serbia/Serbia-the-EU-and-the-responsibility-to-support-student-protests-235879

https://www.reuters.com/world/europe/protesters-block-bridges-serbias-novi-sad-over-november-train-disaster-2025-02-01/

GRECJA

NAGŁY WZROST AKTYWNOŚCI SEJSMICZNEJ W OKOLICY SANTORYNU

Ponad 200 wstrząsów sejsmicznych zarejestrowanych w ciągu zaledwie 48 godzin skłoniło władze do podjęcia działań prewencyjnych w okolicach wyspy Santoryn. Zamknięto szkoły, zalecono unikanie dużych zgromadzeń w zamkniętych przestrzeniach oraz przebywania w pobliżu linii brzegowej. Służby ratunkowe rozstawiły namioty w wyżej położonych miejscach, a wojsko jest w gotowości, by wesprzeć lokalne siły w razie potrzeby.

Na pierwszy rzut oka sytuacja może wydawać się alarmująca, zwłaszcza w kontekście burzliwej przeszłości geologicznej Santorynu, która była miejscem jednej z największych erupcji w historii ludzkości - wybuchu wulkanu Thera około 1600 r. p.n.e. Jednak współcześni sejsmolodzy i geofizycy podkreślają, że obecne zjawiska mają zupełnie inne podłoże.

NIE WULKAN, A PŁYTY TEKTONICZNE

Mimo że Santorini leży na aktywnym wulkanie, obecna aktywność sejsmiczna nie jest z nim związana. Eksperci, tacy jak profesor Kostas Papazachos z Uniwersytetu Arystotelesa w Salonikach, jasno wskazują, że to nie wulkaniczne procesy stoją za serią wstrząsów. Badania sejsmiczne pokazują, że epicentra trzęsień zlokalizowane są pod dnem morskim, w rejonie między Santorynem a Amorgos, i sięgają głębszych warstw skorupy ziemskiej, charakterystycznych dla zjawisk tektonicznych.

Grecja znajduje się na styku kilku płyt: płyty egejskiej, płyty afrykańskiej oraz płyty eurazjatyckiej. Dodatkowo w regionie występuje mniejsza płyta anatolijska. To złożone oddziaływanie sprawia, że jest to jeden z najbardziej aktywnych sejsmicznie obszarów w Europie. Główne zjawiska sejsmiczne wynikają z subdukcji płyty afrykańskiej pod płytę egejską, ale wpływ mają też ruchy boczne płyty anatolijskiej względem płyty eurazjatyckiej. Kiedy płyty te przesuwają się względem siebie, gromadzone są ogromne ilości energii. Gdy naprężenia przekraczają granicę wytrzymałości skał, energia ta uwalnia się w postaci wstrząsów sejsmicznych.

Czym różnią się więc trzęsienia tektoniczne od wulkanicznych? W przypadku tych drugich mamy do czynienia z ruchem magmy pod powierzchnią ziemi, co często poprzedza erupcję. Towarzyszą im zazwyczaj inne zjawiska, takie jak podnoszenie się gruntu, emisje gazów wulkanicznych czy zmiany temperatury wód gruntowych. W przypadku obecnych wstrząsów nie odnotowano żadnych takich objawów - brak jest dowodów na ruch magmy, a monitoring wulkaniczny Santorini pozostaje spokojny.

HISTORIA UCZY OSTROŻNOŚCI

Chociaż obecne wstrząsy nie są związane z aktywnością wulkaniczną, Grecja ma w swojej historii bolesne doświadczenia z trzęsieniami ziemi. Najbardziej pamiętnym wydarzeniem dla regionu była katastrofa z 1956 roku, gdy wstrząsy o magnitudzie 7,7 nawiedziły Amorgos i spowodowały poważne zniszczenia na Santorini. Wyspy nawiedziło wtedy też tsunami, które dodatkowo wpłynęło na skalę destrukcji. Możnaby wymienić też trzęsienie ziemi z 2020 roku, ale miało ono miejsce w innym regionie, choć z podobnych powodów.

To właśnie takie wydarzenia kształtują współczesne podejście do zarządzania kryzysowego. Dlatego greckie władze, mimo braku jednoznacznych sygnałów o nadchodzącym SILNYM trzęsieniu, zdecydowały się na działania prewencyjne. W obliczu naturalnych zjawisk, takich jak właśnie trzęsienia ziemi, pełna przewidywalność jest niemożliwa, dlatego czasem lepiej dmuchać na zimne.

Na ten moment najsilniejsze odnotowane trzęsienie o magnitudzie 5.0 nastąpiło jakieś dwie godziny temu. Sytuacja wydaje się stabilna, choć trudno ignorować fakt, że powoli rośnie ilość silniejszych wstrząsów. W okolicy znajduje się centrum kryzysowe, które co jakiś czas ocenia potencjalne zagrożenie.

W linku niżej macie stronę, która aktualizuje co chwilę informacje na temat nowych wstrząsów.

-----------------

Agencja Prasowa WDN

#apwdndziwen

Stronka ze wstrząsami:

http://www.geophysics.geol.uoa.gr/stations/maps/recent.html

-----------------

Źródełka:

https://www.tornosnews.gr/en/greek-news/society/50899-santorini-over-200-earthquakes-in-the-last-48-hours.html

https://www.theguardian.com/world/2025/feb/02/greece-sends-rescue-teams-to-santorini-amid-fears-of-big-earthquake

----------------

#wiadomosciswiat #grecja #trzesienieziemi #ciekawostki

USA

POST SCRIPTUM, CZYLI REAKCJA KANADY I DODATKOWE WYLICZENIA

Uzupełnienie obrazu ze wczorajszego artykułu o dodatkowe informacje. Zapraszam.

ODPOWIEDŹ KANADY, MEKSYKU I CHIN

Donald Trump podpisał wczoraj rozporządzenie wprowadzające 25-procentowe cła na towary importowane z Kanady, Meksyku i Chin, które wejdą w życie już we wtorek. Dodatkowo natychmiastowo zostanie nałożone 10-procentowe cło na ropę naftową, które po 18 lutego może, choć nie musi zostać podniesione do 25%. Dokument nie przewiduje żadnych wyjątków ani progów minimalnej wartości towarów - wszystkie produkty podlegają nowym regulacjom celnym.

Premier Kanady, Justin Trudeau, skomentował decyzję USA, mówiąc: „Działania podjęte dziś przez Biały Dom dzielą nas, zamiast jednoczyć.” W swojej odpowiedzi Kanada ogłosiła wprowadzenie 25-procentowych ceł na towary sprowadzane ze Stanów Zjednoczonych. Równocześnie zainicjowano kampanię promującą bojkot produktów z tzw. „czerwonych stanów” - regionów wspierających Trumpa w wyborach - na rzecz wyboru kanadyjskich alternatyw. Trudeau zaznacza, że tu nie będzie zwycięzców, bo obywatele obu stron stracą na tym najbardziej.

Prezydent Meksyku, Claudia Sheinbaum, w ostrym tonie skrytykowała politykę USA, stwierdzając: „Gdyby rząd Stanów Zjednoczonych chciał poważnie zająć się problemem konsumpcji fentanylu w ich kraju, skupiłby się na walce z handlem narkotykami w swoich głównych miastach, czego nie robi i praniem brudnych pieniędzy, generowanych przez ten proceder, który wyrządził tak dużo krzywdy ich ludziom.” Sheinbaum zapowiedziała wprowadzenie ceł odwetowych, choć szczegóły dotyczące ich wysokości pozostają na razie nieznane. Zleciła również swojemu ministrowi gospodarki przygotowanie „wszystkich możliwych środków odpowiedzi”. Według doniesień El Universal, Meksyk i Kanada zacieśniają współpracę w celu skoordynowania swoich działań.

Chiński minister spraw zagranicznych powiedział, że rząd tego państwa: "stanowczo potępia i sprzeciwia się temu posunięciu oraz podejmie niezbędne środki zaradcze w celu obrony swoich uzasadnionych praw i interesów". Pekin planuje złożyć skargę do Światowej Organizacji Handlu (WTO), argumentując, że nowe cła są bezzasadne, zwłaszcza w kontekście niedawnej współpracy z USA w kwestii zwalczania handlu fentanylem. Choć skuteczność takich działań w WTO jest ograniczona, krok ten ma znaczenie dyplomatyczne - Chiny demonstrują swoje przywiązanie do zasad globalnego handlu, wskazując jednocześnie na ich naruszanie przez USA.

EKONOMIA STRAT

Z analiz Laboratorium Budżetowego Uniwersytetu Yale wynika, że wprowadzenie nowych ceł Trumpa obciąży przeciętne amerykańskie gospodarstwo domowe dodatkowymi kosztami rzędu około 1170 dolarów rocznie. Prognozy te nie uwzględniają jeszcze wpływu ceł odwetowych. Wczoraj pisałem, że części samochodowe przekraczają granicę po kilka razy, teraz możecie te sumy z poprzedniego wpisu pomnożyć razy dwa, choć to mocne uproszczenie. 

Dodatkowym sektorem, o którym wczoraj nie wspomniałem, a który oberwie dość mocno jest budownictwo. Według portalu World Integrated Trade Solutions, Kanada, Meksyk i Chiny dostarczają łącznie niemal 60% drewna wykorzystywanego w USA. Wzrost kosztów surowców z pewnością przełoży się na wyższe ceny nieruchomości.

William Reinsch, starszy doradca w Centrum Studiów Strategicznych i Międzynarodowych oraz były urzędnik ds. handlu USA, skomentował: "Nie ma to większego sensu ekonomicznego. Historycznie rzecz biorąc, większość naszych ceł na surowce była niska, ponieważ chcemy uzyskać tańsze materiały, aby nasi producenci byli konkurencyjni. O czym on teraz mówi? Mówi o cłach na surowce. Nie rozumiem takich działań."

Prezydent przygotowuje kolejne podatki importowe, co jest sygnałem, że cła będą stałym elementem jego drugiej kadencji. W piątek wspomniał o planach objęcia dodatkowymi opłatami importowanych chipów komputerowych, stali, ropy naftowej, gazu ziemnego, miedzi, leków farmaceutycznych oraz towarów z Unii Europejskiej. Te działania mogą postawić USA w konflikcie handlowym z wieloma kluczowymi partnerami gospodarczymi na świecie.

------------------

Dzisiaj krócej, ale nie mam kolejnych 3h. Jak wydarzy się coś ważnego, to będę was informował. W kolejnych wpisach raczej wrócę na moje poletko, czyli do Ameryki Łacińskiej i Afryki.

------------------

ŹRÓDEŁKA:

https://apnews.com/article/trump-tariffs-trade-china-mexico-canada-inflation-753a09d56cd318f2eb1d2efe3c43b7d4

https://www.eluniversal.com.mx/mundo/trudeau-anuncia-frente-comun-con-sheinbaum-por-aranceles-estamos-comprometidos-para-trabajar-juntos-dice/

-------------------  

Więcej ciekawych wpisów, choć rzadko o polityce, wrzucam w społeczności: Agencja Prasowa WDN

i pod tagiem #apwdndziwen

------------------

#apwdndziwen #politykazagraniczna #usa #geopolityka #wiadomosciswiat #apwdnfeature

USA

WYŻSZE CŁA, PRZEJĘCIE OPM I ZEMSTA NA AGENTACH I PROKURATORACH

CZYLI OSTATNIE 48H W POLITYCE STANÓW ZJEDNOCZONYCH

Mam dla was skrót najważniejszych wydarzeń z amerykańskiej sceny politycznej, bo ostatni czas był naprawdę intensywny, a zmiany dotykają zarówno systemu sprawiedliwości, administracji federalnej, jak i polityki handlowej. Oto, co warto wiedzieć. Możecie przeczytać tylko tę sekcję, która was interesuje, bo tekst jest chyba długi.

CZYSTKI W DEPARTAMENCIE SPRAWIEDLIWOŚCI

Administracja Donalda Trumpa ruszyła z ofensywą w Departamencie Sprawiedliwości, a skala działań budzi ogromne kontrowersje. Zwolniono ponad tuzin federalnych prokuratorów związanych z dochodzeniami dotyczącymi ataku na Kapitol z 6 stycznia 2021 roku oraz tych, którzy brali udział w śledztwach prowadzonych przeciwko samemu Trumpowi. To nie przypadek, bo nowe wytyczne nakazują identyfikację wszystkich pracowników FBI i prokuratorów, którzy mieli cokolwiek wspólnego z postępowaniami dotyczącymi byłego prezydenta. Przypomnijmy, że w swoim pierwszym dniu po powrocie do Białego Domu 20 stycznia Trump ułaskawił wszystkie z prawie 1600 osób oskarżonych o ten szturm na Kapitol.

Według ujawnionych dokumentów, FBI otrzymało polecenie sporządzenia listy agentów zaangażowanych w dochodzenia dotyczące nie tylko wydarzeń z 6 stycznia, ale także sprawy przeciwko liderom Hamasu, choć w przypadku tego ostatniego nie wiadomo, dlaczego zostało to dodane do listy "przewin". Przynajmniej 8 agentów miało zostać zmuszonych do rezygnacji, a FBI Agents Association wprost uznaje całą akcję, za poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa. Zwolnienia lub próby wymuszenia rezygnacji mają obecnie miejsce w całych Stanach Zjednoczonych.

"To, co widzimy, to surowe, niefiltrowane używanie władzy prezydenckiej w celu oczyszczenia rządu z każdego, kto stawia Konstytucję na pierwszym miejscu, zamiast lojalności wobec Donalda Trumpa" - powiedział Bradley Moss, prawnik reprezentujący pracowników federalnych.

ELON MUSK PRZEJMUJE OPM

Równolegle trwa rewolucja w amerykańskim biurze ds. zarządzania personelem (OPM), gdzie Elon Musk, mianowany przez Trumpa do nadzorowania redukcji zatrudnienia, wprowadza swoje porządki. 20 stycznia zespół Muska przejął kontrolę nad systemami informatycznymi, blokując jednocześnie doświadczonym urzędnikom dostęp do wrażliwych danych milionów federalnych pracowników. Bazy danych zawierające numery ubezpieczenia społecznego, adresy domowe i informacje o wynagrodzeniach pracowników rządowych znalazły się pod wyłącznym nadzorem zespołu Muska.

"Nie mamy wglądu w to, co robią z komputerami i bazami danych" - powiedział jeden z urzędników. "To budzi wielkie obawy. Nie ma żadnego nadzoru. Stwarza to realne implikacje w zakresie cyberbezpieczeństwa i hakowania".

Atmosfera w OPM przypomina przejęcie siłowe - nowe kierownictwo miało nawet zorganizować w biurach miejsca do spania, by móc pracować przez całą dobę. Urzędnicy mówią o "wrogim przejęciu", a chaos potęguje fakt, że nawet wysocy rangą menedżerowie tak naprawdę nie wiedzą co się dzieje, bo informacje są zarezerwowane tylko dla otoczenia Elona.

Zmiany dotknęły także innych instytucji federalnych, w tym Departament Skarbu, gdzie zespół Muska domagał się dostępu do systemów płatności, co doprowadziło do odejścia Davida Lebryka, czyli sekretarza skarbu Stanów Zjednoczonych. To pokazuje, jak szeroki wpływ ma obecnie Musk na administrację publiczną.

Dokładne informacje z tego segmentu znalazły się w mediach dopiero wczoraj na łamach Reutersa. Większość osób, o których wspomina artykuł, które dokonują "przejęcia", to obecni lub byli pracownicy Muska ze Space X, czy Tesli.

NOWE CŁA DLA KANADY, MEKSYKU I CHIN

Donald Trump planuje dzisiaj - czyli 1 lutego 2025 - wprowadzenie wysokich ceł na towary importowane z Meksyku i Kanady (25%) oraz z Chin (10%). Wyjątkiem jest ropa naftowa z Kanady, na którą nowe cło ma zostać nałożone w drugim rzucie, w okolicy 18 lutego 2025. Decyzja ta jest motywowana chęcią ograniczenia napływu migrantów oraz fentanylu do USA i zostanie w mocy tak długo, aż ów państwa nie zaczną w tej sprawie działać, choć po przeczytaniu 3 lub 4 artykułów o tym, ten argument wydaje się pretekstem. Nowe podatki importowe są też rozważane dla towarów europejskich, bo w słowach Trumpa, dosłownie Unia Europejska miała okropnie traktować USA. Ogólnie to nie koniec zabawy.

Ekonomiści ostrzegają, że takie działania mogą spowodować zakłócenia w światowej gospodarce, prowadząc do wzrostu cen dla konsumentów i spadku zysków firm importujących. Parafrazując Trumpa - stwierdził, że wie. Dodatkowo ma w tym widzieć ogromne wpływy do budżetu, płynące z innych krajów, z czym nie zgadzają się eksperci, według których to amerykański klient za to zapłaci lub firmy, które obniżą swoje przychody.

Kanada i Meksyk zapowiedziały możliwe działania odwetowe, co grozi eskalacją konfliktu handlowego. Premier Kanady, Justin Trudeau, powiedział dziennikarzom: "Jeśli prezydent (Trump) zdecyduje się na wprowadzenie jakichkolwiek ceł przeciwko Kanadzie, jesteśmy gotowi na odpowiedź - celową, zdecydowaną, ale rozsądną i natychmiastową. Nie tego chcemy. Ale jeśli on pójdzie naprzód, my również będziemy działać". Meksykańska prezydent Claudia Sheinbaum stwierdziła, że jej kraj jest gotowy na dialog, ale również przygotowuje się do wprowadzenia ceł odwetowych, które mogą wpłynąć na amerykańskie miejsca pracy (400 tysięcy) i ceny produktów. Chiny zareagowały ostrożnie, choć nowe cła spotkają się z ich odpowiedzią.

Sektory, które oberwą najmocniej to przemysł motoryzacyjny, energetyczny i rolnictwo. Przemysł motoryzacyjny, który jest silnie powiązany z Kanadą i Meksykiem poprzez rozbudowane łańcuchy dostaw, odczuje znaczny wzrost kosztów produkcji, głównie dlatego, że określone części po kilka razy przekraczają granicę podczas produkcji. Ceny samochodów mogą wzrosnąć o około 3 000 dolarów, co jest szczególnie dotkliwe w kontekście już wysokich cen nowych i używanych pojazdów.

Kanada jest największym dostawcą ropy naftowej do USA, a wprowadzenie ceł na ten surowiec mogłoby podnieść ceny benzyny w niektórych miejscach o 30 do 70 centów za galon (do 20%). Taryfy mogą również wpłynąć na ceny alkoholu - tequila i whisky staną się droższe, co uderzy w sektor gastronomiczny i hotelarski. Amerykańskie rafinerie nie będą miały wyboru, bo nie są przystosowane do przetwarzania ropy naftowej z innych źródeł, co ma związek z jej właściwościami.

Nowe cła mogą spowodować wzrost cen produktów spożywczych, takich jak awokado, pomidory czy orzechy, które w dużej mierze pochodzą z Meksyku. Amerykańscy rolnicy obawiają się odwetowych ceł na eksportowane przez nich produkty, takie jak soja, kukurydza czy mięso, co mogłoby prowadzić do strat finansowych i konieczności wsparcia ze strony rządu, czyli powtórki z historii, z czasów pierwszej prezydentury Trumpa, kiedy ten wydał miliardy z pieniędzy amerykańskich podatników, aby wyrównać straty rolników.

-------------------

Dodatkowo mieliśmy już chyba dwa wypadki samolotów i kontrowersje wokół przymusowych deportacji, które nie były konsultowane z państwami docelowymi (część samolotów została zawrócona). Prezydent Brazylii zareagował dość ostro na informacje, że obywatele tego kraju byli skuci kajdankami. No ale ten artykuł i tak wyszedł za długi. 

-------------------

No i jak chcecie, to możecie mnie grillować za terminologię, ale czasem nie mam mentalnej siły, by coś lepiej przetłumaczyć.

-------------------

ŹRÓDEŁKA:

https://www.reuters.com/world/us/musk-aides-lock-government-workers-out-computer-systems-us-agency-sources-say-2025-01-31/

https://www.reuters.com/world/us/fbi-launches-wide-ranging-round-cuts-sources-say-2025-01-31/

https://www.reuters.com/world/americas/north-america-braces-new-trump-tariffs-saturday-deadline-nears-2025-01-31/

https://apnews.com/article/america-canada-mexico-tariffs-trump-trade-4568dababcf524945333bb518232ec4b

https://www.nytimes.com/2025/01/31/business/economy/trump-tariffs-canada-mexico-china.html

https://www.reuters.com/world/americas/north-america-braces-new-trump-tariffs-saturday-deadline-nears-2025-01-31/

-------------------

Więcej ciekawych wpisów, choć rzadko o polityce, wrzucam w społeczności: Agencja Prasowa WDN

i pod tagiem #apwdndziwen

-------------------

#politykazagraniczna #usa #geopolityka #wiadomosciswiat #apwdnfeature

BURKINA FASO

NIEWIDZIALNA WOJNA- Akt V

Burkina Faso to miejsce, gdzie wojna toczy się cicho, niemal niezauważona. Dżihadyści, wojsko i cywile uwikłani są w konflikt, który od 2015 roku zmienił życie milionów ludzi. W tej serii przyglądamy się jego genezie, przebiegowi i skutkom. Każda część to inny element tej skomplikowanej historii. Zapraszam.

To PIĄTY wpis z serii i możesz rozważyć wcześniejsze przeczytanie poprzednich, do których linki są niżej. Nie jest to konieczne, jeżeli chcesz tylko zobaczyć jak wyglądają wybrane elementy z życia w Burkina Faso.

------------------------------------------

WSTĘP

Akt I: MALI I UPADEK LIBII

Akt II: BURKINA FASO

Akt III: WYBÓR MIĘDZY ZŁEM, A JESZCZE WIĘKSZYM ZŁEM

Akt IV: BASTION CHAOSU

> Akt V: ŻYCIE W CIENIU KONFLIKTU I TUSZOWANIE PRAWDY

ZAKOŃCZENIE

------------------------------------------

Akt V: ŻYCIE W CIENIU KONFLIKTU I TUSZOWANIE PRAWDY

Każdego dnia w Burkina Faso tysiące ludzi stawia czoła trudnej rzeczywistości konfliktu, który zdaje się nie mieć końca. Od 2015 roku kraj ten pogrąża się w chaosie, w którym islamskie bojówki, wojsko i cywile są uwikłani w skomplikowaną sieć przemocy, strachu i beznadziei. Regiony północne i wschodnie, takie jak Soum, Seno czy Komondjari, są szczególnie dotknięte brutalnymi działaniami grup zbrojnych, które stopniowo przejmują kontrolę nad kolejnymi obszarami.

Mieszkańcy, którzy decydują się na ucieczkę, rzadko odnajdują spokój, a schronienie w miejscach takich jak Dori, postrzeganych jako bezpieczne, okazuje się tylko kolejnym etapem walki o przetrwanie. Infrastruktura takich miejsc nie jest w stanie sprostać potrzebom dziesiątek tysięcy uchodźców. W obozie Wendou 2, będącym rozszerzeniem dużego obozu o tej samej nazwie, w którym przebywa około 3000 przesiedleńców, Hawa Mama przyznaje: „Nie mam już nawet siły się ruszyć. Nawet jeśli tutaj jest ciężko, tam [w wioskach] jest jeszcze gorzej. Nie mamy wyboru, musimy tu zostać. Tam nie mamy już nic. Przybyliśmy tutaj i musimy pozostać w tych warunkach” – mówi ta pięćdziesięcioletnia kobieta w Fulfulde, języku grupy etnicznej Peul.

Siedząc na macie ułożonej na ziemi, w schronieniu zbudowanym z secco (ogrodzenia roślinnego), drewna i plandeki, o powierzchni zaledwie 3 metrów kwadratowych, Aissetou Amadou opowiada o dramatycznej ucieczce swojej rodziny z wioski. Powodem byli "uzbrojeni ludzie", których agresja zmusiła ich do porzucenia domu, dodając: "To dzieci próbują zdobyć jedzenie. Wczoraj przyniosły dwa kilogramy ryżu, który udało się kupić w mieście. Połowę ugotowaliśmy na kolację, resztę dziś rano". Jej głos zdradza niepewność co do tego, kiedy będą mogli liczyć na kolejną dostawę żywności.

Niektórzy uchodźcy w akcie desperacji nielegalnie poszukują złota na terenach zagrożonych atakami, co czasem owocuje zarobkiem na poziomie kilku tysięcy franków CFA, gdzie kilogram ryżu kosztuje ponad 540CFA. Dlaczego więc nie szukają innej pracy? Problem leży nie tylko w ograniczonych możliwościach zatrudnienia, ale także w stygmatyzacji. W obozach uchodźców dominują Fulani – grupa etniczna często oskarżana o współpracę z terrorystami, głównie ze względu na wspólne wyznanie religijne. Wielu pracodawców, dowiadując się, że ich pracownik należy do tej społeczności, natychmiast go zwalnia. Ta dyskryminacja dotyka także dzieci, którym władze często odmawiają dostępu do szkół - o ile te w ogóle jeszcze funkcjonują.

W wielu miejscach szkoły stały się celem ataków – niszczone przez bojówki lub zamykane ze strachu przed kolejnymi zamachami. „Jeśli dowiedzą się, że jesteś nauczycielem, może być ciężko. Nauczycielom ścina się głowy, zabija z broni palnej...” – mówi Boukare Sawadogo, dyrektor szkoły na północy Burkina Faso. "To wojna kulturowa. Nie chcą francuskiego. Chcą narzucić arabski. My chcemy budować przyszłość, oni chcą wszystko zniszczyć." Grupy dżihadystyczne prowadzą wojnę totalną przeciw szkołom, które atakują, podpalają i wyburzają, widząc w nich zachodnie wpływy. Brak dostępu do edukacji to nie tylko utrata szans na przyszłość, ale też ryzyko rekrutacji młodych ludzi przez bojówki, które wykorzystują ich bezradność i brak perspektyw.

28-letnia matka z północnego zachodu, która wypowiadała się pod warunkiem zachowania anonimowości, powiedziała, że na początku ekstremiści przychodzili do jej wioski i kradli bydło, ale zeszłego lata przyszli na targ i zabili kilku mężczyzn, w tym jej męża. Następnie kazali opuścić wioskę kobietom i dzieciom, więc chwyciła swoje dzieci i garnki do gotowania i uciekła. Szła godzinami w nocy, aż dotarła do rodzinnego domu męża. Dziesięć dni później zbliżali się uzbrojeni mężczyźni. Przywiązała swoją 2-letnią córkę do pleców, chwyciła 4-letniego syna i wyjechała do stolicy, gdzie niestety nie otrzymała wsparcia rządowego w Wagadugu. Obiecano jej pracę jako sprzątaczka, ale straciła ją, gdy pracodawca dowiedział się, że jest Fulani. Zapewniła sobie miejsce w rzadkim schronisku dla przesiedlonych kobiet, prowadzonym z funduszy zachodnich przez lokalnego aktywistę, który stara się nie rzucać w oczy. Uczy się szyć i zapisała syna do szkoły. "Tęsknię za moją wioską, ale na razie muszę poczekać, aż przemoc się skończy" - powiedziała. Schronisko jest pełne, znajduje się w nim 50 kobiet i dzieci, które zazwyczaj mogą przebywać w nim przez rok. Czas ucieka, bo zapotrzebowanie jest ogromne, a pomocy jest coraz mniej. Lokalne władze nieufnie podchodzą do osób pracujących z przesiedleńcami.

W jednym z aktów opisałem najbrutalniejszy atak dżihadystów na między innymi cywili, którzy przygotowywali okopy obronne w miejscowości Barsalogho, by obronić inne, większe miasto o nazwie Kaya. Jak to wyglądało z perspektywy zwykłych ludzi? W sobotę rano wojsko zmusiło każdego mężczyznę w mieście do kopania okopów, aby chronić je przed napastnikami, podczas gdy kobiety i młodsze dzieci zostały wysłane do ścinania długiej trawy i drzew, aby poprawić widoczność stacjonujących tam żołnierzy. Bojownicy przybyli około 10 rano i zaczęli zabijać, strzelając zarówno do żołnierzy, jak i cywilów. Gdy przestali, ocalałym, głównie kobietom i dzieciom, zebranie ciał zajęło trzy dni. "Wyszliśmy z wózkami, aby zebrać ciała moich starszych braci" - powiedziała 38-letnia kobieta, która obecnie przebywa z dzieckiem w obozie dla uchodźców. "Spędziliśmy dużo czasu przeglądając ciała ułożone pod drzewami". Ocaleni zabrali zwłoki do biura burmistrza i pomagali sobie nawzajem w transporcie zmarłych na miejsce, gdzie mężczyźni kopali groby. Lokalny zwyczaj zabrania kobietom grzebania zmarłych, ale mimo tego, kobieta poprosiła o taką możliwość, ponieważ było tak wiele mogił do wykopania. Kiedy mężczyźni odmówili, oddała swój wózek sąsiadom wciąż zbierającym ciała i czekała na swoją kolej, by pochować trzech braci. "Zostałam w ratuszu i patrzyłam, jak ludzie wszędzie noszą zmarłych. To było straszne" - powiedziała. Jej najstarszy brat został pochowany jako pierwszy, po tym jak nalegała, by dać mu własny grób. Sąsiedzi wykopali mogiły dla pozostałej dwójki następnego dnia. "Nie jestem już pewna, czy jestem normalna. Wiesz dlaczego? Bo widziałam straszne rzeczy, wszędzie trupy i krew. Nie śpię dobrze, odkąd zostałam tu przesiedlona" - powiedziała kobieta.

O losach osób żyjących na terytoriach kontrolowanych przez dżihadystów wiadomo niewiele. Te rejony są celowo izolowane od kontaktu z resztą świata, zwłaszcza z zachodem, co utrudnia dostęp do informacji. Wiadomo jednak, że terroryści wprowadzili tam prawo szariatu, zakazując dziewczynkom edukacji i narzucając kobietom obowiązek noszenia określonych strojów. Mężczyźni muszą przestrzegać nakazu zapuszczania zarostu, a regularne modlitwy są obowiązkowe dla wszystkich. Podobnie jak w państwowej części kraju, dżihadyści stosują również przymusową mobilizację, zmuszając ludzi do walki. Pozostałe szczegóły dotyczące życia w tych obszarach są owiane tajemnicą, a wszelkie próby ich odkrycia niosą ze sobą ogromne ryzyko.

Obecnie aż 80% terytorium Burkina Faso jest kontrolowane przez grupy ekstremistyczne, a w zeszłym roku w wyniku przemocy zginęło więcej cywilów niż w poprzednich latach, ale w Wagadugu łatwo zapomnieć, że rząd walczy z rebelią. Tętniące życiem restauracje na świeżym powietrzu serwują piwo i narodowe danie w postaci wolno pieczonego kurczaka. W ostatnich miesiącach stolica była gospodarzem festiwalu teatralnego i międzynarodowych targów sztuki i rzemiosła. Władze przywróciły wyścig kolarstwa przełajowego Tour de Faso, wcześniej odwołany z powodu braku bezpieczeństwa. Jak twierdzą organizacje broniące praw człowieka, władze wojskowe wprowadziły system cenzury, a ci, którzy odważą się zabrać głos, mogą zostać otwarcie uprowadzeni, uwięzieni lub siłą wcieleni do armii. Teraz nawet przyjaciele boją się rozmawiać o polityce. "Czuję się jak w więzieniu" - powiedziała lokalna działaczka na rzecz praw kobiet. "Wszyscy sobie nie ufają. Walczyliśmy o wolność słowa, a teraz straciliśmy wszystko". Dlaczego władza cenzuruje informacje o uchodźcach i powstrzymuje organizacje humanitarne przed udzielaniem większej pomocy? Uchodźcy, których liczba stale rośnie, są postrzegani jako wyzwanie dla junty wojskowej Burkina Faso, która przejęła władzę dwa lata temu, obiecując przywrócenie stabilności. Ich istnienie zaprzecza oficjalnej narracji, że bezpieczeństwo się poprawia, a ludzie bezpiecznie wracają do domów. Większość z nich nie ma prawa do wsparcia ze strony władz, a międzynarodowe organizacje pomocowe nie są upoważnione do współpracy z nimi. Ponieważ w Wagadugu nie ma oficjalnych miejsc przesiedleń, nikt nie wie dokładnie, ile osób znajduje schronienie w stolicy lub śpi na ulicach.

W obliczu tej cichej wojny, gdzie dżihadyści często nie publikują oświadczeń ani nagrań, życie w kontrolowanych przez nich regionach pozostaje przynajmniej po części niewidoczne dla świata, a mimo obietnic stabilizacji ze strony rządzącej junty wojskowej, sytuacja w kraju nadal się pogarsza. Wzrost przemocy, brak wsparcia dla uchodźców wewnętrznych oraz pogłębiający się kryzys humanitarny stawiają przyszłość Burkina Faso pod znakiem zapytania, choć niektórzy zaczynają mówić wprost o niedalekim definitywnym upadku państwa.

ZAKOŃCZENIE

Dla świata Burkina Faso stało się jedynie jedną z wielu zapomnianych wojen. W raportach ONZ określa się ją mianem najbardziej ignorowanego kryzysu humanitarnego, gdzie cierpienie milionów nie przyciąga kamer ani międzynarodowych konferencji. A jednak, dla ludzi takich jak Aissetou Amadou czy Boukare Sawadogo, to nie jest abstrakcyjna statystyka - to codzienność.

Nie ma prostych rozwiązań. Dla uchodźców wewnętrznych wybór między powrotem do wioski kontrolowanej przez bojówki a życiem w przepełnionym obozie w stolicy jest jak wybór między różnymi odcieniami rozpaczy. Junta obiecuje odbudowę, ale jej działania przypominają walkę o utrzymanie własnej władzy, a nie rzeczywiste wsparcie dla obywateli.

Kiedy pytasz mieszkańców o przyszłość, rzadko usłyszysz optymizm. Być może to właśnie brak jasnych odpowiedzi sprawia, że ten konflikt umyka światu. W Burkina Faso wojna nie toczy się na froncie, lecz w każdym domu, na każdej drodze, w każdej ciszy przerywanej wystrzałami. Nie ma zwycięzców ani przegranych - są tylko ludzie, którzy próbują przetrwać w cieniu historii, która nie doczekała się jeszcze końca, bo nic na ten koniec niestety nie wskazuje.

------------------------------------------

To jest ostatni wpis serii o Burkina Faso. Podejrzewam, że za jakiś czas wrócimy do Niewidzialnej Wojny w innym regionie, choć niekoniecznie będzie to konflikt militarny.

------------------------------------------

Choć starałem się opisać ten konflikt jak najpełniej, zdaję sobie sprawę, że w tak krótkim formacie trudno zamknąć całą jego złożoność. Dlatego ten tekst to tylko zaproszenie do poznania niewidzialnej wojny, a nie kompendium wiedzy. Wszystkie źródła wrzucam razem, choć pewnie jakieś mniejsze pominąłem. 

Wpis ma raczej negatywny wydźwięk, bo nie znalazłem zbyt wielu pozytywnych wypowiedzi. 

Każdy wpis będzie dodatkowo pod tagiem #apwdnniewidzialnawojnabf . Tak, ten tag sugeruje, że może w przyszłości przeanalizujemy inne "niewidzialne wojny". Tytuł celowo jest trochę prowokacyjny.

------------------------------------------

Zaobserwować społeczność i tagi można tutaj:

> Społeczność AGENCJA PRASOWA WDN <

> #apwdndziwen < 

#ciekawostki #burkinafaso #afryka #islam #apwdnniewidzialnawojna #apwdnfeature #kryzyshumanitarny #dzihad

------------------------------------------

ŹRÓDŁA:

https://www.france24.com/en/20120402-tuareg-rebels-conquered-northern-mali-mnla-azawad-toure-aqim-qaeda-ansar-dine-mujao

https://www.britannica.com/place/Mali/2012-coup-and-warfare-in-the-north

https://en.wikipedia.org/wiki/Operation_Serval

https://www.bbc.com/news/world-africa-35332792

https://www.reuters.com/investigates/special-report/gold-africa-islamists/

https://www.clingendael.org/pub/2021/between-hope-and-despair/

https://apnews.com/article/burkina-faso-extremism-displacement-government-military-3679966a4c549169ea840f289e9eb6cd

https://apnews.com/article/burkina-faso-children-war-trauma-9337b4eeeb642938929ed694090bd930

https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2024-01-31/wagnerowcy-pod-nowym-szyldem-rosyjski-korpus-afrykanski-w-burkina

https://africanenergycouncil.org/china-invests-in-renewable-energy-in-burkina-faso/

https://www.dw.com/pl/rosja-buduje-silne-wpływy-wojskowe-w-afryce/a-68207524

https://www.hrw.org/news/2024/02/27/burkina-faso-abductions-used-crack-down-dissent

watch?v=ZfmsarI7by0 < sama część linku do filmiku na youtube, który skróciłem, bo nie chcę, żeby się wyświetlił, zamiast banerka z tytułem serii.

https://www.reuters.com/world/africa/islamist-groups-escalate-retaliatory-attacks-burkina-faso-civilians-hrw-says-2024-09-18/

https://rsf.org/en/who-are-four-journalists-disappeared-burkina-faso

https://www.unocha.org/burkina-faso

https://acninternational.org/religiousfreedomreport/reports/country/2023/burkina-faso

https://pl.wikipedia.org/wiki/Narodowy_Ruch_Wyzwolenia_Azawadu

https://en.wikipedia.org/wiki/Islamist_insurgency_in_Burkina_Faso

https://www.hrw.org/news/2024/04/25/burkina-faso-army-massacres-223-villagers

https://www.barrons.com/news/burkina-junta-abusing-army-recruitment-to-punish-judges-hrw-00a613e6

https://www.lemonde.fr/afrique/article/2024/06/03/au-burkina-faso-l-impasse-des-deplaces-fuyant-les-djihadistes_6237038_3212.html?utm_source=chatgpt.com

https://www.reuters.com/world/africa/i-saw-horrible-things-burkina-faso-massacre-survivor-describes-bloodshed-2024-08-30/?utm_source=chatgpt.com

https://afrinz.ru/en/2024/09/burkina-fasos-prime-minister-meeting-with-russian-ambassador-says-he-wants-to-join-brics/

BURKINA FASO

NIEWIDZIALNA WOJNA- Akt IV

Burkina Faso to miejsce, gdzie wojna toczy się cicho, niemal niezauważona. Dżihadyści, wojsko i cywile uwikłani są w konflikt, który od 2015 roku zmienił życie milionów ludzi. W tej serii przyglądamy się jego genezie, przebiegowi i skutkom. Każda część to inny element tej skomplikowanej historii. Zapraszam.

To CZWARTY wpis serii i możesz rozważyć wcześniejsze przeczytanie poprzednich, do których linki są niżej. W tym przypadku chyba nie jest to konieczne, bo akt IV jest o historii rządów w Burkina Faso, w ważnym dla nas okresie.

------------------------------------------

WSTĘP

Akt I: MALI I UPADEK LIBII

Akt II: BURKINA FASO

Akt III: WYBÓR MIĘDZY ZŁEM, A JESZCZE WIĘKSZYM ZŁEM

> Akt IV: BASTION CHAOSU

Akt V: ŻYCIE W CIENIU KONFLIKTU I TUSZOWANIE PRAWDY

ZAKOŃCZENIE

------------------------------------------

Akt IV: BASTION CHAOSU

Burkina Faso nigdy nie było ostoją stabilności, ale to, co dzieje się teraz, przekracza wszelkie wcześniejsze kryzysy. Na papierze jest to republika, z armią i administracją centralną. W rzeczywistości – połowa kraju jest poza kontrolą rządu, a państwo stopniowo się rozpada.

Po uzyskaniu niepodległości w 1960 roku jako Górna Wolta, Burkina Faso doświadczyło sporej niestabilności politycznej i serii zamachów stanu. Po jednym z nich w wyniku którego zginął prezydent Thomas Sankara, w 1987 roku kapitan Blaise Compaoré przejął władzę. Rządził przez 27 lat, aż do 2014 roku, kiedy to próba zmiany konstytucji w celu przedłużenia jego kadencji wywołała masowe protesty. 30 października 2014 Compaoré wprowadził stan wyjątkowy, odwołał rząd, rozwiązał parlament i wyjechał do Senegalu. Następnego dnia podał się do dymisji ze stanowiska prezydenta, które w jego zastępstwie tymczasowo objął szef armii, generał Honoré Traoré, który był z nim powiązany. Okres przejściowy był naznaczony napięciami i jak pewnie już się domyślacie - próbami zamachów stanu. W listopadzie 2015 roku odbyły się wybory, w wyniku których Roch Marc Christian Kaboré został wybrany prezydentem, co stanowiło pierwsze pokojowe przekazanie władzy w historii kraju.

Struktury państwowe Burkina Faso były słabe, co miało swoje korzenie w latach rządów Blaise'a Compaoré, kiedy to inwestycje ograniczały się niemal wyłącznie do stolicy, Wagadugu, a prowincje – szczególnie na północy – były ignorowane. Po latach korupcji i zaniedbań administracja centralna istniała w praktyce tylko na papierze, pozostawiając mieszkańców oddalonych regionów bez ochrony i wsparcia. Gdy po 2015 roku islamskie bojówki zaczęły atakować północne prowincje, lokalne społeczności, które od dawna pozbawione były infrastruktury i usług publicznych, zostały same. Wojsko pojawiało się rzadko, a jego brutalność – zamiast zapewniać bezpieczeństwo – pogłębiała strach i chaos. W odpowiedzi rząd powołał lokalne milicje, takie jak VDP, o której pisałem w poprzednim akcie.

Prezydent Kaboré uczynił walkę z terroryzmem jednym z głównych priorytetów, choć starał się też działać na innych płaszczyznach i realnie w pewnych sektorach wpłynął pozytywnie na jego rozwój. Jego rząd miał trudności z opanowaniem sytuacji związanej z terroryzmem i realnie brakowało mu pomysłów, które dawałyby pozytywny skutek. W 2020 roku, podczas wyborów krajowych, zagrożenie przemocą ze strony ekstremistów uniemożliwiło głosowanie około 7% elektoratu.

Niezadowolenie wśród wojskowych rosło, co doprowadziło do zamachu stanu w styczniu 2022 roku. Prezydent Kaboré został obalony przez grupę wojskowych, którzy oskarżali go o niezdolność do skutecznej walki z narastającym zagrożeniem ze strony grup dżihadystycznych. Junta dowodzona przez pułkownika Paula-Henriego Sandaogo Damibę, obiecywała zdecydowaną walkę z bojówkami i odbudowę państwa, ale zamiast poprawy przyszła kolejna fala chaosu. Damiba nie spełnił obietnic. Islamskie grupy zbrojne przeprowadzały kolejne ataki, a w wielu prowincjach pojawiły się doniesienia o egzekucjach cywilów oskarżanych przez wojsko o wspieranie dżihadystów. Na domiar złego rząd w Wagadugu zmagał się z narastającą presją społeczną i wewnętrznymi podziałami. We wrześniu 2022 roku doszło do drugiego zamachu stanu – tym razem władzę przejął kapitan Ibrahim Traoré, najmłodszy przywódca w historii Burkina Faso.

Traoré podjął szereg działań mających na celu wzmocnienie pozycji rządu i walkę z narastającym zagrożeniem ze strony grup dżihadystycznych. Zainicjował między innymi stworzenie specjalnych brygad szybkiego reagowania, łączących elitarne jednostki i siły specjalne, aby skuteczniej przeciwdziałać atakom terrorystycznym, ale mimo tych starań, liczba ataków ze strony islamistów wzrosła, a sytuacja bezpieczeństwa uległa pogorszeniu. Nowe władze zaczęły dystansować się od tradycyjnych partnerów, takich jak Francja, oskarżając ją o neokolonialne wpływy, i zacieśniać relacje z państwami afrykańskimi oraz Rosją. W grudniu 2024 roku Burkina Faso, wraz z Mali i Nigrem, ogłosiło wycofanie się z ECOWAS, co ma wejść w życie w tym miesiącu, czyli styczniu 2025 roku. ECOWAS możecie sobie wyobrazić, jako wspólnotę gospodarczą i trochę militarną 15 państw Afrykańskich z elementami przypominającymi znaną nam strefę Schengen, w której przepływ towarów i usług jest łatwiejszy, jak i Unię Europejską, która może przydzielać sankcje i nakazy, ale bez tak dużej władzy bezpośredniej. Dlaczego Traore zdecydował się na taki ruch? ECOWAS w ostatnich latach nałożyło sankcje na Mali, Burkina Faso i Niger w odpowiedzi na zamachy stanu i opóźnienia w organizacji wyborów demokratycznych, a wyjście z organizacji pozwalało uniknąć dalszych nacisków i prób ingerencji w politykę wewnętrzną. Traore postrzega tę organizację, jako narzędzie dominacji regionalnej przez takie państwa jak Nigeria czy Wybrzeże Kości Słoniowej, które mocniej wspierają wartości demokratyczne. Dość kluczową była też opcja na szerszą współpracę z takimi państwami, jak Rosja i Grupą Wagnera, która obecnie występuje pod nazwą Korpusu Afrykańskiego i nadal ma dość kontrowersyjny status w tym regionie. 

Zacieśnianie relacji z Rosją zaczęło się od reaktywacji rosyjskiej ambasady w Wagadugu, w grudniu 2023 roku, która była zamknięta od 1992 roku ze względów finansowych. Przywódcy junty wojskowej na długo wcześniej byli podejrzewani o jakieś powiązania z Grupą Wagnera, a przy obalaniu rządu w 2022 roku, ludziom wspierającym Ibrahima Traoré towarzyszyły rosyjskie flagi. W styczniu 2024 roku do kraju przybył rosyjski kontyngent Korpusu Afrykańskiego, liczący 100 żołnierzy, z planami rozszerzenia go o kolejne 200 osób. W kontekście współpracy z Rosją warto zauważyć, że Burkina Faso pod rządami Traore dąży do rozszerzenia partnerstwa poza sferę wojskową. W październiku 2024 roku premier Kyelem de Tambela, podczas wizyty w Moskwie, podkreślił chęć nawiązania współpracy gospodarczej z Rosją, wyrażając niezadowolenie z dotychczasowych zachodnich partnerstw, a po jakimś czasie zadeklarował chęć do dołączenia do BRICS, które jest niezachodnią wersją G7. W Burkina Faso aktywnie działają też Chiny, choć ich zaangażowanie koncentruje się głównie na inwestycjach infrastrukturalnych i energetycznych. W 2024 roku chiński Exim Bank udzielił pożyczki na wsparcie projektów energetyki odnawialnej, co wpisuje się w trendy spotykane w zasadzie na całym kontynencie.

Pod rządami Traoré z biegiem czasu nasilają się represje wobec dziennikarzy i krytyków junty, w tym coraz częściej odnotowywane są przypadki zaginięć i arbitralnych aresztowań. Pod koniec lipca 2024 roku porwano czterech dziennikarzy krytycznych wobec władz, a w sierpniu Human Rights Watch powiadomiła o przypadkach, w których sędziowie i prokuratorzy, prowadzący śledztwa przeciwko zwolennikom junty, byli przymusowo wcielani do armii i wysyłani na front w ramach walki z rebeliantami.

Dziś Burkina Faso to kraj, gdzie władza jest tylko iluzją. Liczba uchodźców wewnętrznych przekroczyła dwa miliony, a setki szkół i ośrodków zdrowia zostało zamkniętych. Wioski, które kiedyś żyły w rytmie pór roku, teraz żyją w rytmie strachu – przed dżihadystami, przed wojskiem, przed milicjami. Dla wielu mieszkańców nie ma już różnicy, kto strzela, bo każdy strzał oznacza śmierć.

Ze względu na to, że w tym akcie omówiłem geopolitykę, zniknie ona z rozkładu jazdy, czyli zostaje nam ostatni element układanki, życie w cieniu konfliktu. 

------------------------------------------

Choć starałem się opisać ten konflikt jak najpełniej, zdaję sobie sprawę, że w tak krótkim formacie trudno zamknąć całą jego złożoność. Dlatego ten tekst to tylko zaproszenie do poznania niewidzialnej wojny, a nie kompendium wiedzy. Wszystkie źródła wrzucam razem, choć pewnie jakieś mniejsze pominąłem. 

Wpis ma raczej negatywny wydźwięk, bo nie znalazłem zbyt wielu pozytywnych wypowiedzi. 

Każdy wpis będzie dodatkowo pod tagiem #apwdnniewidzialnawojnabf . Tak, ten tag sugeruje, że może w przyszłości przeanalizujemy inne "niewidzialne wojny". Tytuł celowo jest trochę prowokacyjny.

------------------------------------------

Zaobserwować społeczność i tagi można tutaj:

> Społeczność AGENCJA PRASOWA WDN <

> #apwdndziwen < 

#ciekawostki #burkinafaso #afryka #islam #apwdnniewidzialnawojna #apwdnfeature #politykazagraniczna

------------------------------------------

NA ZDJĘCIACH JEST ODPOWIEDNIO:

 - Były prezydent Roch Marc Christian Kaboré

 - Ibrahima Traore

 - Zwolennicy Traore z rosyjskimi flagami

 - Traore i Władimir Fiutin

ŹRÓDŁA:

https://www.france24.com/en/20120402-tuareg-rebels-conquered-northern-mali-mnla-azawad-toure-aqim-qaeda-ansar-dine-mujao

https://www.britannica.com/place/Mali/2012-coup-and-warfare-in-the-north

https://en.wikipedia.org/wiki/Operation_Serval

https://www.bbc.com/news/world-africa-35332792

https://www.reuters.com/investigates/special-report/gold-africa-islamists/

https://www.clingendael.org/pub/2021/between-hope-and-despair/

https://apnews.com/article/burkina-faso-extremism-displacement-government-military-3679966a4c549169ea840f289e9eb6cd

https://apnews.com/article/burkina-faso-children-war-trauma-9337b4eeeb642938929ed694090bd930

https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2024-01-31/wagnerowcy-pod-nowym-szyldem-rosyjski-korpus-afrykanski-w-burkina

https://africanenergycouncil.org/china-invests-in-renewable-energy-in-burkina-faso/

https://www.dw.com/pl/rosja-buduje-silne-wpływy-wojskowe-w-afryce/a-68207524

https://www.hrw.org/news/2024/02/27/burkina-faso-abductions-used-crack-down-dissent

watch?v=ZfmsarI7by0 < sama część linku do filmiku na youtube, który skróciłem, bo nie chcę, żeby się wyświetlił, zamiast banerka z tytułem serii.

https://www.reuters.com/world/africa/islamist-groups-escalate-retaliatory-attacks-burkina-faso-civilians-hrw-says-2024-09-18/

https://rsf.org/en/who-are-four-journalists-disappeared-burkina-faso

https://www.unocha.org/burkina-faso

https://acninternational.org/religiousfreedomreport/reports/country/2023/burkina-faso

https://pl.wikipedia.org/wiki/Narodowy_Ruch_Wyzwolenia_Azawadu

https://en.wikipedia.org/wiki/Islamist_insurgency_in_Burkina_Faso

https://www.hrw.org/news/2024/04/25/burkina-faso-army-massacres-223-villagers

https://www.barrons.com/news/burkina-junta-abusing-army-recruitment-to-punish-judges-hrw-00a613e6

https://afrinz.ru/en/2024/09/burkina-fasos-prime-minister-meeting-with-russian-ambassador-says-he-wants-to-join-brics/

BURKINA FASO

NIEWIDZIALNA WOJNA– Akt III

Burkina Faso to miejsce, gdzie wojna toczy się cicho, niemal niezauważona. Dżihadyści, wojsko i cywile uwikłani są w konflikt, który od 2015 roku zmienił życie milionów ludzi. W tej serii przyglądamy się jego genezie, przebiegowi i skutkom. Każda część to inny element tej skomplikowanej historii. Zapraszam.

To TRZECI wpis serii i możesz rozważyć wcześniejsze przeczytanie poprzednich, do których link jest pod tą belką.

------------------------------------------

WSTĘP

Akt I: MALI I UPADEK LIBII

Akt II: BURKINA FASO

> Akt III: WYBÓR MIĘDZY ZŁEM, A JESZCZE WIĘKSZYM ZŁEM

Akt IV: BASTION CHAOSU

Akt V: ŻYCIE W CIENIU KONFLIKTU I TUSZOWANIE PRAWDY

Akt VI: GEOPOLITYKA

ZAKOŃCZENIE

------------------------------------------

Akt III: WYBÓR MIĘDZY ZŁEM, A JESZCZE WIĘKSZYM ZŁEM

Burkina Faso to kraj bogaty w różnorodność kulturową i etniczną, ale i pełen napięć, które od dekad pozostają nierozwiązane. Konflikt między dżihadystami a państwem tylko je zaostrzył, zwłaszcza w społecznościach wiejskich, gdzie rolnicy i pasterze od lat walczą o ograniczone zasoby naturalne, takie jak ziemia i woda.

Fulani, znani z koczowniczego stylu życia, od lat są marginalizowani. W wielu regionach Burkina Faso pasterstwo, które historycznie zapewniało niezależność, staje się źródłem napięć. Zmieniające się warunki klimatyczne i ekspansja rolnictwa sprawiają, że tradycyjne systemy rozwiązywania konfliktów przestają działać. W obliczu braku wsparcia ze strony państwa, społeczności Fulani stały się celem ataków zarówno ze strony lokalnych milicji samoobrony, takich jak Koglweogo, jak i wojska. Takie działania, często usprawiedliwiane walką z terrorystami, jedynie pogłębiają podziały. Fulani najczęściej wyznają islam, co dla niektórych z automatu czyni ich współwinnymi masakr dokonywanych przez ISIS, czy Al-Kaidę, kiedy w rzeczywistości ta grupa była i jest atakowana z obu stron, bo nie była nigdy tak radykalna, jak dżihadyści.

Grupy ekstremistyczne doskonale wykorzystują te napięcia. W regionach, gdzie rząd nie jest w stanie zapewnić bezpieczeństwa, bojówki oferują ochronę i alternatywne struktury władzy. W niektórych wioskach zakładają sądy szariackie, które choć surowe, dla wielu wydają się bardziej sprawiedliwe niż korupcja w urzędach państwowych. Te grupy w ich narracji są budowniczymi nowego porządku, wojownikami świętej wojny, których misją jest obalenie skorumpowanych rządów i zastąpienie ich islamskim kalifatem. Dla nich to walka o fundamentalną zmianę, o ustanowienie systemu opartego na prawie szariatu.

To dlatego ich celem nie jest tylko wojsko, ale przede wszystkim instytucje państwowe. Gdy wioska dostaje ultimatum – podporządkować się szariatowi albo zostać zniszczoną – mieszkańcy często nie mają wyboru. Rząd w Wagadugu jest dla nich czymś odległym, wojsko pojawia się sporadycznie, a bojownicy są tu każdego dnia. Przychodzą z bronią, przynoszą swoje prawa, a ci, którzy się sprzeciwią, giną lub są bici i wypędzani.

"Dzień wcześniej urodziłam dziecko i byłam jeszcze w domu, gdy nas zaskoczyli. Pobili wszystkich mieszkańców wioski. Gdy wreszcie wyjechali, opuściliśmy ją. Mój mąż zmarł podczas ucieczki. Zachorował, ale tak naprawdę, to chyba umarł ze strachu. Teraz bardzo się boję o mojego syna. Śmierć ojca spowodowała u niego ogromną traumę. Często izoluje się. Przestaje mówić. Nie odzywa się nawet, gdy ktoś odzywa się do niego." - matka 11-letniego Missiri, przebywająca w obozie dla uchodźców na przedmieściach Kayi.

"Zabili mojego ojca. Mojego dziadka i wujka też. Weszli do taty do domu. Siedział na krześle. Zapytali, czy jest naczelnikiem wioski. Odpowiedział, że tak. Powiedzieli, że ma wstać i pójść z nimi. Chcieli z nim porozmawiać. Wstał więc i wyszedł z nimi za dom. Akurat gotowaliśmy jedzenie, a oni go zastrzelili. Bez żadnej dyskusji, na naszych oczach." - dziewczynka z tego samego obozu. 

Jednak konflikt nie opiera się wyłącznie na ideologii. Dla młodych ludzi z grup takich jak Fulani dołączenie do dżihadu bywa jedyną szansą na przetrwanie. Brak pracy, dostępu do edukacji i jakichkolwiek perspektyw sprawia, że walka staje się drogą ucieczki od beznadziei. Dżihadyści oferują broń, pieniądze i poczucie przynależności – coś, co w marginalizowanych społecznościach jest praktycznie nieosiągalne.

Powołane przez państwo lokalne milicje, takie jak Volontaires pour la Défense de la Patrie (VDP), miały przeciwdziałać wpływom bojowników. W rzeczywistości jednak ich działania często prowadzą do eskalacji przemocy. Zamiast ochrony, przynoszą brutalne odwety, w których ofiarami padają niewinni ludzie – najczęściej członkowie społeczności Fulani. W regionach takich jak Soum czy Seno cykl zemsty staje się niekończącym się koszmarem. Spirala nienawiści wciąga kolejne grupy, zmuszając je do opowiedzenia się po jednej ze stron. W tym systemie zarówno bojówki dżihadystów, jak i milicje państwowe uderzają w tych, którzy nie mają nic wspólnego z przemocą. Frustracja wyładowywana na cywilach staje się jednym z motorów napędzających konflikt – ci, którzy tracą wszystko, nierzadko sami dołączają do przeciwnej strony, szukając zemsty lub choćby iluzorycznego bezpieczeństwa.

Dlatego wspomniane wcześniej apele o pojednanie społeczne mają głęboki sens. Zatrzymanie tej karuzeli nienawiści i krzywd wymaga przerwania błędnego koła, w którym tożsamość etniczna lub religijna staje się powodem do prześladowań. W Akcie V skupimy się na losach ludzi żyjących w obozach dla przesiedleńców – zobaczycie, że nawet Fulani, którzy uciekli przed przemocą, są traktowani jak wrogowie. 

W obliczu tego wszystkiego zwykli ludzie stoją przed tragicznym wyborem: lojalność wobec państwa, które nie jest w stanie ich ochronić, czy poddanie się bojówkom, które oferują przynajmniej pozorną stabilność. To nie jest wojna o ideologię. To wojna o przetrwanie. Ci, co mogą, uciekają lub dołączają do milicji. Ci pozostali giną lub podporządkowują się radykalnemu islamowi.

------------------------------------------

Choć starałem się opisać ten konflikt jak najpełniej, zdaję sobie sprawę, że w tak krótkim formacie trudno zamknąć całą jego złożoność. Dlatego ten tekst to tylko zaproszenie do poznania niewidzialnej wojny, a nie kompendium wiedzy. Wszystkie źródła wrzucam razem, choć pewnie jakieś mniejsze pominąłem. 

Wpis ma raczej negatywny wydźwięk, bo nie znalazłem zbyt wielu pozytywnych wypowiedzi. 

Każdy wpis będzie dodatkowo pod tagiem #apwdnniewidzialnawojnabf . Tak, ten tag sugeruje, że może w przyszłości przeanalizujemy inne "niewidzialne wojny". Tytuł celowo jest trochę prowokacyjny.

------------------------------------------

Zaobserwować społeczność i tagi można tutaj:

> Społeczność AGENCJA PRASOWA WDN <

> #apwdndziwen < 

#ciekawostki #burkinafaso #afryka #islam #apwdnniewidzialnawojna #apwdnfeature

------------------------------------------

NA ZDJĘCIACH MACIE ODPOWIEDNIO:

 - Rodzina Fulani

 - Inna rodzina Fulani

 - Farmerzy z północnego Burkina Faso

 - Milicjanci VDP

ŹRÓDŁA:

https://www.france24.com/en/20120402-tuareg-rebels-conquered-northern-mali-mnla-azawad-toure-aqim-qaeda-ansar-dine-mujao

https://www.britannica.com/place/Mali/2012-coup-and-warfare-in-the-north

https://en.wikipedia.org/wiki/Operation_Serval

https://www.bbc.com/news/world-africa-35332792

https://www.reuters.com/investigates/special-report/gold-africa-islamists/

https://www.clingendael.org/pub/2021/between-hope-and-despair/

https://apnews.com/article/burkina-faso-extremism-displacement-government-military-3679966a4c549169ea840f289e9eb6cd

https://apnews.com/article/burkina-faso-children-war-trauma-9337b4eeeb642938929ed694090bd930

https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2024-01-31/wagnerowcy-pod-nowym-szyldem-rosyjski-korpus-afrykanski-w-burkina

https://africanenergycouncil.org/china-invests-in-renewable-energy-in-burkina-faso/

https://www.dw.com/pl/rosja-buduje-silne-wpływy-wojskowe-w-afryce/a-68207524

https://www.hrw.org/news/2024/02/27/burkina-faso-abductions-used-crack-down-dissent

watch?v=ZfmsarI7by0 < sama część linku do filmiku na youtube, który skróciłem, bo nie chcę, żeby się wyświetlił, zamiast banerka z tytułem serii.

https://www.reuters.com/world/africa/islamist-groups-escalate-retaliatory-attacks-burkina-faso-civilians-hrw-says-2024-09-18/

https://rsf.org/en/who-are-four-journalists-disappeared-burkina-faso

https://www.unocha.org/burkina-faso

https://acninternational.org/religiousfreedomreport/reports/country/2023/burkina-faso

https://pl.wikipedia.org/wiki/Narodowy_Ruch_Wyzwolenia_Azawadu

https://en.wikipedia.org/wiki/Islamist_insurgency_in_Burkina_Faso

https://www.hrw.org/news/2024/04/25/burkina-faso-army-massacres-223-villagers

https://www.barrons.com/news/burkina-junta-abusing-army-recruitment-to-punish-judges-hrw-00a613e6

https://afrinz.ru/en/2024/09/burkina-fasos-prime-minister-meeting-with-russian-ambassador-says-he-wants-to-join-brics/

O TYM DLACZEGO hMPV TO CLICKBAIT

Ostatnio w mediach zaczęło pojawiać się coraz więcej nagłówków o tajemniczym wirusie hMPV, który rzekomo szturmuje Chiny i może być kolejnym zagrożeniem dla świata. Brzmi strasznie? Niepotrzebnie. Spójrzmy na to spokojnie – HMPV to nie "źródło nowej pandemii", a wzrost zachorowań w Chinach to bardziej sezonowa norma niż powód do histerii.

HMPV

Human metapneumovirus (HMPV) to wirus znany nauce od 2001 roku. Nie jest żadnym „nowym zagrożeniem”, a raczej jednym z tych wirusów, które co roku wywołują przeziębienia i infekcje układu oddechowego. Zazwyczaj objawia się kaszlem, katarem i gorączką, a w cięższych przypadkach, szczególnie u dzieci, osób starszych lub z osłabioną odpornością, może prowadzić do zapalenia płuc lub oskrzeli. To najczęściej nie wymaga kontaktu z lekarzem, tak jak w przypadku innych rodzajów przeziębienia i ustępuje w ciągu 6 dni.

Czym HMPV różni się od COVID-19? Przede wszystkim nie jest nowym patogenem – nasz układ odpornościowy miał z nim już do czynienia, co oznacza, że większość ludzi ma przynajmniej częściową odporność. Poza tym nie wywołuje gwałtownych fal zachorowań na taką skalę jak koronawirus.

DLACZEGO CHINY?

W ostatnich tygodniach chińskie ośrodki monitorujące choroby odnotowały spory wzrost infekcji HMPV, zwłaszcza w północnych częściach kraju, u osób poniżej 14-stego roku życia – to może alarmować, ale... to zima. W chłodniejszych miesiącach takie wirusy, w tym grypa, RSV czy właśnie HMPV, zawsze mają swoje pięć minut.

Czy to trend? Być może. Możliwe, że wzrost zachorowań wiąże się z większymi możliwościami diagnostycznymi. Po pandemii COVID-19 wiele krajów, w tym Chiny, wprowadziło zaawansowane systemy monitorowania wirusów. To, co wcześniej było traktowane jako „zwykłe przeziębienie”, teraz można precyzyjnie zidentyfikować jako HMPV. Z drugiej strony, po trzech latach ostrych restrykcji i polityki „zero COVID” w Chinach, społeczeństwo ponownie zaczyna mieć kontakt z wirusami sezonowymi. Organizm ludzki, jeśli przez dłuższy czas nie spotyka się z patogenami, może reagować na nie bardziej gwałtownie. Dlatego obecny wzrost zachorowań to raczej naturalne dostosowanie po pandemii niż powód do paniki.

CHIŃSKA REAKCJA

Chiński rząd podszedł do sprawy spokojnie – zalecił podstawowe środki ochrony, jak noszenie masek w zatłoczonych miejscach, ale nie zdecydował się na wprowadzanie żadnych radykalnych restrykcji. I to ma sens. Eksperci podkreślają, że choć HMPV może być niebezpieczny dla niektórych grup, ogólnie nie stanowi poważnego zagrożenia.

CZY MUSIMY SIĘ MARTWIĆ?

Nie. HMPV to wirus sezonowy, który istnieje od dawna i nie jest nowym zagrożeniem. Obecny wzrost zachorowań w Chinach wynika z kilku czynników: sezonowości, większej wykrywalności i naturalnego powrotu społeczeństwa do życia po pandemii.

-------------------------------------------

Ten krótki wpis został zainspirowany treścią dodaną wczoraj na głównej.

-------------------------------------------

Dzisiaj pojawił się kolejny wpis z serii o Burkina Faso i Niewidzialnej Wojnie, który znajdziecie na stronie społeczności Agencja Prasowa WDN i pod tagiem #apwdndziwen .

-------------------------------------------

#wiadomosciswiat #chiny #wirus #pandemia #dezinformacja

-------------------------------------------

Źródełka:

https://www.theguardian.com/society/2025/jan/06/what-is-human-metapneumovirus-cases-surging-in-china-hmpv

https://www.businessinsider.com/why-human-metapneumovirus-hmpv-not-new-covid-lockdown-pandemic-2025-1