Wołek zbożowy (Sitophilus granarius) to niewielki chrząszcz z rodziny ryjkowcowatych, uważany za jednego z najgroźniejszych szkodników magazynowych. Dorosłe osobniki osiągają długość od 2 do 5 mm i mają wydłużone, walcowate ciało o barwie od jasnobrązowej do ciemnobrązowej. Charakterystyczną cechą tego owada jest długi ryjek zakończony silnym aparatem gębowym, którym drąży ziarna zbóż.


Wołek zbożowy nie występuje w naturze – spotkać go można wyłącznie w magazynach, silosach lub domowych spiżarniach, gdzie żeruje na przechowywanych ziarnach pszenicy, żyta, jęczmienia, kukurydzy, a nawet w produktach mącznych. Owad nie potrafi latać, ponieważ nie posiada skrzydeł błoniastych – rozprzestrzenia się wyłącznie dzięki transportowi ziarna przez człowieka.


Samica składa od 150 do nawet 700 jaj, umieszczając je pojedynczo wewnątrz ziaren. Larwy rozwijają się ukryte w środku ziarna, żywiąc się jego wnętrzem i powodując znaczne straty – masa ziarna może spaść nawet o 15%, a ziarno staje się niezdatne do spożycia. Cykl rozwojowy wołka zbożowego jest szybki – w sprzyjających warunkach (temperatura ok. 25–26°C, wilgotność 85–90%) jedno pokolenie rozwija się w ciągu 4–6 tygodni, co pozwala na pojawienie się nawet kilku pokoleń w roku.


Wołek zbożowy jest bardzo ruchliwy, a jego obecność w ziarnie często zdradzają drobne otworki w łupinach oraz obecność białych odchodów. Zaatakowane ziarno traci wartość użytkową i smakową, a produkty stają się podatne na rozwój pleśni i bakterii.


#porannyrobal #chrzaszcze

b1d5d67b-c8b8-4270-9ab7-ae23544ad33a
ecbc3753-83ce-42b9-93ae-a12217f8a61d
f9ab43fc-a042-4b5f-ac96-cdeda66cc0a8
c29d64f4-7eaa-4988-8ba8-b6f82eeb0e37

Komentarze (6)

myoniwy

@Onestone To z czego on wyewoluował? Przecież uprawa zboża to jakieś 10000 lat.

Onestone

@myoniwy Ciekawe pytanie. Wg. perplexity:


Przodkowie wołka zbożowego żyli prawdopodobnie na południowo-zachodnich stokach Himalajów, gdzie inne gatunki z rodzaju Sitophilus do dziś żerują na dziko rosnących nasionach i owocach drzew. Przed udomowieniem zbóż przez człowieka, wołki te mogły wykorzystywać zapasy gromadzone przez ptaki lub gryzonie, ukrywając się w naturalnych „magazynach” nasion. Były więc oportunistami żywieniowymi, zdolnymi do rozwoju w różnych suchych nasionach, a ich cykl życiowy już wtedy przebiegał całkowicie wewnątrz ziarna.


Kluczowa zmiana nastąpiła wraz z początkiem rolnictwa i przechowywania zbóż przez ludzi około 10–12 tysięcy lat temu. Wtedy wołek zbożowy przeszedł ewolucyjne „przestawienie się” na magazynowane przez człowieka ziarno, korzystając z nowych, stałych i obfitych źródeł pokarmu. Wyspecjalizował się w rozwoju wyłącznie w magazynach, a jego dalsza ewolucja doprowadziła do utraty zdolności latania (zredukowane skrzydła i mięśnie lotne), co jest adaptacją do suchych warunków magazynów i minimalizacji utraty wody.


Podsumowując: wołek zbożowy wyewoluował z dzikich przodków żywiących się nasionami roślin (prawdopodobnie w naturalnych schowkach gryzoni i ptaków), a dopiero po udomowieniu zbóż przez człowieka i wprowadzeniu magazynowania przeszedł pełną adaptację do życia wyłącznie w środowisku stworzonym przez ludzi. Jest więc przykładem owada, którego ewolucja została ściśle powiązana z rozwojem rolnictwa i cywilizacji ludzkiej.

Giban

@myoniwy W przypadku organizmów, które rozmnażają się tak szybko i w tak dużych ilościach na miot, ewolucja działa odpowiednio szybciej. Dobrym przykładem jest tu jedwabnik

deb429f2-8665-46c9-893d-c21836042cbc
Iknifeburncat

@Onestone co za gałgan z tego wołka. A napiszesz coś jak się z nim walczy, skoro przynosi takie straty?

bucz

@Iknifeburncat ja gazuje pojemnik z ziarnem co2 z butli i tak zostawiam zamkniety

Ale potem i tak trzeba przebierac i truchlo odsortowac

Onestone

@Iknifeburncat z tego co znalazłem, to ważne są warunki przechowywania: niska wilgotność ziarna (poniżej 14,5%) oraz temperatura poniżej 18° C.


Zwalczanie w warunkach przemysłowych polega na zastosowaniu środków chemicznych - w magazynach skuteczne są opryski insektycydami kontaktowymi (pyretrum, permetryna, Actellic 500 EC, Talisma EC).


Dodatkowo, to co napisał @bucz , metodą zwalczania szkodnika jest fumigacja (gazowanie zboża i silosów), którą powinna przeprowadzać wyspecjalizowana firma – gaz przenika do wnętrza ziaren i eliminuje wszystkie stadia rozwojowe wołka.

Zaloguj się aby komentować