Chińczycy już dawno przewidzieli, że Ameryka ugnie się pod ciężarem własnych sprzeczności. Xi Jinping nie zmarnuje tej okazji

W 1988 r. 33-letni intelektualista z Chin spędził pół roku na uczelniach w Stanach Zjednoczonych. Swoje spostrzeżenia na temat tamtejszych paradoksów zawarł w książce "Ameryka kontra Ameryka". Dziś Wang Huning, jako jeden z głównych ideologów partii komunistycznej, jest inspiracją dla Xi Jinpinga, który z jego koncepcji uczynił doktrynę państwową. Co takiego zobaczył w USA Huning, co doprowadziło go do przekonania, że zachodnia potęga najlepsze czasy mają już za sobą?

Już na początku swojej pierwszej kadencji prezydenckiej, latem 2013 r., przywódca Chin Xi Jinping podzielił się ze swoim najbliższym kręgiem politycznym poglądem, że Zachód, a przede wszystkim Stany Zjednoczone Ameryki, jest w odwrocie. W notatce zatytułowanej "Dokument nr 9" oświadczył wkrótce potem, że zachodnie demokratyczne państwo konstytucyjne, powszechne prawa człowieka i niezależne, wolne media są wrogami Chin, którymi kieruje.

Xi Jinping nie jest ojcem tej koncepcji ideologicznej, którą wprowadził do życia politycznego. Odnosi się ona do myśli Wanga Huninga, głównego ideologa Partii Komunistycznej, który wcześniej służył jego poprzednikom, Hu Jintao, Jiang Zemingowi i Deng Xiao-pingowi.

Wang odwiedził Stany Zjednoczone na sześć miesięcy w 1988 r., a następnie napisał "Amerykę przeciwko Ameryce", książkę, która stała się standardową lekturą w kręgu władz Partii Komunistycznej. W swojej pracy sformułował podstawy tego, co 25 lat później pod rządami Xi miało stać się doktryną państwową. Co takiego zobaczył Wang Huning, co doprowadziło go do przekonania, że Stany Zjednoczone najlepsze czasy mają już za sobą?

Jak Chiny zbudowały swoją potęgę

Dwa kluczowe elementy prawdopodobnie doprowadziły Wanga do jego wniosku, z których oba są wciąż aktualne w erze Donalda Trumpa. Ich wpływ zostanie jeszcze bardziej zintensyfikowany przez obecne wydarzenia, które rozpętał 47. prezydent Stanów Zjednoczonych i które mają doprowadzić do cofnięcia globalizacji — i być może zwiastować koniec Ameryki jako światowej potęgi.

Pierwszym składnikiem są udane działania medyczne zainicjowane przez Komunistyczną Partię Chin zaraz po założeniu Republiki Ludowej. To dzięki nim średnia długość życia w Chinach wzrosła w drugiej połowie XX w. w sposób, który przyćmił rozwój wszystkich krajów uprzemysłowionych. Od 1950 do 2000 r. wzrosła ona z 30 do 70 lat, podczas gdy Anglii, Francji i USA zajęło to dwukrotnie więcej czasu. Szybki rozwój medycyny zaowocował również niższą śmiertelnością niemowląt. Dzięki ogólnokrajowym szczepieniom i wędrownym lekarzom na wsi, którzy mieli zagwarantować bezpłatną podstawową opiekę zdrowotną dla ludności, Chińczycy byli w stanie żyć w lepszym zdrowiu niż ich przodkowie.

Wkrótce po założeniu Republiki Ludowej nowi przywódcy rozpoczęli również alfabetyzację ludności. Uproszczono m.in. pisownię chińskich znaków. Spośród kohort, które rozpoczęły naukę po 1949 r., ok. 85 procent mężczyzn i nieco ponad 50 procent kobiet potrafiło czytać i pisać. Różnica w stosunku do poprzednich kohort jest znaczna: ok. 60 procent mężczyzn nie potrafiło czytać i pisać, a wszystkie kobiety pozostawały analfabetkami. Dostęp do szkolnictwa wyższego pozostawał bezpłatny do końca XX w. W latach 1949-1962 liczba absolwentów szkół wyższych wzrosła z 117 tys. do 812 tys.

Rozwój Chin i osiągnięcie przez nie pozycji światowej potęgi nie przebiegało liniowo. Jednak reformy z pierwszych dziesięcioleci, które z biegiem czasu były wielokrotnie rozwijane, ostatecznie sprawiły, że Chiny mają dziś zdrową i dobrze wykształconą populację, która może oferować swoje umiejętności w sposób konkurencyjny na rynku globalnym.

Chińska gospodarka nie odnosi dziś sukcesów tylko dlatego, że tamtejsza siła robocza jest tania. Jest wręcz przeciwnie, jak stwierdzili liderzy korporacyjni, tacy jak Tim Cook z Apple: chińscy wykwalifikowani pracownicy są znakomici. Niezależnie od tego, czy chodzi o smartfony, czy samochody elektryczne, nie każda niewykwalifikowana osoba może zapewnić wyniki gwarantujące standard i jakość. A tania produkcja tekstyliów przeniosła się już na dużą skalę do krajów takich jak Kambodża i Wietnam.

Donald Trump i Xi Jinping podczas konferencji prasowej w Wielkiej Hali Ludowej. Pekin, 9 listopada 2017 r.

Jedna z konsekwencji tego stanu rzeczy stała się jasna w ostatnich dniach, gdy Donald Trump chciał zmusić firmy do opuszczenia Chin i przeniesienia produkcji z powrotem do USA za pomocą swoich karnych ceł. Wydaje się, że dzieje się wręcz przeciwnie, donosi "New York Times": coraz więcej firm próbuje rozszerzyć swoją produkcję w Chinach, ponieważ Stany Zjednoczone nie mają wystarczającej liczby dobrze wykwalifikowanych pracowników, których potrzebują.

USA zawiodły swoich obywateli

Kontrast między Chinami a USA nie może być większy: Ameryka ma najwyższy wskaźnik umieralności niemowląt w wolnym świecie, a opieka zdrowotna jest 10 razy droższa niż w Niemczech. Nie ma powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego, co w Europie jest przecież normą.

Koszt edukacji w Stanach Zjednoczonych jest astronomiczny: jeden rok w dobrej (tj. prywatnej) szkole średniej kosztuje do 50 tys. dol. (ok. 190 tys. zł), cztery lata college'u kosztują ok. 250 tys. dol (ok. 940 tys. zł). Szkolenie na prawnika kosztuje nawet 300 tys. dol. (ok. 1,1 mln zł). Zadłużenie, które rodziny lub młodzi dorośli muszą zaciągnąć w tym celu, pozostaje ogromnym obciążeniem przez dziesięciolecia. Wang Huning był w stanie dostrzec ten rozwój wydarzeń, kiedy pod koniec lat 80. udał się do USA, aby zobaczyć zniszczoną infrastrukturę.

Ale co to wszystko ma wspólnego z demokracją, którą Wang i Xi gardzą? Odpowiedź można znaleźć w każdym wprowadzeniu do teorii demokracji. Kraj pozbawiony bezpłatnej edukacji i przystępnego cenowo dostępu do opieki zdrowotnej nie może mieć obywateli potrzebnych do udanej demokracji. Na co komu prawo do głosowania, jeśli nie ma czego włożyć do garnka? I czym jest wolność słowa, jeśli nie możesz zapłacić lekarzowi, gdy jesteś chory? Jeszcze przed Donaldem Trumpem Stany Zjednoczone Ameryki nie były już dobrze funkcjonującą demokracją.

Tezy Xi Jinpinga o łabędzim śpiewie Ameryki nie są bezpodstawne. Ale nawet jeśli ma rację, nie oznacza to, że jego wizja Republiki Ludowej, "socjalizmu z chińskimi cechami" bez wolności i praw człowieka, jest lepszą alternatywą.

Źródło: Welt

#chiny #usa #polityka