Dziesiąty odcinek serii #dyktatorzy przed nami. ( ͡° ͜ʖ ͡°) Czyniąc zadość wielu komentarzom, a także sugerując się wynikiem przedwczorajszej sondy, dziś przedstawiam Wam postać bardzo mało znaną, wręcz zapomnianą – dyktatora Estonii, Konstantina Pätsa.

KTO: Konstantin Päts

GDZIE: Estonia

KIEDY: 1934-1940

1. Ur. 1874 w Tahkuranna koło Parnawy, zm. 1956 w Buraszewie (ZSRR).
   

2. Päts rządził Estonią w zasadzie od 1918 roku, ale nie były to jeszcze rządy dyktatorskie (był premierem). Pełna konsolidacja władzy dokonała się po zamachu stanu w 1934 – Päts (wspierany przez wojsko) wprowadził stan wyjątkowy, rozwiązał parlament, zakazał działalności partii politycznych oraz zgromadzeń. Rozpoczęła się wówczas tzw. „cicha/niema era” (est. Vaikiv ajastu).
   

3. Päts był rekordzistą, jeśli chodzi o liczbę powołanych rządów. Najpierw stał na czele trzech rządów tymczasowych, później – pięciokrotnie – na czele „normalnego” już rządu. Daje to w sumie osiem gabinetów. W 1938 Päts został natomiast prezydentem Estonii (219 głosów „za”, 19 głosów „przeciw” – wyboru dokonał estoński odpowiednik naszego Zgromadzenia Narodowego).
   

4. W listopadzie 1926 roku sprzedał swój dom Finom, którzy urządzili w nim ambasadę (musiał skądś zdobyć pieniądze, żeby spłacić długi). Päts mieszkał tam – jako lokator – przez dwanaście kolejnych lat. Był to chyba jedyny przypadek w historii, kiedy głowa państwa mieszkała na terenie ambasady innego kraju.
   

5. Przypadek sprawił, że w 1909 roku Päts uniknął kary śmierci. Został na nią skazany w związku z udziałem w rewolucji roku 1905 w Rosji, ale większość dokumentów zaginęła w trakcie śledztwa. Ponieważ na podstawie tego, co się zachowało, nie można było udowodnić Pätsowi winy, został „jedynie” skazany na rok więzienia (ostatecznie przyszły dyktator odsiedział parę miesięcy w więzieniu w Petersburgu).
   

6. W odróżnieniu od wielu omawianych poprzednio dyktatorów, Päts ani nie siedział na garnuszku państwa, ani nie zdobył majątku nielegalnie. Był przedsiębiorczy – najpierw współzakładał jeden z większych banków, potem był wieloletnim prezesem towarzystwa ubezpieczeniowego „Eesti Lloyd”, następnie pracował jako nadzorca giełdy w Tallinie, przewodniczył również fundacji na rzecz współpracy z Finlandią.
   

7. Niektórzy spekulują, że Päts był agentem radzieckim. Faktem jest, że w latach 1924-1934 był opłacany przez Sowietów – otrzymywał wtedy kwotę 4000 dolarów rocznie, co było sumą astronomiczną jak na tamte czasy. Oficjalnym źródłem tych pieniędzy była estońsko-radziecka firma importująca ropę naftową.
   

8. Estończycy zarzucają Pätsowi nadmierny konformizm w stosunku do ZSRR. Päts do końca łudził się, że Estonia uniknie konfrontacji z Armią Czerwoną, jednak – nie dziwota – mocno się przeliczył. Od 1939 przystawał na wszystkie żądania Sowietów, ostatecznie zakończyło się to zupełnym pozbawieniem władzy w roku 1940 (można powiedzieć: na własne życzenie) oraz utratą niepodległości przez Estonię, która stała się jedną z republik ZSRR.
   

9. Jeśli chodzi o poglądy, Päts był agrarystą – w Polsce zapewne głosowałby na przedwojenny PSL. Z dużą rezerwą odnosił się do faszyzmu i komunizmu.
   

10. Skończył marnie – w szpitalu psychiatrycznym w ZSRR. Przetrzymywano go najpierw w psychuszce w Kazaniu, potem na terenie Estonii (już wcielonej do Związku Radzieckiego), potem w szpitalu psychoneurologicznym w Buraszowie. Oficjalnymi powodami, dla których go tam umieszczano, były „kontrrewolucyjne wypowiedzi przeciwko władzy ludowej” oraz „wrogie nastawienie do komunizmu”. Pochowano go w nieoznaczonym grobie. W 1990 szczątki odnaleziono, ekshumowano i przewieziono do Estonii.
    

Z góry dziękuję za pioruny, komentarze oraz obserwowanie tagu #dyktatorzy ( ͡° ͜ʖ ͡°)

#historia #ciekawostkihistoryczne #ciekawostki