Żaby w Czarnobylu stały się czarne, żeby nie wyginąć

Na skażonych w 1986 r. terenach odkryto żaby, które zmieniły swój kolor – to efekt szybkiej ewolucji gatunku na skutek nagłych zmian środowiska.

Naukowcy z Universidad de Oviedo od 2016 r. badali rzekotki wschodnie (łac. Hyla orientalis) występujące w Ukrainie. Żaby te mają jasnozielone ubarwienie skóry, ale te schwytane na terenach z największym skażeniem radioaktywnym wyglądają inaczej: niemal cała populacja składa się teraz z czarnych osobników. Badania, które zostały opisane na łamach czasopisma „Evolutionary Applications” ujawniają także, że zmiana ubarwienia nie jest związana z poziomami promieniowania, których zwierzęta doświadczają obecnie. To „pamiątka” po czasach, gdy skażenie było ekstremalne. Ściemnienie koloru skóry żab dzięki zwiększeniu w ich organizmach stężenia melaniny było dla nich jedynym dostępnym „na szybko” mechanizmem ewolucyjnym, aby gatunek nie wyginął. W Czarnobylskiej Strefie Wykluczenia żyje dziś dziesiąte pokolenie.

Badania na grzybach potwierdziły, że melanina może nie tylko ograniczać negatywne skutki promieniowania UV, ale i jonizującego, jest także odpowiedzialna za neutralizację reaktywnych form tlenu.

Historia zna przypadki, kiedy melanina odegrała kluczową rolę w przetrwaniu gatunku. Motyl krępak brzozowy (Biston betularia) przed rewolucją przemysłową w przeważającej większości był biały – kolor czarny notowano u jedynie 2 proc. populacji. Kiedy zaczęły dymić kominy fabryk i drzewa stały się brudne od sadzy i pyłów, białe osobniki krępaka brzozowego stały się łatwym celem dla ptaków, bo wyróżniały się z tła (badania przeprowadzono w okolicach Manchesteru). Te czarne zyskały więc przewagę ewolucyjną i w krótkim czasie większość populacji tego motyla ściemniała. Ten fenomen nazwano melanizmem przemysłowym. Na marginesie: gdy w Wielkiej Brytanii wprowadzono przepisy związane z dbałością o jakość powietrza, to czarne osobniki stały się nadmiernie widoczne i rozrosła się populacja białych.

Tak jak motyle w Manchesterze, czarnobylskie żaby przeszły przyspieszoną ewolucję w odpowiedzi na nowe warunki życia.

Tekst w całości pochodzi stąd.