#historia #historiazarroyo #hitzarroyo #turcja
Turecka wojna o niepodległość – wyjaśnienie niektórych wątpliwości (post skopiowany z mojej strony na FB)
Zbliżający się pełną parą wrześniowy wyjazd do Republiki Turcji zachęcił mnie do stworzenia serii opowiadającej o Imperium Osmańskim i państwie będącym oczkiem w głowie Mustafy Kemala Atatürka – Republice Tureckiej. Parę postów poświęconych Turkom pojawiło się już na stronie i można zaliczyć je do tej serii. Seria ma na celu wyjaśnienie wielu wątpliwości, spraw dyskusyjnych oraz udzielanie się w sprawach związanych z państwem, którym aktualnie rządzi Recep Tayvip Erdoğan. Niektóre tematy mogą się wydać kontrowersyjne, ale uważam, że należy je poruszyć ze względu na oddanie sprawiedliwości historii jako matce wszystkich nauk.
--------------------------------------------------------------------------
Kilka dni temu na Histomemawce wrzuciłem mema związanego z wojną o niepodległość Turcji. Konfliktem, który doprowadził do uwolnienia się Turków od państw Ententy, a także przewrotu w Grecji. Potem mem trafił na stronę Historyczne Memy i wywołał kilka ciekawych dyskusji. W tym poście zamierzam wyjaśnić kilka z nich – są one dość ważne dla ogólnego rozeznania się w tym konflikcie, niekiedy będącego równie trudnym, co wojna domowa w Rosji po przewrocie bolszewickim. Główną bazą materiałową do rozwiania tych wątpliwości i niedopowiedzeń będą biografie Mustafy Kemala, ojca Turków, „The Turkish War of Independence. A military history 1919-1923” Edwarda J. Ericksona, „The Vanquished. Why the First World War failed to end, 1917-1923” Roberta Gerwarth’a, „The Ottoman Endgame: War, Revolution and the Making of the Modern Middle East 1908-1923” Sean’a McMeekin’a, a także biografia Mussoliniego aut. Göran’a Hägg’a, a także netografia zawarta w angielskojęzycznym artykule na Wikipedii (choć tu bardzo pobieżnie).
--------------------------------------------------------------------------
Włoska aktywność w wojnie
Jednym z państw, które brało udział w wojnie o niepodległość Turcji, były Włochy. Choć stali po stronie Ententy, potajemnie wspierali Turków. Wysyłali im broń, jak relacjonował jeden z ormiańskich historyków, a także starali się utrzymać w swoich rękach archipelag Dodekanezu. Te poparcie Kemala przez Włochów można wyjaśnić jednym słowem – Wersal. Włosi po I Wojnie Światowej w rokowaniach nad przyszłym wyglądem świata poczuli się oszukani. W I WŚ Włosi stracili około 600 tysięcy ludzi. Cele, o które walczyli, przepadły. Obiecano im południowy Tyrol, Istrię z Triestem i Dalmację. Zamiast tego w Wersalu dostali od Brytyjczyków Jubaland (fragment południowo-zachodniej Somalii) i niewielkie skrawki terytorium od Francuzów. To rozwścieczyło nacjonalistyczne kręgi włoskiej polityki. Gabrielle d’Annunzio w sierpniu 1919 roku zdobył Fiume (dzisiejszą Rijekę). Sam temat zajęcia Fiume przez zwolenników d’Annunzia to dobry temat na inny post. Ponadto Włosi byli przeciwni okupacji zachodniej Turcji przez Greków, co było dodatkowym powodem do potajemnego wsparcia Kemalistów. A wynikało to też z nie otrzymania w ramach traktatu wersalskiego ziem między Izmirem, a Ayvalikiem (wybrzeżami Morza Egejskiego). Zamiast nich dostali te tereny Grecy, którzy włożyli do I WŚ znacznie mniej niż Włosi.
Okupowali Konstantynopol i część południowo-zachodniej Anatolii. Nigdy jednak nie starli się w tej wojnie z Turkami. Do tego chronili turecką ludność cywilną przed ręką Greków i przyjmowali tureckojęzycznych uciekinierów z terenów
zajętych przez królestwo Hellenów.
Armenia i Imperium Osmańskie po jednej stronie? Działania osmańskie
W trakcie wojny o niepodległość doszło do kilku bitew Osmanów przeciwko Atatürkowi. W 1920 roku doszło do serii 3 buntów ze strony rządu osmańskiego, będącego pod kontrolą Brytyjczyków, na czele których stanął były oficer osmańskiej żandarmerii – Anzawur Ahmed Pasza. Przeciwko niemu stanął islamski socjalista Çerkes Ethem. Choć sam nie popierał ruchu Mustafy Kemala Paszy, to uznał wojska okupacyjne i Greków za większe zagrożenie dla tureckiego państwa. Postanowił więc wesprzeć siły nacjonalistów w wojnie. Pokonał powstańców Anzawura, którego w 1921 roku skazano na śmierć.
Przeciw Kemalowi stanęła też tzw. „Armia Kalifatu” utożsamiana z osobą Sulejmana Sefika Paszy, usuniętego ze stanowiska ministra wojny przez sułtana Mehmeda VI w związku z organizacją armii mającej na celu mordowanie nacjonalistów. Powstanie to zakończyło się klęską Sulejmana Sefika po 2 miesiącach walk.
Doszło też do kilku powstań feudalnych, między innymi do rebelii w Yozgat – krwawo stłumionej przez wojska nacjonalistyczne. 23 Czerkiesów zostało rozstrzelanych, a 12 innych mieszkańców powieszono.
Wypada też wspomnieć, że na wielu działaczy kemistowskich jak wspomniany Mustafa Kemal Pasza (późniejszy Atatürk) została nałożona kara śmierci. Z tego powodu takie powstania jak bunt Anzawura czy „Armii Kalifatu” były walkami rządu centralnego i kemalistów.
Ormianie po zawarciu pokoju między Rosją, a Państwami Centralnymi w 1918 r. poczuli się zagrożeni rozebraniem świeżo powstałej w 1917 r. Demokratycznej Republiki Armenii. W wojnie o niepodległość Ormianie wraz z Francuzami okupowali fragment azjatyckiej części Turcji. Sama współpraca z Osmanami była też mocno naciągana. Ormianie pamiętali niejedno ludobójstwo na ich narodzie* dokonane przez Osmanów. Trudno więc było uznać, że mimo wszystko ze sobą współpracowali mimo, że byli w tym samym bloku wojskowym.
Amerykanie w wojnie Kemala?
Podczas wojny grecko-tureckiej z lat 1919-1922 jednym z sojuszników Grecji była Ameryka. Jankesi poparli w tej wojnie Greków jako nota bene jedno z państw Ententy. 7 czerwca 1922 r. grecka flota wsparta przez 3 okręty amerykańskie – USS Sands, USS McFarland i USS Sturtevant bombardowała leżące na północy miasto Samsun. Aliantom udało się je zająć, lecz nie udało się tym osłabić Turków. 3 miesiące później padła Smyrna. Utrata miasta przez Greków i wybuch
rewolucji antymonarchistycznej w Grecji doprowadził do zakończenia wojny.
A jeśli widzicie jeszcze jakieś elementy tego konfliktu, które Was zastanawiają, piszcie w komentarzach.
*To też mocno dyskusyjny temat i nie negując zbrodni, jaką była rzeź Ormian przez Turków i Azerów, to sama niezgoda między oboma narodami (Ormianami i Turkami) była z winy obu ludów.
Turecka wojna o niepodległość – wyjaśnienie niektórych wątpliwości (post skopiowany z mojej strony na FB)
Zbliżający się pełną parą wrześniowy wyjazd do Republiki Turcji zachęcił mnie do stworzenia serii opowiadającej o Imperium Osmańskim i państwie będącym oczkiem w głowie Mustafy Kemala Atatürka – Republice Tureckiej. Parę postów poświęconych Turkom pojawiło się już na stronie i można zaliczyć je do tej serii. Seria ma na celu wyjaśnienie wielu wątpliwości, spraw dyskusyjnych oraz udzielanie się w sprawach związanych z państwem, którym aktualnie rządzi Recep Tayvip Erdoğan. Niektóre tematy mogą się wydać kontrowersyjne, ale uważam, że należy je poruszyć ze względu na oddanie sprawiedliwości historii jako matce wszystkich nauk.
--------------------------------------------------------------------------
Kilka dni temu na Histomemawce wrzuciłem mema związanego z wojną o niepodległość Turcji. Konfliktem, który doprowadził do uwolnienia się Turków od państw Ententy, a także przewrotu w Grecji. Potem mem trafił na stronę Historyczne Memy i wywołał kilka ciekawych dyskusji. W tym poście zamierzam wyjaśnić kilka z nich – są one dość ważne dla ogólnego rozeznania się w tym konflikcie, niekiedy będącego równie trudnym, co wojna domowa w Rosji po przewrocie bolszewickim. Główną bazą materiałową do rozwiania tych wątpliwości i niedopowiedzeń będą biografie Mustafy Kemala, ojca Turków, „The Turkish War of Independence. A military history 1919-1923” Edwarda J. Ericksona, „The Vanquished. Why the First World War failed to end, 1917-1923” Roberta Gerwarth’a, „The Ottoman Endgame: War, Revolution and the Making of the Modern Middle East 1908-1923” Sean’a McMeekin’a, a także biografia Mussoliniego aut. Göran’a Hägg’a, a także netografia zawarta w angielskojęzycznym artykule na Wikipedii (choć tu bardzo pobieżnie).
--------------------------------------------------------------------------
Włoska aktywność w wojnie
Jednym z państw, które brało udział w wojnie o niepodległość Turcji, były Włochy. Choć stali po stronie Ententy, potajemnie wspierali Turków. Wysyłali im broń, jak relacjonował jeden z ormiańskich historyków, a także starali się utrzymać w swoich rękach archipelag Dodekanezu. Te poparcie Kemala przez Włochów można wyjaśnić jednym słowem – Wersal. Włosi po I Wojnie Światowej w rokowaniach nad przyszłym wyglądem świata poczuli się oszukani. W I WŚ Włosi stracili około 600 tysięcy ludzi. Cele, o które walczyli, przepadły. Obiecano im południowy Tyrol, Istrię z Triestem i Dalmację. Zamiast tego w Wersalu dostali od Brytyjczyków Jubaland (fragment południowo-zachodniej Somalii) i niewielkie skrawki terytorium od Francuzów. To rozwścieczyło nacjonalistyczne kręgi włoskiej polityki. Gabrielle d’Annunzio w sierpniu 1919 roku zdobył Fiume (dzisiejszą Rijekę). Sam temat zajęcia Fiume przez zwolenników d’Annunzia to dobry temat na inny post. Ponadto Włosi byli przeciwni okupacji zachodniej Turcji przez Greków, co było dodatkowym powodem do potajemnego wsparcia Kemalistów. A wynikało to też z nie otrzymania w ramach traktatu wersalskiego ziem między Izmirem, a Ayvalikiem (wybrzeżami Morza Egejskiego). Zamiast nich dostali te tereny Grecy, którzy włożyli do I WŚ znacznie mniej niż Włosi.
Okupowali Konstantynopol i część południowo-zachodniej Anatolii. Nigdy jednak nie starli się w tej wojnie z Turkami. Do tego chronili turecką ludność cywilną przed ręką Greków i przyjmowali tureckojęzycznych uciekinierów z terenów
zajętych przez królestwo Hellenów.
Armenia i Imperium Osmańskie po jednej stronie? Działania osmańskie
W trakcie wojny o niepodległość doszło do kilku bitew Osmanów przeciwko Atatürkowi. W 1920 roku doszło do serii 3 buntów ze strony rządu osmańskiego, będącego pod kontrolą Brytyjczyków, na czele których stanął były oficer osmańskiej żandarmerii – Anzawur Ahmed Pasza. Przeciwko niemu stanął islamski socjalista Çerkes Ethem. Choć sam nie popierał ruchu Mustafy Kemala Paszy, to uznał wojska okupacyjne i Greków za większe zagrożenie dla tureckiego państwa. Postanowił więc wesprzeć siły nacjonalistów w wojnie. Pokonał powstańców Anzawura, którego w 1921 roku skazano na śmierć.
Przeciw Kemalowi stanęła też tzw. „Armia Kalifatu” utożsamiana z osobą Sulejmana Sefika Paszy, usuniętego ze stanowiska ministra wojny przez sułtana Mehmeda VI w związku z organizacją armii mającej na celu mordowanie nacjonalistów. Powstanie to zakończyło się klęską Sulejmana Sefika po 2 miesiącach walk.
Doszło też do kilku powstań feudalnych, między innymi do rebelii w Yozgat – krwawo stłumionej przez wojska nacjonalistyczne. 23 Czerkiesów zostało rozstrzelanych, a 12 innych mieszkańców powieszono.
Wypada też wspomnieć, że na wielu działaczy kemistowskich jak wspomniany Mustafa Kemal Pasza (późniejszy Atatürk) została nałożona kara śmierci. Z tego powodu takie powstania jak bunt Anzawura czy „Armii Kalifatu” były walkami rządu centralnego i kemalistów.
Ormianie po zawarciu pokoju między Rosją, a Państwami Centralnymi w 1918 r. poczuli się zagrożeni rozebraniem świeżo powstałej w 1917 r. Demokratycznej Republiki Armenii. W wojnie o niepodległość Ormianie wraz z Francuzami okupowali fragment azjatyckiej części Turcji. Sama współpraca z Osmanami była też mocno naciągana. Ormianie pamiętali niejedno ludobójstwo na ich narodzie* dokonane przez Osmanów. Trudno więc było uznać, że mimo wszystko ze sobą współpracowali mimo, że byli w tym samym bloku wojskowym.
Amerykanie w wojnie Kemala?
Podczas wojny grecko-tureckiej z lat 1919-1922 jednym z sojuszników Grecji była Ameryka. Jankesi poparli w tej wojnie Greków jako nota bene jedno z państw Ententy. 7 czerwca 1922 r. grecka flota wsparta przez 3 okręty amerykańskie – USS Sands, USS McFarland i USS Sturtevant bombardowała leżące na północy miasto Samsun. Aliantom udało się je zająć, lecz nie udało się tym osłabić Turków. 3 miesiące później padła Smyrna. Utrata miasta przez Greków i wybuch
rewolucji antymonarchistycznej w Grecji doprowadził do zakończenia wojny.
A jeśli widzicie jeszcze jakieś elementy tego konfliktu, które Was zastanawiają, piszcie w komentarzach.
*To też mocno dyskusyjny temat i nie negując zbrodni, jaką była rzeź Ormian przez Turków i Azerów, to sama niezgoda między oboma narodami (Ormianami i Turkami) była z winy obu ludów.
Zaloguj się aby komentować