Witam dzisiaj chciałbym rozpocząć pewien cykl postów skupiony na tradycyjnym filozoficznym Stoicyzmie. Celem jest danie kontekstu do tego jak wyglądają popularne przedstawienia Stoicyzmu które skupiają się na samopomocy. Postaram się w ramach swoich możliwości opisać mniej więcej podstawowe doktryny Stoickiej etyki. Jeśli kogoś to zainteresuje to może wrzucić komentarz z propozycją jakiegoś tematu.

Najpierw aby w ogóle zacząć mówić o Stoicyzmie trzeba poznać kontekst. Stoicyzm należy do rodziny filozofii, których głównym celem jest znalezienie najlepszego sposobu na życie i odkrycie sposobów na rozwój jako istoty ludzkiej . Stoicyzm jest jedną z kilku tego typu filozofii, które rozwinęły się w okresie hellenistycznym w regionie Morza Śródziemnego. Wszelkie te filozofie starały się odpowiedzieć na to jak osiągnąć eudajmonię(można ten termin tłumaczyć jako spełnione lub dobrze przeżyte życie).

Według Stoików ludzie z natury są w pewien sposób racjonalni. Każdy według Stoików dąży do dobra, do tego co uznaje za korzystne dla siebie i do prawdy. Dlatego Stoicy stwierdzają, że cnota(arete) jest jedynym dobrem. Człowiek musi dobrze wypełniać swoją funkcję, a używanie rozumu jest jego specyficzną funkcją. Cnota to po prostu pewna doskonałość w tym względzie. Dlatego przykładowo można też powiedzieć, że cnotą noża jest jego ostrość bo taka jest jego funkcja.

Według Stoików cnota jest jedynym dobrem bo stanowi wiedzę o tym jak dobrze żyć. Nie jest to forma wiedzy polegająca na tym że przykładowo przeczytaliśmy w książce że coś jest takie i takie, ale jest to forma wiedzy która tworzy trwały stan dyspozycyjny.

Przykładowo możemy wiedzieć, że nie należy się bać czegoś, ale i tak pojawiają się w nas wyobrażenia, które mówią nam że coś stanowi zagrożenie i wywołuje to w nas strach. Osoba która naprawdę sobie przyswoiła wiedzę dotyczącą tej danej sytuacji nie będzie miała tego typu wyobrażenia i jej reakcja emocjonalna będzie zgodna z rozumem.

Cnotliwy mędrzec ma zawsze poprawne osądy dotyczące sytuacji i potrafi zauważać jakie działania są odpowiednie. Jest to ideał postawiony przez Stoików, ale oczywiście jest to raczej tylko ideał i nie jest realny do spełnienia.

Celem Stoików jest uzyskiwanie coraz lepszego zrozumienia realiów świata i coraz lepsze posługiwanie się pojęciami moralnymi takimi jak dobro i zło, aby móc poprawić swoje osądy a później je ćwiczyć żeby sobie je utrwalić.

Kolejnym powodem dlaczego Stoicy uważają cnotę za jedyne dobro jest podział na rzeczy zależne i niezależne od naszej woli. Zasadniczo uznają że to co jest jedynie zależne od naszej woli to nasza zdolność do racjonalnego badania wrażeń(prohairesis). Autorefleksja, badanie własnych poglądów i przekonań to są rzeczy od nas zależne i jak to mówił Epiktet nikt nie może zmusić nas do przyjęcia fałszu za prawdę.

Inaczej się sprawa ma gdy patrzymy na wszelkie inne rzeczy. Bogactwo, znajomości, zdrowie, życie te wszystkie powszechnie cenione rzeczy i uznawane za dobra według Stoików nie powinny być przecenianie. Stoicy zauważają, że naturalne jest dążenie do tych rzeczy i nie ma nic złego w tym że ktoś chce dbać o swój stan finansów czy znajomości, ale te rzeczy nie spełniają definicji "dobra" według Stoików.

Dobro musi być czymś co jest zawsze godne wyboru i nie można mieć tego w nadmiarze. Tylko cnota spełnia tą definicję. Nie można mieć za dużo mądrości, odwagi, sprawiedliwości, umiarkowania i zawsze są to rzeczy godne wyboru.

Dodatkowo wszelkie rzeczy zewnętrzne względem naszego charakteru są od nas niezależne. Tylko wyłącznie od opatrzności zależy to czy zostaniemy obdarzeni zdrowiem bogactwem władzą itd. i może zostać to odebrane z dnia na dzień.

To co powoduje, że wszelkie rzeczy zewnętrzne są dobrze używane to cnota jednostki, która nimi operuje. Dlatego nie chwalimy gitary za dobrą grę, ale gitarzystę, który potrafi ją w odpowiedni sposób użyć.

#tradycyjnystoicyzm #stoicyzm