W dwunastym odcinku serii #dyktatorzy chciałbym przedstawić Wam „ikonę” węgierskiego komunizmu - Jánosa Kádára.

KTO: János Kádár (wł. János József Czermanik / Csermanek)

GDZIE: Węgry

KIEDY: 1956-1989

1. Ur. 1912 w Rijece (dziś Chorwacja, wówczas Austro-Węgry), zm. 1989 w Budapeszcie.
   

2. Z pochodzenia był ćwierć-Słowakiem, jego prawdziwe nazwisko brzmiało „Czermanik” (taki wariant pojawia się w księdze metrykalnej chrztu). W węgierskich dokumentach było ono natomiast zapisywane jako „Csermanek”. „Kádár” to z kolei jeden z konspiracyjnych pseudonimów przyszłego przywódcy Węgier.
   

3. Matka wychowywała go samotnie (to właśnie po niej, jako dziecko nieślubne, otrzymał nazwisko). Ojca poznał dopiero w roku 1960, a więc gdy był już najważniejszą osobą w państwie. Sam Kádár uważał, że matka miała na niego zbyt duży wpływ – mawiał, że ożenił się dopiero w wieku 32 lat, gdyż nie mógł „oddzielić się” od swojej mamy.
   

4.  Kádár nie był „czystym” komunistą. Jego doktryna – zwana żartobliwie „gulaszowym komunizmem” albo po prostu „kadaryzmem” – nie zamierzała powielać bezkrytycznie modelu radzieckiego. Na początku lat 60 Kádár przyzwolił na pewną liberalizację polityczną, pozwolił też na większą wolność słowa, zwiększając rolę opinii publicznej w państwie i zmieniając rolę partii w rozwoju socjalizmu (interpretowaną raczej jako „służba” aniżeli „dowodzenie”).
   

5. Można powiedzieć, że „politycznym” ojcem Kádára był w pewnym sensie Josip Broz Tito. To on zaproponował Chruszczowowi, aby na stanowisko I sekretarza Węgierskiej Socjalistycznej Partii Robotniczej powołać właśnie Kádára. Wcześniej rozważano kandydaturę innego ważnego polityka, Ferenca Münnicha.
   

6. Kádár miał coś wspólnego z naszym Gomułką – w latach 1951-1954 siedział w komunistycznym więzieniu, gdzie był torturowany jako rzekomy agent obcych mocarstw (zarzucano mu sympatie projugosłowiańskie). W 1952 roku został skazany na dożywocie, ale w lipcu 1954 wypuszczono go, uniewinniono i zrehabilitowano.
   

7. Jego pasją były myślistwo (polował z Breżniewem, Fidelem Castro, szachem Iranu Rezą Pahlawim czy królem Nepalu Birendrą Bikram Shah Dev) oraz szachy. Uwielbiał „Przygody dobrego wojaka Szwejka”. Nie cierpiał telewizji. Włączał ją tylko raz w roku – 1 maja – aby obejrzeć relację z obchodów Święta Pracy.
   

8. Był chyba jedynym dyktatorem, który będąc u władzy …hodował kury. Przy swojej willi w Budapeszcie kazał wybudować kurnik, sam opiekował się drobiem, gdyż przepadał za świeżymi jajkami.
   

9. Zmarł 6 lipca 1989, dokładnie w dniu oficjalnej rehabilitacji premiera Imre Nagya, którego obalono po fiasku rewolucji w roku 1956, a dwa lata później powieszono. Ludzie, którzy w dniu rehabilitacji Nagya byli obecni na sali sądowej, w wielkim podnieceniu podawali sobie kartki z krótkim zdaniem „Kádár nie żyje!”.
   

10. W 2007 roku zbeszczeszczono jego grób i …ukradziono jego czaszkę. Do dziś nie wiadomo, gdzie czaszka Kádára (wraz z kilkoma innymi kośćmi szkieletu dyktatora) się znajduje.
    

Jako że jest dziś piątek, przypominam, że jutro i w niedzielę odcinka nie będzie – trzeba sobie zrobić małą weekendową przerwę. ( ͡° ͜ʖ ͡°) Zapraszam do piorunowania, komentowania i obserwowania tagu #dyktatorzy – za miły odzew bardzo serdecznie dziękuję!

#ciekawostkihistoryczne #historia #ciekawostki