Z historii farmacji cz. 1

Tag do obserwowania #gulosus

Raczej ludzie nie mają w zwyczaju przyprawiać potraw przy pomocy opium i jego izolatów...

Opium to wysuszony sok mleczny, zwany lateksem, otrzymany z niedojrzałych makówek maku lekarskiego (Papaver somniferum). Najstarsze ślady wykorzystania tej rośliny (nasiona) zostały znalezione w zabudowaniach wzdłuż Dunaju (Niemcy). Resztki te pochodzą najprawdopodobniej z czwartego tysiąclecia przed naszą erą (neolit).

Dioskurydes, zwany "ojcem farmakologii" był greckim lekarzem żyjącym w pierwszym wieku naszej ery. Jest uznawany za twórcę farmacji jako nauki. Jako pierwszy opisał sposób otrzymywania opium. Opium według niego miało szerokie zastosowanie - na kaszel polecał miód leczniczy (opium wymieszane z miodem), na dnę moczanową miksturę (mleko kobiece, szafran, opium), na trudności z zasypianiem - czopki opiumowe.

Morfina została wyizolowana po raz pierwszy w 1804 roku przez niemieckiego aptekarza - Friedricha Sertürnera. Następnie w 1805 opublikował on informacje dotyczącego swojego odkrycia w czasopiśmie "Trommsdorffs Journal der Pharmazie", a nowy związek określił mianem Principium Somniferum (cząstka indukująca sen). Odrzucił tym samym teorię mówiącą, iż wszystkie substancje bioaktywne znajdujące się w roślinach mają naturę kwasową (morfina jest alkaloidem - posiada w pierścieniu grupę azotową, która nadaje jej natury zasadowej - rozpuszcza się w środowisku kwaśnym). W następnych latach próbował on opracować optymalną dawkę do stosowania w lecznictwie.

Po wielu eksperymentach na szczurach, psach i ludziach oszacował bezpieczną dawkę terapeutyczną na 15 mg, i nazwał ją Morfiną (współcześnie we wlewie dożylnym stosuje się dawkę 1-2 mg/h; dawka dzienna wynosi 10-50 mg). W kolejnych latach zasłynął z izolacji innych alkaloidów - kodeiny , strychniny, weratryny i chininy Pod koniec życia zaczął ulepszać i projektować broń palną, także opracował specjalny stop metali (antymon + ołów) do odlewania naboi. Za swoje wynalazki militarne został nagrodzony przez władzę w Hanowerze (Niemcy). Umarł jako człowiek chory na depresję i uzależniony od swojego opus vitae - morfiny.

Samo opium nadal było stosowane w postaci nalewek (słynne Laudanum podawane w XIX wieku noworodkom), pigułek czy maści aż do XX wieku.

Na zdjęciu butelka apteczna po morfinie z mojej kolekcji z główką maku polnego (Papaver rhoeas).

FARMAKOLOGIA PIEPRZU CZARNEGO

Czy istnieje druga tak popularna przyprawa jak pieprz czarny? Wykorzystanie owoców tego indyjskiego pnącza ma bardzo długą historię. Już w XIII wieku p.n.e., w Egipcie był popularnym surowcem służącym zarówno jako substancja aromatyczna, lek, jak i środek służący do konserwacji mumii. Co mówią współczesne badania na temat właściwości leczniczych pieprzu czarnego?

Pieprz czarny lekiem na hiperlipidemię?

Hiperlipidemia to schorzenie polegające na zaburzeniu gospodarki lipidowej. Objawia się to między innymi wysokim poziomem cholesterolu, lipoprotein o małej gęstości (LDL) i lipoprotein o bardzo małej gęstości (VLDL). Ten stan jest jednym z najważniejszych zagrożeń dla zdrowia publicznego. Nieleczony może powodować miażdżycę, chorobę niedokrwienną serca, a nawet zawał mięśnia sercowego.

W 2010 roku opublikowano wyniki badań, w których chomikom z indukowaną hiperlipidemią podawano pieprz czarny przez 12 tygodni. W czasie trwania tego doświadczenia parametry krwi (LDL, cholesterol całkowity) wróciły do ogólnie przyjętych norm. Dodatkowo opisywana przyprawa hamowała oksydację LDL (frakcja lipoprotein, która związana jest ze zmianami miażdżycowymi). Efekt ten wiązał się z antyoksydacyjnymi właściwościami piperyny – głównej substancji aktywnej zawartej w pieprzu. Dodatkowo związek ten wpływa na aktywność tarczycy, której hormony odpowiadają między innymi za gospodarkę lipidową organizmu czy za insulinooporność.

Pieprz czarny a obfite krwawienia miesiączkowe

Obfite krwawienia są najczęściej związane z zaburzeniami krzepnięcia o różnej etiologii. W tradycyjnej medycynie irańskiej, to właśnie pieprz był lekiem na tą dolegliwość. Ale co mówi na to nauka? Według badań, ekstrakt z tego surowca zmniejsza czynność skurczową macicy. Efekt ten związany jest prawdopodobnie z napięciozależnymi kanałami wapniowymi oraz receptorami adrenergicznymi.

Działanie przeciwdepresyjne pieprzu czarnego

Szczurom z indukowaną depresją podawano piperynę i jej pochodne w ilości 10-20 mg/kg masy ciała. Po 14 dniach stosowania zaobserwowano znaczącą poprawę stanu psychicznego badanych organizmów. Piperyna podawana w ilości 5-20 mg/kg masy ciała przez 6 tygodni powoduje wzrost zdolności kognitywnych. Oba efekty można wytłumaczyć faktem, iż związek ten wpływa na syntezę oraz wychwyt zwrotny neurotransmiterów odpowiedzialnych za dobrostan psychiczny i pamięć.

Pieprz czarny to nie tylko doskonała przyprawa, ale także źródło wielu substancji aktywnych o interesującym profilu farmakologicznym. Poza wymienionymi surowiec ten był testowany jako środek znieczulający miejscowo, uspokajający, przeciwbakteryjny czy nawet przeciwnowotworowy!

appendix do mojego starego artykułu: https://www.gulosus.pl/wszystko-o-pieprzu/