#ciekawostkikolejowe na dziś:

Kontynuacja opisu zasad oznakowania lokomotyw na polskiej kolei z tego postu.

EPOKA PRL

Czasy PRL to przede wszystkim okres intensywnego wdrażania trakcji spalinowej i elektrycznej na sieci PKP, stopniowo wypierającej trakcję parową, chociaż tę udało się całkowicie wyeliminować dopiero w latach dziewięćdziesiątych, czyli już za III RP.

W tym miejscu przypomnę, że elektryfikację kolei rozpoczęto jeszcze przed II wojną światową, o czym pisałem już wcześniej.

Seria

Najmocniej kojarzony system oznakowania, ze względu na jego najlepszą widoczność. Oznaczenie lokomotyw, podobnie jak parowozów, składało się z dwóch członów, ale opartego na zmodyfikowanych zasadach:

• pierwszego, stanowiącej oznaczenie typu lokomotywy, złożonego z dwóch liter i dwóch lub trzech cyfr,
  

• drugiego, będącego numerem inwentarzowym konkretnej lokomotywy w danej serii.
  

Pierwsza litera stanowiła oznaczenie rodzaju trakcji: spalinowej (S) lub elektrycznej (E). Druga litera określała przeznaczenie lokomotyw: ruch pasażerski (P), towarowy (T), uniwersalne (U) i prace manewrowe (M). Przeznaczenie nie było sztywne, można było prowadzić pociąg pasażerski lokomotywą towarową i na odwrót. W przypadku Elektrycznych Zespołów Trakcyjnych (EZT), literami oznaczało się przeznaczenie do ruchu podmiejskiego z niskimi peronami (N), z wysokimi peronami (W) oraz do ruchu dalekobieżnego (D). W Spalinowych Zespołach Trakcyjnych (SZT) wyróżniano dodatkowo pojazdy specjalne (R). Autobusy szynowe, stanowiące odrębną kategorię, oznaczano literą A.

Cyfry w pierwszym członie oznaczały podstawowe właściwości konstrukcyjno-eksploatacyjne lokomotywy. Dla lokomotyw elektrycznych (pominięto krótko obowiązujący podpodział na rodzaje napięcia):

• 01 ÷ 19 – lokomotywy czteroosiowe,
  

• 20 ÷ 39 – lokomotywy sześcioosiowe,
  

• 40 ÷ 49 – lokomotywy o innym układzie osi.
  

Dla EZT:

• 51 ÷ 69 – zespoły trójwagonowe na standardowe zasilanie (3 kV prądu stałego),
  

• 70 ÷ 79 – zespoły czterowagonowe na 3 kV prądu stałego,
  

• 80 ÷ 89 – wagony motorowe na dowolne zasilanie,
  

• 90 ÷ 93 – zespoły dwuwagonowe na zasilanie 800 V prądu stałego (SKM w Trójmieście do 1969 roku)
  

• 94 ÷ 99 – pozostałe EZT, inne niż wymienione powyżej.
  

Dla lokomotyw spalinowych:

• 01 ÷ 09 – przekładnia mechaniczna, sterowanie pojedyncze,
  

• 10 ÷ 14 – przekładnia mechaniczna, sterowanie wielokrotne,
  

• 15 ÷ 24 – przekładnia hydrauliczna, sterowanie pojedyncze,
  

• 25 ÷ 29 – przekładnia hydrauliczna, sterowanie wielokrotne,
  

• 30 ÷ 39 – przekładnia elektryczna, sterowanie pojedyncze,
  

• 40 ÷ 49 – przekładnia elektryczna, sterowanie wielokrotne.
  

Dla SZT:

• 51 ÷ 59 – przekładnia mechaniczna, sterowanie pojedyncze,
  

• 60 ÷ 69 – przekładnia mechaniczna, sterowanie wielokrotne,
  

• 70 ÷ 79 – przekładnia hydrauliczna, sterowanie pojedyncze,
  

• 80 ÷ 89 – przekładnia hydrauliczna, sterowanie wielokrotne,
  

• 90 ÷ 94 – przekładnia elektryczna, sterowanie pojedyncze,
  

• 95 ÷ 99 – przekładnia elektryczna, sterowanie wielokrotne.
  

Dla autobusów szynowych:

• 101 ÷ 110 – autobus szynowy,
  

• 111 ÷ 120 – wagon doczepny bez stanowiska maszynisty,
  

• 121 ÷ 140 – wagon doczepny ze stanowiskiem maszynisty.
  

Jako ciekawostkę dodam, że oznakowanie nie zawsze w pełni oddawało charakterystykę danej lokomotywy. Na przykład lokomotywa ET22 jest tak naprawdę lokomotywą uniwersalną, świetnie nadającą się również do prowadzenia pociągów pasażerskich ze względu na maksymalną prędkość 125 km/h, a nawet powstała odmiana umożliwiająca jazdę z prędkością 160 km/h.

Typ konstrukcyjny

Równolegle istniał system oznakowania lokomotyw według normy branżowej, składający się:

• trzech cyfr i litery „E” dla lokomotyw i zespołów elektrycznych,
  

• cyfr i litery „D” dla lokomotyw spalinowych.
  

Dodatkowo stosowano opcjonalną małą literę na końcu dla wyróżniania kolejnych podtypów lokomotyw wywodzących się z wersji bazowej.

Typ fabryczny

Niezależnie od powyższych, można było spotkać lokomotywy oznakowane wewnętrznymi oznaczeniami producentów określanymi jako typ fabryczny.

CIĄG DALSZY NASTĄPI

Literatura:

1. P. Zalewski, P. Siedlecki, A. Drewnowski „Technologia transportu kolejowego”. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 2004.
   

2. Norma BN-69/3500-07. Tabor kolejowy. Pojazdy trakcyjne normalnotorowe. Podział i oznaczenia.
   

Zdjęcia:

1. EU07, tzw. „Siódemka”.
   

2. EP09, lokomotywa stworzona pod obsługę pociągów ekspresowych.
   

3. ET22, tzw. „Byk” swego czasu najpopularniejsza lokomotywa towarowa w Polsce.
   

4. ET41, czyli dwie „Siódemki” spięte d***mi dla ciągnięcia ciężkich pociągów towarowych.
   

5. EM10, czyli elektryk do prac manewrowych, użytkowana także do lokalnego ruchu pasażerskiego i towarowego.
   

6. SM42, najpopularniejsza lokomotywa manewrowa. Występowa także odmianie pasażerskie (SP42) i uniwersalnej (SU42).
   

7. ST44, tzw. „Gagar”, dla niektórych jedyna prawdziwda kolej.,
   

8. SU45.
   

#kolej #lokomotywa #kolejnaboriego #ciekawostki